Türkiye’de Yabancılara Türkçe Öğretiminin Otuz Yılı: 1990-2020

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 1, 30 - 54, 28.02.2021

Dursun Köse Ergün Özsoy

Öz

Bu makalede yabancılara Türkçe öğretiminin son otuz yılındaki kurumsal, akademik, didaktik ve metodolojik gelişmeler incelenmiştir. Makalenin birinci kısmında bu alanda çalışan kurumların gelişimi yakın tarihe ışık tutacak bir perspektifle ele alınmıştır. Bu dönemin, yabancılara Türkçe öğretiminin geçmişi düşünüldüğünde tarih boyunca en hızlı kurumsal gelişimin görüldüğü zaman dilimi olduğu tarafımızca iddia edilmiştir. İkinci kısımda, incelenen dönem itibariyle giderek ivme kazanan akademik yayın ve faaliyetlerin gelişimine yer verilmiştir. Yine bu dönem de şimdiye kadar hiç olmadığı ölçüde, akademik araştırma ve çalışmaların en yüksek düzeye çıktığı dönem olarak görülmektedir. Üçüncü bölümde yabancılara Türkçe öğretiminin son yıllara kadar üzerinde yeterince durulmamış olan didaktik ve metodolojik boyutundaki gelişmeler ele alınmıştır. Didaktik ve metodoloji konusu kurumsal gelişme ve akademik yayınlara oranla geliştirilmesi gereken önemli bir alandır. Bu makalede Türkçenin kendine özgü özelliklerinin öğretim yöntemleri bakımından dikkate alınması gerektiği ileri sürülmüştür. Yabancılara Türkçe öğretiminin otuz yıllık gelişimi bu makalede ana hatlarıyla değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

TÖMER, Yabancı Dil Olarak Türkçe, Yunus Emre Enstitüsü, Didaktik, Metodoloji

Thirty Years of Teaching Turkish as a Foreign Language in Turkey: 1990-2020

Öz

In this article, the institutional, academic, didactic and methodological developments in the last thirty years of teaching Turkish to foreigners will be examined. In the first part of the article, the development of institutions working in this field will be discussed with a perspective that will shed light on recent history. Considering the history of teaching Turkish to foreigners, we will argue that this period was the period in which the fastest institutional development was observed throughout history. In the second part, the development of academic publications and activities that have gained momentum as of the period examined will be included. Again, this period is seen as the period in which academic research and studies reached the highest level as never before. In the third part, developments in the didactic and methodological dimension of teaching Turkish to foreigners, which have not been sufficiently emphasized until recent years, will be discussed. The subject of didactic and methodology is an important area that needs to be improved compared to institutional development and academic publications. In this article, it will be argued that the unique characteristics of Turkish should be taken into account in terms of teaching methods. Thirty years of development of teaching Turkish to foreigners will be evaluated with its main lines in this article.

Anahtar Kelimeler

TÖMER, Turkish as a Foreign Language, Yunus Emre Institute, Didactics, Methodology

Kaynakça

• Akyüz, K. (1965). Yabancılar için Türkçe Dersleri: Konuşma Okuma. Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara.
• Altıner, İ. (1996). Üniversite Giriş Sınavlarında (ÖSS-ÖYS-YÖS) Yabancı Dil ve Anadil Olarak Türkçe Testleri ile 'Yabancılar için Türkçe' Kitaplarındaki Türkçe Testleri Üzerine Açıklayıcı ve Eleştirisel Bir Yaklaşım, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Averbek, G. D. (2019). Araplara Türkçe Öğretmek Üzere Kaleme Alınan Tuhfe-i Fedayî Adlı Manzum Sözlük, Uluslararası Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Dergisi, 2, 93-111.
• Bayraktar, N. (2003). Yabancılara Türkçe Öğretiminin Tarihsel Gelişimi, Ankara Üniversitesi TÖMER Dil Dergisi, 119, 58-71.
• Biçer, N. (2012). Hunlardan Günümüze Yabancılara Türkçe Öğretimi, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 1(4), 107-133.
• Bozkurt, B ve Uzun, E. (2015). Türkçenin Eğitim ve Öğretimine İlişkin Bir Alanyazını Değerlendirmesi. Uluslararası Bilimsel Toplantılarda Eğilimler/Yönelimler. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 1(2), 1-15.
• Can, K. (1983). Yabancılar için Türkçe-İngilizce Açıklamalı Türkçe Dersleri. ODTÜ Yayınları, Ankara.
• Council of Europe, (2001). Common European Framework of Reference for Languages: Learning, Teaching, Assessment. Cambridge University Press, Cambridge.
• Council of Europe. (2017). Common European Framework of Reference for Languages: Learning, Teaching, Assessment Companion Volume Provisional Edition, Language Policy Programme, Education Policy Division, Education Department, Strasbourg Cedex.
• Dilek, İ. (1995). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Özgün Metinlerle Çalışma Yolları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul Üniversitesi.
• Dilidüzgün, Ş. (1995). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Yazınsal Metinler Yeri ve İşlevi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul Üniversitesi.
• Dökmeci, V. (2018). İstanbul’daki Venedik Dragomanları ve Dil Oğlanları (1551-1797), Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Erdem, M. D., Gün, M., Şengül, M. ve Özkan, E. (2015). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi alanında yazılmış bilimsel makalelerde geçen anahtar sözcüklere ilişkin bir içerik analizi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(1), 213-237.
• Erdil, M. (2018). Türkiye Cumhuriyeti Yükseköğretim Kuruluna Bağlı 209 Üniversitede Yabancılara Türkçe Öğretimi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 60, 94.
• Erdoğan, R. T. (2020). Türkiye Maarif Vakfı Tanıtım Kataloğu, https://turkiyemaarif.org/uploads/TanitimKatalogu2018.pdf (Erişim Tarihi: 02.07.2020).
• Göçer, A. (2011). Selçuk Moğul, Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi ile İlgili Çalışmalara Genel Bakış, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6(3), 797-810.
• Göçer, A., Tabak, G. ve Coşkun, A. (2012). Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi kaynakçası. Journal of Türklük Bilimi Araştırmaları, 17(32), 73-125.
• Gökmen, M. E. (Editör). (2015). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Programı. Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
• Groote, E. V. (1860). Die Pilgerfahrt des Ritters Arnold von Harff von Cöln durch Italien, Syrien, Aegypten, Arabien, Aethiopien, Nubien, Palästina, die Türkei, Frankreich und Spanien, wie er sie in den Jahren 1496 - 1499 vollendet, beschrieben und durch Zeichnungen erläutert hat: Nach den ältesten Handschriften und mit deren 47 Bildern in Holzschnitt, J.M. Heberle Verlag, Cöln.
• Gültekin, İ. (Editör). (2019). Türkiye Maarif Vakfı Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Programı, Bayem Matbaa, İstanbul.
• Ortaylı, İ. (2020). Habertürk TV, Teketek Programı, https://www.haberturk.com/tv/programlar/video/teke-tek-bilim-23-subat-2020-turk-kulturu-dunyada-nasil-taniniyor/675627, (Erişim Tarihi: 26.05.2020).
• Hengirmen, M. (2020). http://mehmethengirmen.com/, (Erişim tarihi: 03.07.2020).
• Hengirmen, M. ve Koç, N. (1984). Türkçe Öğreniyoruz, Engin Yayınevi, Ankara.
• Köse, D. (2004). Yabancı Dil Öğretiminde Ortak Ölçütler ve TÖMER, Dil Dergisi, 125, 24-34, Ankara.
• Köse, D. ve Özsoy, E. (2017). Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde “Muhtasar Sarf Ve Lügat-ı Türki”, Turkophone. Türkçe Konuşurların Akademik Dergisi, 4(2), 33-47.
• Köse, D. ve Özsoy, E. (2017). Kolay Gelsin Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabının Görseller Açısından Değerlendirilmesi, 9. Uluslararası Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Kurultayı Bildirileri, Pegem Akademi, Ankara.
• Özdemir, C. (2018). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminin Tarihçesi, Alatoo Academic Studies, 2, 58-65. Kırgızistan.
• Özkan, A. (2001). Ankara Üniversitesi TÖMER’de Uygulanan Türkçe Öğretiminin Kuramsal Temeli ve Türkçe Öğretimi Programı, Ankara Üniversitesi TÖMER Uluslararası Dünyada Türkçe Öğretimi Sempozyumu Bildirileri, İzmir.
• Özsoy, E. (1995). Portakal Ankara Üniversitesi Antalya Şubesi Edebiyat Dergisi, 1 Antalya.
• Pekacar, Ç. (2018). Türkçenin Yabancı Dil Öğretimi ile İlgili Bilimsel Yayınlar Üzerine İstatistiksel Bir Değerlendirme, Scientific- Methodological Heritage of the Intellectuals of Alash: Tradition and Innovations, Abai Kazakh National Pedagogical University, Kazakhistan.
• Polat, Y. vd. (2018) Yabancı Dil olarak Türkçe İlk Kazanımlar İçin Başvuru Rehberi A1.1 Düzey. Kurmay Yayınevi, Ankara.
• Sebüktekin, H. (2006). Turkish For Foreigners: Yabancılar İçin Türkçe 1, 2. Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Schroeder, C. (2006). Hangi Türkçe? Anadili ve yabancı dil olarak Türkçe ve Batı Avrupa’da Türkçe eğitimi [Welches Türkisch? Türkisch als Mutter-und Fremdsprache und der Türkischunterricht in Westeuropa]. Menz, Astrid; Schroeder, Christoph (derl.): Türkiye’de dil tartışmaları, 209-228.
• Spitzer, L. (1934). Türkçeyi Öğrenirken. Varlık, On Beş Günlük Fikir ve Sanat Mecmuası, 19, 296-297, İstanbul.
• Tok, A. (2015). Divan-ı Lügati’t Türk’te Yer Alan Yabancılara Türkçe Öğretimi Unsurları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Başkent Üniversitesi.
• Uzun, N. E. (2006). Hitit Yabancılar için Türkçe Ders Kitabı. Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
• Uysal, S. S. (1979). Yabancılara Türkçe Dersleri, İstanbul Üniversitesi Yabancı Diller Okulu Yayınları, İstanbul.
• Zengin, R. (1995). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Alıştırmalar, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul Üniversitesi.