İnfertilite Tedavisinde Beklenmedik Sonuçlar: Komplikasyonlar ve Hemşirelik Yaklaşımı

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 3, 38 - 50, 28.12.2025

Merve Öksüz , Ebru Şahin

https://doi.org/10.51536/tusbad.1718068

Öz

Bu derleme infertilite tedavisi esnasında çiftlerin karşılaşabileceği komplikasyonları ve hemşirelik yaklaşımını incelemek amacıyla yazılmıştır. İnfertilite, kişilerde yalnızca psikososyal değil aynı zamanda emosyonel etkiler de yaratan kriz durumudur. İnfertilite tanısı almış çiftler bu süreçte zorlu bir yolculuğa çıkmaktadır. Dünya genelinde infertil kişilerin sayısındaki artış, çiftlerin bebek sahibi olabilmek için başvurdukları yöntemlerin giderek daha fazla ilgi görmesine neden olmaktadır. Yardımcı üreme tekniklerinin kullanımıyla elde edilen gebelikler günümüzde başarılı bir orana sahip olsa da literatürde kendiliğinden oluşan gebeliklere oranla daha fazla obstetrik ve perinatal komplikasyon riski taşıdığı saptanmıştır. Bu süreç içerisinde çiftleri “komplikasyonlar” gibi bir gerçek beklemektedir. Tedavi sürecine yönelik girişimlerin birçoğunun kadına uygulanması hem kadın için hem de fetüs için yüksek morbidite ve mortalite riski taşımaktadır. Kadının maruz kaldığı tıbbi risklerin dışında sosyal ve psikolojik yönden de ciddi bir risk altında olması bu süreçte profesyonel bir yardım eline ihtiyacı olduğunu göstermektedir. İnfertilite tedavisinde kişilerle ilk temasa geçen meslek grubu olan hemşireler, bu süreçte ortaya çıkabilecek komplikasyonların yönetiminde mihenk taşı olmaktadır. Kişilere yönelik anamnez alımında, risk faktörlerinin belirlenmesinde, kişiye yönelik tedavi planlanmasında, infertil çiftlerin yaşadığı stres, kaygı, anksiyete gibi faktörlerin azaltılmasında, çiftlerin tedavi sürecine yönelik motivasyonlarını ve tedaviye uyumlarının sürdürülmesinde aktif rol oynamalıdır. Ayrıca infertilite alanındaki güncel literatür ve gelişmelerin takibinin yapılmasında ve literatüre katkı sağlayacak çalışmaların kazandırılmasında önemli bir sorumluluk üstlenmelidir. Bu derlemede, infertil çiftleri tedavi sürecinde bekleyen komplikasyonların literatür taraması ve buna yönelik hemşirelik rol ve yaklaşımları ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hemşirelik Yaklaşımı , İnfertilite , Komplikasyonlar , Yardımcı Üreme Teknikleri

Unexpected Results In The Treatment Of Infertility: Complications And Nursing Approach

Öz

This review was written to examine the complications couples may encounter during infertility treatment and the nursing approach. Infertility is a crisis situation that causes not only psychosocial but also emotional effects in individuals. Couples diagnosed with infertility embark on a difficult journey during this process. The increase in the number of infertile individuals worldwide has led to growing interest in the methods couples use to have children. Although pregnancies achieved through assisted reproductive techniques are now successful, the literature shows that they carry a higher risk of obstetric and perinatal complications compared to spontaneous pregnancies. During this process, couples face the reality of “complications.” Many of the interventions involved in the treatment process are performed on the woman, posing a high risk of morbidity and mortality for both her and the fetus. In addition to the medical risks the woman faces, she is also at serious risk socially and psychologically, indicating the need for professional assistance during this process. Nurses, as the first healthcare professionals to interact with individuals undergoing infertility treatment, play a pivotal role in managing the complications that may arise during this process. They should play an active role in taking personal medical histories, identifying risk factors, planning individualized treatment, reducing factors such as stress, worry, and anxiety experienced by infertile couples, and maintaining couples' motivation and compliance with the treatment process. Furthermore, it should take on the important responsibility of keeping up with current literature and developments in the field of infertility and contributing to the literature. This review examines the literature on complications awaiting infertile couples during the treatment process and the corresponding nursing roles and approaches.

Anahtar Kelimeler

Assisted Reproductive Techniques , Complications , Infertility , Nursing Approach

Kaynakça

• 1.Kiani AK, Paolacci S, Scanzano P, Michelini S, Capodicasa N, D’Agruma L, et al. Complications related to in vitro reproductive techniques support the implementation of natural procreative technologies. Acta Biomedica. 2020;9(91):e2020018.
• 2.Srisajjakul S, Prapaisilp P, Bangchokdee S. Imaging of complications following treatment with assisted reproductive technology: keep on your radar at each step. Abdominal Radiology (New York). 2022;47(1):328-340.
• 3.Santos-Ribeiro S, Mackens S, Racca A, Blockeel C. Towards complication-free assisted reproduction technology. Best Practice & Research Clinical Endocrinology & Metabolism. 2019;33(1):9-19.
• 4.Görkemli H, Dalkılıç Şimşek EU. Yardımcı üreme tekniklerinin tedavi komplikasyonları ve yönetimi. Türkiye Klinikleri J Gynecol Obst-Special Topics. 2013;6(1):64-9.
• 5.Graham ME, Jelin A, Hoon AH, Floet AMW, Levey E, Graham EM. Assisted reproductive technology: Short- and long-term outcomes. Developmental Medicine & Child Neurology. 2022;65(1):38-49.
• 6.Kaveh M, Ghajarzadeh M, Tanha FD, Nayeri F, Keramati Z, Shariat, M, et al. Pregnancy complications and neonatal outcomes in multiple pregnancies: a comparison between assisted reproductive techniques and spontaneous conception. International Journal of Fertility & Sterility. 2015;8(4):367-372.
• 7.Çokan Dönmez Ç, Güner Emül T. İnfertilite tedavisinde ortaya çıkan komplikasyonlarve hemşirelik yaklaşımlar. Journal of Social and Humanities Sciences Research. 2019;6(43):2958-2966.
• 8.Nastri CO, Teixeira DM, Moroni RM, Leitao VMS, Martins WP. Ovarian hyperstimulation syndrome: pathophysiology, staging, prediction and prevention. Ultrasound in Obstetrics & Gynecology. 2015;45(4):377-393.
• 9.Timmons D, Montrief T, Koyfman A, Long B. Ovarian hyperstimulation syndrome: A review for emergency clinicians. The American Journal of Emergeny Medicine. 2019;37(8):1577-1584.
• 10.Rosenberg H, Rangwala S, Magee B. Ovarian hyperstimulation syndrome. CMAJ. 2024;196(29):e1012.
• 11.Luke B, Brown MB, Morbeck DE, Hudson SB, Coddington CC, Stern JE. Factors associated with ovarian hyperstimulation syndrome (OHSS) and its effect on assisted reproductive technology (ART) treatment and outcome. Fertility and Sterility. 2010;94(4):1399-1404.
• 12.Gullo G, Cucinella G, Stojanovic V, Stojkovic M, Bruno C, Streva AV, et al. Ovarian hyperstimulation syndrome (OHSS): a narrative review and legal implications. Journal of Personalized Medicine. 2024;14(9):915.
• 13.Chen C, Chen S, Yang Y. Prevention and management of ovarian hyperstimulation syndrome. Best Practice & Research Clinical Obstetrics & Gynaecology. 2012;26(2):817-827.
• 14.Fiedler K, Ezcurra D. Predicting and preventing ovarian hyperstimulation syndrome (OHSS): the need for individualized not standardized treatment. Reproductive Biology and Endocrinology. 2012;10(32):1-10.
• 15.American Society for Reproductive Medicine (ASRM). Prevention and treatment of moderate and severe ovarian hyperstimulation syndrome: a guideline. Fertil Steril. 2016;106(7):1634-1647.
• 16.Nelson SM. Prevention and management of ovarian hyperstimulation syndrome. Thrombosis Research. 2017;151:61-64.
• 17.Tülek Deniz H, Baltacı N, Kavak G. İyileşip anne olabilecek miyim?: Watson insan bakım modeline göre oluşturulan iyi bakım örneği. BÜSAD. 2024;5(3):730-747.
• 18.Akçay Didişen N, Gerçek E, İşbay B. Hall’ın öz-bakım tedavi kuramı bakış açısıyla overyan hiperstimülasyon sendromu (OHSS). Hemşirelik Bilimi Dergisi. 2020;(2):44-49.
• 19.Smith V, Osianlis T, Vollenhoven, B. Prevention of Ovarian Hyperstimulation Syndrome: A Review. Obstetrics and Gynecology International. 2015;(1):1-10.
• 20.Bhandari H, Agrawal R, Weissman A, Shoham G, Leong M, Shoham Z. Minimizing the risk of ınfection and bleeding at trans-vaginal ultrasound-guided ovum pick-up: results of a prospective web-based world-wide survey. The Journal of Obstetrics and Gynecology of India. 2014;65(6):389-395.
• 21.Levi-Setti PE, Cirillo F, Scolaro V, Morenghi E, Heilbron F, Girardello D, et al. Appraisal of clinical complications after 23,827 oocyte retrievals in a large assisted reproductive technology program. Fertility and Sterility. 2018;109(6):1038-1043.
• 22.Tokue H, Tokue A, Tsushima Y. Successful ınterventional management of life-threatening bleeding after oocyte retrieval: a case report and review of the literature. Medicina (Kaunas, Lithuania). 2022;58(11):1534.
• 23.Özaltın S, Kumbasar S, Savan K. Evaluation of complications developing during and after transvaginal ultrasound- guided oocyte retrieval. Ginekologia Polska. 2018;89(1):1-6.
• 24.He Y, Mao Y, Chen Y, Tang L, Hou H, Sun C, et al. Effects of embryo microbial contamination on ART and neonatal outcomes. Infection and Drug Resistance. 2024;17:4137-4148.
• 25.Sakıncı M, Ercan CM, Çetinkaya MB. Opu işlemi ve komplikasyonları, Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2012;38(3):219-225.
• 26.Heshmatnia F, Jafari M, Bozorgian L, Yadollahi P, Khalajinia Z, Azizi M. Is there a relationship between assisted reproductive technology and maternal outcomes? A systematic review of cohort studies. International Journal of Reproduvtive Biomedicine. 2023;21(11):861-880.
• 27.Silvestris E, Petracca ES, Mongelli M, Arezzo F, Loizzi V, Gaetani M, et al. Pregnancy by oocyte donation: reviewing fetal-maternal risks and complications. International Journal of Molecular Sciences. 2023;24(18):13945.
• 28.Banica AM, Popescu SD, Vladareanu S. Eye anomalies in children born through ART. Romanian Journal of Ophthalmology. 2021;65(4):310-314.
• 29.Fouks Y, Yogev Y. Twinning in ART: Single embryo transfer policy. Best Practice & Research Clinical Obstetrics & Gynaecology. 2022;84:88-95.
• 30.Boyraz HG, Nefes HN, Aydın E, Erbil N. Yardımcı üreme tekniklerinde yasal durum ve etik sorunlar. Androloji Bülteni. 2023;25:96-102.
• 31.Refaat B, Dalton E, Ledger WL. Ectopic pregnancy secondary to in vitro fertilisation-embryo transfer: pathogenic mechanisms and management strategies. Reproductive Biology and Endocrinology. 2015;13(30):1-18.
• 32.Lv Y, Tian W, Song X, Tian Y, Wang K, Xue F. Recurrent heterotopic pregnancy following frozen-thawed embryo transfer: a case study and comprehensive literature review. The American Journal of Case Reports. 2024;25:e945053.
• 33.Stanhiser J, Steiner AZ. Psychosocial aspects of fertility and assisted reproductive technology. Obstetrics and Gynecology Clinics of North America. 2018;45(3):563-574.
• 34.Güner Emül T, Avşar B. (2021). İnfertilite tedavisinde sosyal destek ve hemşirenin rolü. JAREN. 2021;7(2):94-98.
• 35.Castells-Ayuso P, Berenguer-Labaig C, Sanchez-Martin P, Sanchez-Martin F. Nurses as a support to improve the quality of life during assisted reproduction. Enfermeria Clinicaç 2015;25(3):110-116.
• 36.Koç E, Kızılkaya Beji N. Başarılı infertilite tedavisi sonrası gebelerin yaşadığı problemler ve danışmanlık. J DU Health Sci Inst, 2016;6(3):201-206.
• 37.Savasi V, Leone FPG, Fuse F, Parisi F, Cetin I. Assisted reproductive technologies and uterine factors influencing their success. Minerva Ginecologica. 2013;65(5):505-524.
• 38.Mouhayar Y, Franasiak JM, Sharara F. Obstetrical complications of thin endometrium in assisted reproductive technologies: a systematic review. Journal of Assisted Reproduction and Genetics. 2019;36:607-611.
• 39.Yuan X, Saravelos SH, Wang Q, Xu Y, Li T, Zhou C. Endometrial thickness as a predictor of pregnancy outcomes in 10787 fresh IVF–ICSI cycles. Reproductive BioMedicine Online. 2016;33(2):197-205.
• 40.Coughlan C, Edger W, Wang Q, Liu F, Demirol A, Gurgan T, et al. Recurrent implantation failure: definition and management. Reproductive Bio Medicine Online. 2014;28(1):14-38.
• 41.Tuğdar E, Aluş Tokat M. Yardımcı üreme teknikleri ve fiziksel aktivite. DEUHFED, 2015;8(1): 32-35.
• 42.Melo P, Georgiou EX, Johnson N, Voorst SF, Strandell A, Mol BWJ, et al. Surgical treatment for tubal disease in women due to undergo in vitro fertilisation. Cochrane Database of Systematic reviews. 2020;10.
• 43.Chu J, Harb HM, Gallos ID, Dhillon R, Al-Rshoud FM, Robinson L, et al. Salpingostomy in the treatment of hydrosalpinx: a systematic review and meta-analysis. Human Reproduction. 2015;30(8):1882-1895.
• 44.İşbir GG, Ozan YD. Nursing and midwifery students’ experiences with the course of infertility and assisted reproductive techniques: A focus group study from Turkey. Nurse Education in Practice. 2018;28:235-241.
• 45.Li W, Honggui W, Hong P, Hong L. Factores determinantes del éxito en la carrera de enfermeras actuantes en tecnología de reproducción asistida. Revista Latino-Americana de Enfermagem. 2023;31:e3927.
• 46.Evrenol Öçal S, Çetin Avcı S, Topaloğlu Ören ED, Yeşilçınar İ, Işık G, Egelioğlu Cetişli N. COVID-19 enfeksiyonunda infertilite ve yardımcı üreme tekniklerinin yönetimi ve hemşirelik. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2020;5(2):105-108.
• 47.Özpulat F. Yardımcı üreme teknikleri, etik ve sağlık personelinin sorumlulukları. Kastamonu Sağlık Akademisi. 2017;2(2):24-43.
• 48.Yaşar BN, Terzioğlu F. Yardımcı Üreme Tekniklerinde Perinatal Sonuçlar. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2016;19(2):139-144.