ŞARKILARDA KADINA YÖNELİK ŞİDDETİN İZLERİ: NİTELİKSEL BİR ÇALIŞMA

Yıl 2016, Cilt: 4 Sayı: 8, 6 - 30, 15.06.2016

Huriye İrem Kalaycı Kırlıoğlu , Mehmet Kırlıoğlu , Beraat Akpınar , Dilara Şenel Raziye Demirel

Öz

Bu araştırmanın amacı kadınlara yönelik olumsuz tutumların şarkılar üzerinden

incelenmesidir. Çalışma nitel araştırma desenine göre dizayn edilmiştir. Örnekleme

yöntemi için amaçlı örnekleme yönteminden ölçüt örnekleme ve maksimum çeşitlilik

örnekleme yöntemi izlenmiştir. Ayrıca verilerin toplanmasında basit rastlantısal

örnekleme yöntemi de kullanılmıştır. Televizyon müzik kanalları ve şarkı sözleri

sitelerinden elde edilen, anlamında ve içeriğinde kadına yönelik olumsuz yargı bulunan

300 şarkı 17.04.2015 – 27.04.2015 tarihleri arasında dört araştırmacı tarafından nitel

araştırma desenine uygun olarak analize tabi tutulmuş ve şarkılar sözlerine uygun

çıkarımlar yapılarak 4 ana tema altında toplanmıştır. Kadına yönelik olumsuz yargıları

içeren 300 şarkıya ilişkin temalar ve alt temalar şu şekilde sıralanmaktadır: (1) Toplumda

Kadın (n: 53, %17), 2) Cinsellik (n: 128, %43), (3) Kadına Yönelik Uygunsuz Söylemler

ve Davranışlar (n: 96, %32), (4) Kadının Dış Görünüşü (n:23, %8). Analize tabi tutulan

sınırlı sayıdaki şarkı arasından kadına yönelik beddua ve hakaret içeren, kadının değersiz

olduğunu vurgulayan, cinselliğini öne çıkaran, kadını erkeğini rezil eden olarak

konumlandıran çok sayıda şarkıya rastlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kadın, Şiddet, Şarkılar, Popüler Kültür, Mizojini

Kaynakça

• Akbalık, E. (2013). Türk Atasözleri Cinsiyet Algısı. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 36, 81-90. Aksu, C. (2008). Türk Müzik Devrimine Güncel Bakış Sonuçtan-Sürece, Süreçten Günümüze Yeni Çıkarımlar. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 13, 17 – 26. Atman, D. Ü. (2003). Kadına Yönelik Şiddet; Cinsel Taciz / Irza Geçme. Sted Dergisi, 12(9), 333-335. Aydemir, M. (2014). Medyada Şiddetin Dönüşümüne Bilinçaltı Etki Yöntemleri Ve “Mutlu Şiddet” İlişkisi. KMÜ Sosyal ve Ekonomı̇ k Araştırmalar Dergı̇ si, 16 (Özel Sayı I), 166-170. Başer, D. (2009). Yazılı Basının Toplumsal Cinsiyete Yönelik Tutumlarının Sosyal Sorumluluk Bağlamında Değerlendirilmesi. M. Yağbasan içinde, Fırat Üniversitesi İletişim Fakültesi Medya ve Etik Sempozyumu 07-09 Ekim (s. 127- 139). Elazığ: Karınca Ajans Yayıncılık Matbaacılık. Baydar, V. (2013). Popüler Kültürde Mizojini. Turkish Studies: International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Academic Journal, 8 (12), 151-165. Baykara Acar, Y. (2014). Türkiye'de Kadın Olmak. V. Işıkhan içinde, Prof. Dr. Şener Koçyıldırım’a Armağan: Sosyal Hizmet ve Toplumla Çalışma (s. 143-156). Ankara: Sosyal Hizmet Araştırma Uygulama ve Geliştirme Derneği. Beşevli Solmaz, P. (2009). Popüler Kültürün Müzik Eğitimine Etkisi Üzerine Bir Değerlendirme, 8. Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu, 23 – 25 Eylül, On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Samsun. 1-7. Bilican Gökkaya, V. (2011). Kadına Yönelik Ekonomik Şiddet: Sivas İli Örneği (Cumhuriyet Üniversitesi) Örneği. Zeitschrift für die Welt der Türken, 3 (3), 129-145. Bilican Gökkaya, V. (2011). Kadına Yönelik Ekonomik Şiddet: Sivas İli (Cumhuriyet Üniveristesi) Örneği. Journal of World of Turks, 3 (3), 129-145. Bora, A. ve Üstün , İ. (2005). Sıcak Aile Ortamı Demokratikleşme Sürecinde Kadın ve Erkekler. İstanbul: Tesev Yayınları. Büyükbaykal, C. I. (2007). Medyada Kadın Olgusu. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Hakemli Dergisi, (28), 19-30. Can, N. (2008). Gençlik Sorunlarında Medyanın Etkisi. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1 (2), 62-76. Can, Y. (2013). Kadına Yönelik Şiddetin Toplumsal Cinsiyet Temelleri: Niğde Örneği.Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 5 (1), 203- 216. Can, Y. (2013). Kadına Yönelik Şiddetin Toplumsal Cinsiyet Temelleri: Niğde Örneği.Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 5 (1), 203-216. Connell, R. (1998). Toplumsal Cinsiyet ve İktidar. (C. Soydemir, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Çelenk, S. (2010). Kadınların medyada temsili ve etik sorunlar. B. Çaplı ve H. Tuncel içinde, Televizyon Haberciliğinde Etik (s. 229-236). Ankara: Fersa Matbaacılık. Çetinkaya, Ü. (2008). Divan Edebiyatında Kadına Genel Bakış. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 3(4), 280-334. Çiftçi, E. (2010). Popüler Kültür, Popüler Müzik ve Müzik Eğitimi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 149-161. Dursun, Ç. (2010). Kadına Yönelik Şiddet Karşısında Haber Etiği. Fe Dergi, 2 (1), 19-32. Ekici, S. (2004). Popüler Kültür’ün İcra Ortamı Bağlamında Medya - Türk Halk Müziği İlişkisine Dair Bazı Tespit ve Öneriler. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi (TÜBAR), 16, 181 – 189. Ercins, G. (2011). Türkiye'de Popüler Kültür Görünümleri ve Gençliğe Yansımaları. M. Akdağ ve F. Artar içinde, 6. Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiri Kitabı (s. 491-511). Aydın: Sosyoloji Derneği. Erdoğan, İ. ve Alemdar, K. (2005). Popüler Kültür ve İletişim. Ankara : Erk Yayınları. Ersoy, E. (2009). Cinsiyet Kültürü İçerisinde Kadın ve Erkek Kimliği (Malatya Örneği). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2), 209-230. Ersöz, A. G. (2011). Türkiye'de Boşanma Olgusu ve Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme. Sosyoloji Konferansları (43), 249-264. Gazioğlu, E. (2014). Doğu Karadeniz Bölgesinin Toplumsal Cinsiyet Rejimi ve Kadınların Toplumsal Konumları. Karam Karadeniz Araştırmaları Dergisi, 40, 95-108. Gazioğlu, E. (2014). Doğu Karadeniz Bölgesinin Toplumsal Cinsiyet Rejimi ve Kadınların Toplumsal Konumları. Karam Karadeniz Araştırmaları Dergisi, 40, 95-108. Girgin, A. (2003). Yazılı Basında Haber ve Habercilik Etiği. İstanbul: İnkilap Yayınevi. Gökulu, G. ve Hosta, N. (2013). Basında Kadına Yönelik Şiddet Haberlerinin Analizi: Hürriyet, Sabah ve Posta Gazeteleri Örneği (2005-2008). The Journal of Academic Social Science Studies, 6 (2), 1829-1850. Gülaçtı, N. (2012). Sanatsal Bir Obje Olarak Kadın ve Bazı Toplumlarda Kadına Bakış. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 1 (2), 76-91. Günay, V. D. ve Sönmez, Ö. (2009). Reklamlarda Kadına Yönelik Söylem. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 1-16. Hatunoğlu, Y., Hatunoğlu, A. ve Avcı, M. A. (2014). Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da Kadın Problemlerine Genel Bir Bakış, Özelde Ağrı Doğubeyazıt ve Muş Malazgirt Yöresinde Kadın Dışlanmışlığının Sosyolojik ve Psikolojik Boyutu Üzerine Değerlendirme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi (2/2), 243-252. İçağasıoğlu Çoban, A. (2014). Kadına Yönelik Şiddetin Önemli Bir Bileşeni Olarak Toplumsal Cinsiyet. V. Işıkhan içinde, Prof. Dr. Şener Koçyıldırım’a Armağan: Sosyal Hizmet ve Toplumla Çalışma (s. 156-167). Ankara: Sosyal Hizmet Araştırma Uygulama ve Geliştirme Derneği. İmançer, D. ve İmançer, A. (2002). Televizyon Reklamlarında Kadın Sunumuna Özgü Klişeler. İletişim (15), 1-22. Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü (KSGM). (2009). Türkiye'de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet. Ankara. KSGM. Kalaycı Kırlıoğlu, H. İ., Akarçay, D. ve Kırlıoğlu, M. (2015). Atasözleri ve Deyimlerde Kadına Yönelik Şiddetin İzleri: Niteliksel Bir Çalışma. Aile İçi Şiddet ve Kadın Sempozyumu: 6-7 Mart 2014 – Ankara. Kaplan, M. (1998). Mehmet Kaplan’dan Seçmeler. (İ. Engünün ve Z. Kerman). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Karakoç, E. (2014). Medya Aracılığıyla Popüler Kültürün Aktarılmasında Toplumsal Değişkenlerin Rolü. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 2(3), 247-265. Kaypak, Ş. (2014). Toplumsal Cinsiyet Bakış Açısından Kente Bakmak. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,7 (1), 344-357. Kocacık, F. (2004). Şiddet Olgusu Üzerine. C. Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2(1),1-7. Kocaer, S. (2007). Bir Sosyal Kontrol Aracı Olarak Beddualar ve İnternet. Milli Folklor, 19 (75), 30-33. Kuyucu, M. (2014). Eğlence Endüstrisinde Kadına Şiddet ve Medya: Sanatçı Bergen Örneği. İdil Dergisi, 3(12), 53-78. Mavili, A. (2014). Aile İçi Şiddet. Ankara: Elma Yayınevi. Meriç, M. (2014). Şarkılarda Feminizm ve Kadına Şiddetin İzlerini Sürmek. Kasım 15, 2014 tarihinde http://www.birgun.net/news/view/sarkilarda-feminizm-ve-kadinasiddetin-izlerini-surmek/7069 adresinden alındı. Mutlu, S. Ö. (2003). 1923 Öncesi Dönemde Türk Kadını. Aydınlanma 1923: Bağımsız Kemalist Düşün Dergisi, 46, 57-66. Odman ve Tevfik, M. (2012). Kadına Karşı Cinsel Şiddet. Ş. Dolunay, Y. Sıtkı, K. Talat ve K. Hasan içinde, Uluslararası Katılımlı Kadına ve Çocuğa Karşı Şiddet Sempozyumu 27-28 Nisan (Cilt 1, s. 130-171). Ankara: Mutlu Çocuklar Derneği Yayınları. Ötken, N. (2011). Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Halk Oyunlarında Kadın. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8 (1), 268-276. Özdemir, G. (2009). Türk Kadınının Toplumsal Konumunun Gelişim Süreci. Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 3, 5-19. Özden, Ö. ve Barışeri, N. (2010). Üniversite Öğrencilerinin Popüler Kültür ve Popüler Müzikle İlgili Görüşleri. e-Journal of New World Sciences Academy, 5(4), 276- 294. Özkan, H. H. (2006). Popüler Kültür ve Eğitim. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(1), 29 –38. Sağır, A. ve İnci, Ü. H. (2012). Bir Facebook Grubunda Kadına Şiddet Haberlerinin Değerlendirilme Biçimi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırma Dergisi, 1 (3), 200- 238. Sakallı, E. (2014). Türkçe Popüler Kültür. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 3(2), 307-317. Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA). (2011). Toplumun Kültür Politikaları ve Medyanın Kültürel Süreçlere Etki Algısı Araştırması. Ankara: SETA. Soyumert, A. (2008). Türk Sinemasının Susturulmuş Kadın Karakterleri. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. 17-20. Şen, S. (2008). Dede Korkut Kitabı'nda Kadına Yönelik Hitaplar. Turkish Studies: International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Academic Journal , 3 (2), 627-641. Şenel, M. (2009). Küfür Etmenin, Lanet ve Beddua Okumanın Çağdaş Yolu: Şarkı ve Türküler. Turkish Studies: International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Academic Journal, 4 (8), 2141-2165. Şentürk, Ü. (2007). Popüler Bir Kültür Örneği Olarak Futbol. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(1), 25-41. T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı, (1997). Aile İçinde ve Toplumsal Alanda Şiddet. Ankara : Aile Araştırma Kurumu Yayınları. Taşal, B. ve Vural, F. (2011). Şarkı Sözlerinde Şiddet Öğesi: Aksaray İli İlköğretim İkinci Kademe Öğrencileriyle Yapılan Bir Çalışma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (25), 251-259. Ünaldı, H. (2012). Kadına Yönelik Şiddette Medyanın Dili. Ş. Dolunay, Y. Sıtkı, K. Talat ve K. Hasan içinde, Uluslararası Katılımlı Kadına ve Çocuğa Karşı Şiddet Sempozyumu 27-28 Nisan (Cilt 1, s. 234-241). Ankara: Mutlu Çocuklar Derneği Yayınları. Ünlü, S., Bayram , N., Uluyağcı, C. ve Uzoğlu Bayçu, S. (2009). Kadına Yönelik Şiddet: Tv Dizilerinde Kadına Yönelik Şiddet Üzerine Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi İletşim Fakültesi Akademik Dergisi, 5(4), 95-104. Varol, S. F. (2012). Kitle İletişim Araçlarındaki Eğlence İçeriklerine İlişkin Kuramsal Yaklaşımlar Hakkında Bir Değerlendirme. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 43, 141-161. Yeniçıktı Tufan, N. (2012). Gazete Haberlerinde Kadına Yönelik Şiddet. Ş. Dolunay, Y. Sıtkı, K. Talat, ve K. Hasan içinde, Uluslararası Katılımlı Kadına ve Çocuğa Karşı Şiddet Sempozyumu 27-28 Nisan (Cilt I, s. 244-247). Ankara: Mutlu Çocuklar Derneği Yayınları. Yetim, D. ve Şahin, E. M. (2008). Aile Hekimliğinde Kadına Yönelik Şiddete Yaklaşım. Aile Hekimliği Dergisi, 2 (2), 48-53. Yıldırım Güneri, F. (1996). Ailede Kadına Yönelik Şiddet, Evdeki Terör, Kadına Yönelik Şiddet. İstanbul: Mor Çatı Yayınları. Yıldırım, A. (1998). Sıradan Şiddet. İstanbul: Boyut Yayın Grupları. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.