Activity-Based Costing in Health Services

Yıl 2022, , 45 - 59, 26.08.2022

Uğur Can Şenyurt , Nazan Torun

https://doi.org/10.51536/tusbad.1107732

Öz

Anahtar Kelimeler

Activity-based costing, Cost analysis, Healthcare

Sağlık Hizmetlerinde Faaliyet Tabanlı Maliyetleme

Öz

Sağlık hizmetleri doğası gereği teknoloji ve emek yoğun bir sektördür ve bu özelliğinden dolayı maliyeti oldukça yüksektir. Maliyetin yüksek olması, sağlık hizmeti sunumunun kapsamını, boyutunu ve kalitesini ciddi anlamda etkilemektedir. Ayrıca, kaynakların sınırlı, ihtiyaçların sınırsız olması durumu giderlerin kontrolünü gerektirmektedir. Sağlık hizmetlerinin kesintisiz olarak sunulma mecburiyeti, giderlerin kontrolünü diğer bir deyişle maliyetlerin analiz edilmesini zorunlu kılmaktadır. Çalışmada, modern maliyet analizi yöntemlerinden biri olan Faaliyet Tabanlı Maliyetleme (FTM) yönteminin sağlık hizmetlerindeki uygulamaları ele alınmıştır. Google akademik ve Pubmed veri tabanında 2017-2022 yılları arasında son 5 yılda yayınlanan makaleler “faaliyet tabanlı maliyetleme”, “sağlık”, “hastane” anahtar kelimeleriyle yapılan literatür taraması sonucunda ulaşılan bilgilerin değerlendirilmesi yapılmış ve maliyetlerin sağlık hizmetleri sunumundaki önemi açıklanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Faaliyet Tabanlı Maliyetleme, Maliyet Analizi, Sağlık Hizmetleri

Kaynakça

• 1. Tengilimoğlu D, Işık O, Akbolat M. Sağlık işletmeleri yönetimi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncilik Egitim ve Danismanlik; 2014.
• 2. Karademir R, Can G. Sağlık işletmelerinde maliyetler ve maliyet hesapları. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi. 2019;14(54):125-44.
• 3. Kılavuz E. Sağlık Harcamalarındaki Artış ve Temel Bakım Hizmetleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2010;1(29):173-92.
• 4. Birlik H, Akbulut Y. Sağlık kurumlarinda maliyet analizi: diyaliz merkezinde bir uygulama. Legal Mali Hukuk Dergisi. 2017;13(147):475-92.
• 5. Şen A, Bingöl N. Sağlık harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye örneği. Akademik Yaklaşımlar Dergisi. 2018;9(1):89-106.
• 6. Yılmaz F, Aslan Ö. Sağlık hizmetlerinde ekonomik değerlendirme teknikleri üzerine bir inceleme. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2019;6(2):253-72.
• 7. Çilhoroz İA, Bozdemir E. Hastane işletmelerinde maliyet analizi yapılırken karşılaşılan zorlukların incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 2020;19(75):1354-70.
• 8. Akgün A. Maliyet muhasebesi teori ve uygulamaları. Bursa: Ekin Yayınevi. 2017.
• 9. Tatar F. Sağlık kurumlarında maliyet muhasebesi ve bir uygulama: Bursa Uludag University; 2020.
• 10. Ağırbaş İ. Sağlık kurumlarında maliyet yönetimi ve maliyetleme. Ankara: Siyasal Kitabevi; 2020. p. 39-63.
• 11. Arpat B, Şaşmaz N, Yürekli E. Sağlık hizmetlerinde kalite maliyetleri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2014;19(3):313-32.
• 12. Biçer E, Ayarlıoğlu M, Aygün M, Kısakürek M. Sağlık kurumlarında maliyet muhasebesi: Anadolu Üniversitesi; 2018. Available from: https://ets.anadolu.edu.tr/storage/nfs/MUH403U/ebook/MUH403U-16V1S1-8-0-1-SV1-ebook.pdf.
• 13. Kısakürek M, Yılmaz A, Kılıç E. Cumhuriyet üniversitesi hastanesi anjiyo ünitesi maliyet-hacim-kâr analizi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 2011;10(37):42-59.
• 14. Çam AV, Karasioğlu F. Sağlık işletmelerinde maliyet analizi: karaman devlet hastanesinde birim muayene maliyetlerinin hesaplanması. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2008;1(1):15-24.
• 15. Çarıkçı O, Durmuş A. Hastane yöneticilerinin ileri maliyet yönetimi yaklaşımlarına ve hastane maliyetlerini etkileyen faktörlere ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 2017;20(3):275-98.
• 16. Okutmuş E, Kurar İ, Kahveci A. Çağdaş maliyet yöntemlerinin ortaya çıkışına ilişkin nitel bir araştırma. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2014;3(14):51-77.
• 17. Çankaya F, Aygün D. Faaliyet tabanlı maliyetleme: kamu hastanesi uygulaması. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2006(17):93-119.
• 18. Kurt P, Saban M, Çankaya F. Faaliyet tabanlı maliyetleme: kamu hastanesi göz sağlığı bölümünde bir uygulama. Muhasebe ve Denetime Bakış. 2021;20(62):103-40.
• 19. Keskin DA, Bİllerlioğlu H. Sağlık İşletmelerinde sezaryen ameliyatı faaliyetinin faaliyet tabanlı maliyetleme yöntemine göre analizi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi. 2017;19(1):207-45.
• 20. Ağırbaş İ. Sağlık kurumlarında maliyet yönetimi ve maliyetleme. Ankara: Siyasal Kitabevi; 2020. p. 219-69.
• 21. Ağırbaş İ, Işıkçelik F, Turgut M. Sağlık kurumlarında maliyet analizi ve finansal analiz. In: Ağırbaş İ, editor. Sağlık ekonomisi ve sağlık kurumları yönetiminde temel konular. 2 ed. Ankara: Siyasal Kitabevi; 2020. p. 135-50.
• 22. Ülker Y, İskender H. Doğru maliyet hesaplamada güvenilir bir sistem: faaliyet tabanlı maliyetleme ve john deere örneği. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2005;8(13):189-217.
• 23. Karcıoğlu R, Öztürk M. İMKB’ye kayıtlı sanayi İşletmelerinin maliyet yönetim sistemlerini uygulama ve uygulamama nedenlerinin tespitine yönelik bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2012;16(1):477-96.
• 24. Fidan C. Sağlık işletmelerinde maliyet yöntemlerinin uygulanmasına Türk akademisyenlerin bakışı: faaliyet tabanlı maliyetleme üzerine bir araştırma. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sağlık Yönetimi Anabilim dalı, Yüksek Lisans tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi; 2017.
• 25. Özgülbaş N. Sağlık sektöründe hizmet ve hastalık maliyet analizi. Ankara: Siyasal Kitabevi; 2014.
• 26. Can M, Durukan Köse S, Can NK. Bir eğitim ve araştırma hastanesinde üremeye yardımcı tedavi (üyte) uygulamalarının faaliyet tabanlı maliyetleme yöntemi ile analizi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2017;5(56):241-66.
• 27. Yarıkkaya E, Özekinci S, Sargan A, Durmuş ŞE, Yıldız FR. A comparative study of activity-based costing vs. current pricing system for pathology examinations at okmeydani training and research hospital, Turkey. Turk Patoloji Derg. 2017;33(1):17-24.
• 28. Afzali A, Ogden K, Friedman ML, Chao J, Wang A. Costs of providing infusion therapy for patients with inflammatory bowel disease in a hospital-based infusion center setting. J Med Econ. 2017;20(4):409-22.
• 29. Ege İ, Kurtlar M. Faaliyet tabanlı maliyetleme ve bir hastane işletmesinde uygulama. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi. 2018;20(3):679-704.
• 30. Wang Z, Ao Q, Luo Y, Wang Q, Lu Z, Liu J. Estimating the costs of the national basic public health services in Zhuhai, China, through activity-based costing: a cross-sectional study. BMJ Open. 2019;9(6):e024831.
• 31. Pascarella G, Capasso A, Nardone A, Triassi M, Pignata S, Arenare L, et al. Costs of clinical trials with anticancer biological agents in an Oncologic Italian Cancer Center using the activity-based costing methodology. PLoS One. 2019;14(1):e0210330.
• 32. Aslan T. Faaliyet tabanlı maliyetleme: hastane işletmesi uygulaması. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 2019;20(1):149-63.
• 33. Akbulut F, Gençtürk M. Hastanelerde faaliyet tabanli maliyetleme yöntemi ve genel cerrahi biriminde örnek bir uygulama. SDÜ Sağlık Yönetimi Dergisi. 2019;1(1):26-45.
• 34. Al-Wali AAM. Faaliyet tabanlı maliyetleme ve hastane işletmesinde bir uygulama: Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim dalı, Yüksek Lisans tezi, Denizli: Pamukkale Üniversitesi; 2019.
• 35. Koçaş M, Gençtürk M. Laboratuvar maliyetlerinin faaliyet tabanlı maliyet yöntemiyle analizi: bir kamu hastanesinde uygulama. SDÜ Sağlık Yönetimi Dergisi. 2020;2(1):52-64.
• 36. Johnston SA, Louis M, Churilov L, Ma R, Marhoon N, Bui A, et al. The financial burden of complications following rectal resection: A cohort study. Medicine (Baltimore). 2020;99(19):e20089.
• 37. Jafary MR, Amini MR, Sanjari M, Aalaa M, Goudarzi Z, Najafpour Z, et al. Comparison home care service versus hospital-based care in patients with diabetic foot ulcer: an economic evaluation study. J Diabetes Metab Disord. 2020;19(1):445-52.
• 38. Puumalainen A, Elonheimo O, Brommels M. Costs structure of the inpatient ischemic stroke treatment using an exact costing method. Heliyon. 2020;6(6):e04264.
• 39. Utku M, Üzüm Ş. Sağlık işletmelerinde nükleer tıp birimi maliyetlerinin faaliyet tabanlı maliyetleme yöntemi ile analizi. Muhasebe ve Denetime Bakış. 2021;21(64):157-78.
• 40. Ur Rehman A, Hassali MAA, Muhammad SA, Shakeel S, Chin OS, Ali I, et al. Economic Burden of Chronic Obstructive Pulmonary Disease Patients in Malaysia: A Longitudinal Study. Pharmacoecon Open. 2021;5(1):35-44.
• 41. Singh T, Sk Pillai J, Sahoo MC. How much does it cost for a surgical icu bed in a public hospital in India. Risk Manag Healthc Policy. 2021;14:4149-54.
• 42. Zailani MA, Azma RZ, Aniza I, Rahana AR, Ismail MS, Shahnaz IS, et al. Drone versus ambulance for blood products transportation: an economic evaluation study. BMC Health Serv Res. 2021;21(1):1308.
• 43. Ngacha JK, Ayah R. Assessing the cost-effectiveness of contraceptive methods from a health provider perspective: case study of Kiambu County Hospital, Kenya. Reprod Health. 2022;19(1):11.
• 44. Orangi S, Kairu A, Ngatia A, Ojal J, Barasa E. Examining the unit costs of COVID-19 vaccine delivery in Kenya. BMC Health Serv Res. 2022;22(1):439.