Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde “Muhtasar Sarf Ve Lügat-ı Türki”

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 2, 33 - 47, 01.11.2017

Dursun Köse Ergün Özsoy

Öz

Bu araştırmada, 19. yüzyıl
ortalarında ivme kazanmış olan Osmanlı İmparatorluğu ile Prusya Krallığının
yakın ilişkileri sonucu İstanbul’da bir süre bulunmuş olan Teğmen Von der
Berswordt’un kendi çalışmaları sonucu yazarak Prusya Prensi Heinrich Wilhelm
Adalbert’e hürmetle sunmuş olduğu Muhtasar Sarf ve Lügat-ı Türki “Grammatik der
TürkischenSprache” adlı dilbilgisi ve sözlük ağırlıklı Türkçe öğretimi kitabı şekil,
içerik ve yöntemsel açılardan incelenmiştir. 1839 yılında yazılmış olan
kitabınderinlemesine analizinden ziyade Türkçe öğretimi amacıyla izlemiş olduğu
yollar gösterilmiş, kullandığı sözcük, tümce, metin ve dilbilgisi yapılarından
örnekler verilerek değerlendirmeler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yabancı dil olarak Türkçe, görev odaklı öğretim, ders kitabı, ortak başvuru metni

Kaynakça

• Bayraktar, N. (2003). Yabancılara Türkçe Öğretiminin Tarihsel Gelişimi. Dil Dergisi, 119, 58, Ankara.
• Berswordt, V.d., (1839). NeuesteGrammatik der Türkischen Sprache. Verlag Ferdinand Dümmler, Berlin.
• Beydilli, K. (1981). 1790 Osmanlı- Prusya İttifakı (Meydana gelişi- Tahlili-Tatbiki), İstanbul Üniversitesi yayınları, İstanbul.
• Beydilli, K. (1985). Büyük Friedrich ve Osmanlılar, XVIII. Yüzyılda Osmanlı-Prusya Münasebetleri, İstanbul.
• Biçer, N. (2012). Hunlardan günümüze yabancılara Türkçe öğretimi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 1(4), 107-133.
• ÇAKMAK, C. (2014). Yabancılara Türkçe Öğretiminin Tarihçesine Genel Bir Bakış Denemesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, 4(2), 167-182.
• Çimen, Ö. (1997). Türkiye Türkçesi Gramer Çalışmaları -Bibliyografya Denemesi. Türk Dünyası Araştırmaları, 110, 121-163.
• Demircan, Ö. (1990). Yabancı Dil Öğretimi İlkeler, Yöntemler, Teknikler. USEM Yayınları, Ankara.
• Demircan, Ö. (1988). Dünden Bugüne Türkiye’de Yabancı Dil. Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Deny, J. (1921). Grammar de la langueturque. Imprimerienationale, Editions E. Leroux, Paris.
• Hindoglu, A. (1840). Sammlung der zum Sprechen nötigsten Wörter und Redensarten der türkischen, neugriechischen und deutschen Sprache, Wien.
• Hindoglu, A. (1834). HazaKitâb-ı sarf-ı Türki, Paris.
• Hindoglu, A. ve Saba, M. (1829). Theoretisch-pracktische Türkische Sprachlehre für Deutsche mit einer Auswahl der nothwendigen Gespräche, Leseübungen und einem deutsch-türkischen und türkisch-deutschen Wörterbuch nebst dem alphabetisch geordneten Verzeichnisse der Aussprache mit lateinischen Buchstaben für jene, die Türkisch nicht lesen können oder es nicht lernen wollen, Wien.
• Ortaylı, İ. (1981). II. Abdülhamit Döneminde Osmanlı İmparatorluğu’nda Alman Nüfuzu, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Yayınları, Ankara.
• Kasem, M. ve Beg, A. (1848). Allgemeine Grammatik der türkisch-tatarischen Sprache von Mirza A. Kasem-Beg. Aus dem Russ. übers. und mit einem Anh. Hrsg. von Julius Theodor Zenker, Leipzig.
• Özcan, M. vd. (2016). Kaşgarlı Mahmut’un Araplara Türkçe Öğretmek Amacıyla Yazdığı DivânüLügati’t-Türk Adlı Eserinin Günümüz Sözlükleri ve Dilbilgisi Kitaplarıyla Yöntembilimsel Açıdan Karşılaştırılması. Yabancılara Türkçe Öğretimi Üzerine Araştırmalar, 114, Sakarya Üniversitesi.
• Wigand, O. (1853). Türkische Grammatik, Leipzig.