Rüptüre Ektopik Gebelik Tanısı Alan Bir Olguda Roy Adaptasyon Modeli’ne Göre Hemşirelik Yaklaşımı

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 69 - 81, 14.07.2020

Zehra Başayar Sena Kaplan Gülay Yazıcı

Öz

Bu çalışma, rüptüre ektopik gebelik tanısı nedeniyle laparoskopik cerrahi uygulanan bir olguda Roy’un Adaptasyon Modeli’ne göre hemşirelik yaklaşımının geliştirilmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışmada verilerin kullanılabilmesi için hastadan yazılı onam alınmıştır. Otuz iki yaşında, 2 gravidası, 1 paritesi ve 1 yaşayan çocuğu olan hasta, üç gündür devam eden şiddetli sağ kasık ağrısı ve son gün başlayan şiddetli sağ omuz ağrısı şikayeti ve orta şiddetli vajinal kanama şikayetleri nedeniyle acil laparoskopi kararı alınarak, ameliyata alınmıştır. Laparoskopi esnasında sağ tubanın ampulla bölgesinde 4x5cm’lik minör rüptüre ektopik gebelik saptanmış ve sağ tubal salpenjektomi yapıldıktan sonra batın kanama kontrolü ve temizliğinin ardından anatomik planda kapatılmıştır. Olgumuzda hemşirelik tanıları RAM kullanılarak “fizyolojik, benlik kavramı, rol fonksiyon ve karşılıklı bağlılık” olmak üzere dört uyum alanı kapsamında incelenmiştir. “Akut ağrı, uyku örüntüsünde rahatsızlık ve hemorajik şok riski” tanıları fizyolojik alan; “anksiyete, olası yas” tanıları benlik kavramı alanı; “aile içi süreçlerin devamlılığında azalma, üstlendiği rolleri yerine getirmede yetersizlik” tanıları rol fonksiyon alanı; “aile içi baş etmede yetersizlik riski” tanısı ise karşılıklı bağlılık alanı içinde değerlendirilmiştir.
Sonuç: Hemşirelik bakımının amaca yönelik, sistemli, kontrollü ve etkin olması hemşirelikte model kullanımı ile sağlanmaktadır. Roy’un Adaptasyon Modeli’ne göre hemşirenin hastaya özgü geliştireceği girişimlerin, hastaların yaşam şekli değişikliğine uyumu sağlamada ve taburculuk sonrası komplikasyonlarını azaltmada etkili olabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Adaptasyon Modeli, Ektopik, Gebelik, Hemşirelik Bakımı, Roy

Kaynakça

• 1. Varma R, Gupta J. Tubal ectopic pregnancy. Clinical Evidence. 2012; 02: 1406. 2. Vicken SP, Michel RE. Ectopic pregnancy treatment and management. Medscape Medical News. 2013. 3. Gurel S, Sarikaya B, Gurel K, Akata D. Role of sonography in the diagnosis of ectopic pregnancy. Journal of Clinical Ultrasound. 2007; 35(9): 509-17. 4. Kayataş S, Kurt D, Eroğlu M, Arınkan SA, Api M. Milking yöntemi sonrası persistan ektopik gebelik: Olgu sunumu. Dicle Medical Journal. 2014; 41(1): 228-30. 5. Özel Ş, Gençosmanoğlu TG, Koncagül S, Ergün Y. Ektopik gebelik olgularının analizi ile ektopik gebeliklerde tanı ve yaklaşımın değerlendirilmesi. Jinekoloji / Obstetrik ve Neonatoloji Tıp Dergisi. 2016; 13 (3): 121-24. 6. Kaplan S, Gebelikte Kanama: Ektopik Gebelik, Hemşirelik Bakım Planları: Tanılar, Girişimler ve Sonuçlar, Editör: Çelik Ş, Karadağ A, Akademik Basın ve Yayıncılık, 2019. 7. Silva C, Sammel MD, Zhou L, Gracia C, Hummel AC, Barnhart K. Human chorionic gonadotropin profile for women with ectopic pregnancy. Obstet Gynecol. 2006; 107: 605. 8. Vicdan AK. Hemşirelik bakımında model kullanımına bir örnek: Modifiye radikal mastektomi olmuş bir bayanın Roy’un Adaptasyon Modeli’ne göre incelenmesi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi. 2010; 2: 107- 118. 9. Velioğlu P. Hemşirelikte kavram ve kuramlar. 1. Baskı İstanbul: Akademi Basın Yayın, 2012. 10. Fawcet J. Contemporary nursing knowledge analysis and evaluation of nursing models and their therories. 2 rd ed. USA: F.A Davis Company, 2005. 11. Roy CS. The roy adaptation model. 3rd ed. Upper Saddle River New Jersey, Pearson Education, 2009. 12. Roy CS. Elements of the Roy adaptation model. The Roy Adaptation Model. 3rd ed. Upper Saddle River New Jersey: Pearson Education, 2009. 13. Şimşek A, Sarıkaya A. Hemşirelik modeli ve bakım: Primer beyin tümörlü hastaların Roy’un uyum modeli ile değerlendirilmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 2015; 12 (3): 224-232. 14. Pektekin Çaylan. Hemşirelik felsefesi. Kuramlar - bakım modelleri ve politik yaklaşımlar. İstanbul: İstanbul Tıp Kitabevi, 2013; 1. Baskı; sf: 105-110. 15. McKenna H, Pajnkihar M, Murphy F.A. Fundamentals of nursing models, theories and practice. 2nd ed John Wiley and Sons, Ltd. Published, USA, 2014. 16. Meleis, A.I. Therotical nursing, development and progress, 5th edi. Lippincott William and Wilkins, Philadelphia, 2012. 17. Birol L. Hemşirelik Süreci: Hemşirelik bakımında sistematik yaklaşım. 9. Baskı, İzmir: Etki Matbaacılık, 2009. 18. Byrne, B. Structural equation modeling with AMOS: Basic Concepts, Applications And Programming, Taylor And Francis Group, New York, London, 2001. 19. Craven R, Hirnle C. Jensen S. Fundamentals of nursing, human health and function. 7th İnternational Ed. Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams and Wilkins. 2013; 199- 207. 20. Frederickson K. Nursing knowledge development through research: using the Roy Adaptation Model. Nursing Science Quarterly. 2000; 13(1): 12-17. 21. Karadakovan A, Yeşilbalkan ÖU. Öğrencilerin nörolojik hastalarda saptadıkları NANDA hemşirelik tanılarının incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi.2004;7 (3): 1–7. 22. Kaya N, Kaya H, Babadağ K. öğrencilerin hemşirelik süreci formlarının planlama aşamasının incelenmesi. İstanbul Üniversitesi F.N. Hem. Derg. 2004;13(52):79-90. 23. Ay F. uluslararası alanda kullanılan hemşirelik tanıları ve uygulamaları sınıflandırma sistemleri. Türkiye Kinikleri Journal of Medical Science. 2008; 28: 555- 61. 24. Erdemir F. Hemşirelik tanıları el kitabı. 13. Basım. Ankara: Nobel Tıp Kitabevi, 2012. 25. Ay F. Sağlık uygulamalarında temel kavramlar ve beceriler. 6. Baskı. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri, 2015. 26. Paans W, Sermeus W, Nieweg R, Van der Schans C. Prevalence of accurate nursing documentation in patient records. J Adv Nurs. 2010; 66 (11): 2481–2489. 27. Alligood MR, Tomey AM. Nursing Theory. Ultilization and Application. 3rd ed. America: Mosby Company, 2006. 28. Pearson A, Vaughan B, Fitzgerald M. Nursing models for practice. 3rd ed. Philadelphia: Butterworth-Heinemann Elsevier; 2005. 29. İşbir GG, Mete S. An Example of model use in nursing care: Examination of a pregnant woman’s problem with nausea and vomiting according to the roy adaptation model. DEUHYO ED. 2009; 2 (2): 75-86. 30. McKenna, H.P. and Slevin, O.D. Vital notes for nurses: Nursing models, Theories and Practice. United Kingdom: Blackwell Publishing, 2008. 31. Park H. Identifying core NANDA-I nursing diagnoses, NIC interventions, NOC outcomes, and NNN linkages for heart failure. International Journal of Nursing Knowledge. 2014; 25(1), 30-38. 32. NANDA-International. Nursing diagnosis: Definitions&Classifications 2015-2017. 6. Baskı. Oxford:Wiley Blackwell yayınları, 2014.