İŞ-AİLE ÇATIŞMASI VE İŞTEN AYRILMA NİYETİ ARASINDAKİ İLİŞKİ ÜZERİNDE İŞE TUTKUNLUĞUN ARACILIK ETKİSİ

Yıl 2014, Cilt: 3 Sayı: 5, 121 - 142, 15.12.2014

Nurten Polat Dede Gülşen Yılmaz Arzu Karaca Çakınberk

Öz

Çalışanların hem iş hem de aile yaşamları üzerinde etkili olan
faktörlerden biri de yaşadıkları rol çatışmasıdır. Kadınların iş hayatında
daha fazla yer almaya başlamasıyla birlikte her geçen gün artan oranda
kadının iş-aile çatışması yaşadığı gözlenmektedir. Kadının evi ve işi ile
ilgili ikili rolleri, kadına hem daha fazla yük yüklemekte, hem de daha
yoğun çatışma yaşamasına sebep olabilmektedir. İş-aile çatışması, iş
yaşamındaki birçok faktörün yanı sıra, çalışanların işe tutkunlukları ve
işten ayrılma niyetleri üzerinde etkili olabilmektedir.
Bu çalışmada bankacılık sektöründeki kadın çalışanların iş-aile
çatışmasının işten ayrılma niyeti üzerine etkileri incelenerek, işe
tutkunluğun aracılık rolü de belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırma
sonucunda genel olarak iş-aile çatışmasının; işe tutkunluk ve işten
ayrılma niyeti arasında negatif bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca
yapılan regresyon analizi sonucunda işe tutkunluğun iş- aile çatışması ve
işten ayrılma niyeti arasındaki ilişki üzerindeki aracılık rolünün olduğu
sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İş-Aile Çatışması, İşe Tutkunluk, İşten Ayrılma Niyeti, Aracı Değişkenli Çoklu Regresyon Analizi, Kadın Çalışan

Kaynakça

• Allen, T.D.,Herst, D.E.L., Bruck, C.S. ve Sutton, M. 2000. Consequences Associated with Work-to Family Conflict: A Review and Agenda for Future Research, Journal of Occupational Health Psychology, Vol.5(2) 278- 308. Anand, V.V. ve Madhuvanthi K. 2012. A Study on The Employee Engagement with Special reference to CPCL, International Conference on Management Issues in Emerging Economies (ICMIEE), 25-30. http://ieeexplore.ieee.org/stamp/stamp.jsp?arnumber=06316819(Erişim:20.03.2013 ). Baron, R.M. ve Kenny, D.A. 1986. The Moderator-Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations, Journal of Personality and Social Psychology, Vol.51(6) 1173-1182. Baumruk, R. 2004. The Missing Link: The Role of Employee Engagement in Business Success, Workspan, Vol. 47(11) 48-52. Boyar, S.L., Maertz, C.P. ve Pearson, A.W. 2005. The Effects of WorkFamily Conflict and Family-Work Conflict on Non attendance Behaviors, Journal of Business Research, 58, 919-925. Büyüköztürk, Ş.2004.Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, Pegem Yayıncılık,4. Baskı, Ankara. Cammann C.,Fichman, M., Jenkins, D. Ve Klesh, J. 1979. The Michigan organizational assessment questionnaire. Ann Arbor, MI: University of Michigan. Cascio, W. 1991. Costing Human Resources: The Financial Impact of Behavior in Organizations, Third Edition, Boston, PWS Kent. Cotton, J.L. ve Tuttle, J.M. 1986. Employee Turnover: A Meta-Analysis and Review with Implications for Research, The Academy of Management Review, Vol.11(1), 55-70. Çakır, M. 2011. Turizm Sektöründe İş-Aile Çatışması: Ankara’daki 4 ve 5 Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Araştırma, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara. Çarıkçı, İ.H. ve Çelikkol, Ö. 2009. İş-Aile Çatışmasının Örgütsel Bağlılık ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(9), 153-170. İŞ-AİLE ÇATIŞMASI VE İŞTEN AYRILMA NİYETİ ARASINDAKİ İLİŞKİ ÜZERİNDE İŞE TUTKUNLUĞUN ARACILIK ETKİSİ139 Çarıkçı, İ.H., Çiftçi, M. ve Derya, S. 2010. İş-Aile Yaşam Çatışması: Türkiye’deki Kadın Yöneticiler Üzerinde Bir Uygulama, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 2(2), 53-65. Day, A. L. ve Chamberlain, T. C. 2006. Committing to Your Work, Spouse, and Children: Implications for Work-Family Conflict, Journal of Vocational Behavior, 68,116-130. Doruk, N.Ç. 2008. Organizasyonlarda İş-Aile ve Aile-İş Çatışmalarının Bireylerin Performansları Üzerine Etkisinde İş ve Yasam Tatmininin Rolü, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri. Edwards, J.R. ve Rothbard, N.P. 2000, Mechanisms Linking Work and Family: Clarifying The Relationship Between Work and Family Construct Acad. Manage. Rev., 25, 178-199. Efeoğlu, İ. ve Özgen, H. 2007. İş-Aile Yaşam Çatışmasının İş Stresi, İş Doyumu ve Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkileri: İlaç Sektöründe Bir Araştırma, C.U. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 237-254. Fan, X.,Xu, P. ve Zang, X. 2011. Empirical Study of The Influencing Factors on Work Engagement of Female Entrepreneurs, 2218- 2221.http://ieeexplore.ieee.org/stamp/stamp.jsp?arnumber=05975066(Erişim:20.0 3.2013). Frank, F. D.,Finnegan, R. P., ve Taylor C. R. 2004. TheRace of Talent: Retaining and Engaging Workers in The 21th Century, Human Resource Planning, Vol.27(3) 12-25. Frone, M. R.,Russell, M. ve Cooper, M. L. 1992. Antecedents and Outcomes of Work Family Conflict: Testing A Model of The Work Family Interface, Journal of Applied Psychology, Vol.77(1), 65-78. Frone, M. R.,Yardley, J. K. ve Markel, K. S. 1997. Developing and Testing an Integrative Model of The Work-Family Interface, Journal of Vocational Behavior, Vol.50(2), 145–167. Goulet, L. R. ve Singh, P. 2002. Career Commitment: A Reexamination and An Extension. Journal of Vocational Behavior, 61, 73-91. Greenhaus, J.H. ve Beutell, N. J. 1985. Sources of Conflict Between Work and Family Roles, Academy of Management Review, 10, 76-88. Gruman, J.A; Saks A.M. 2011. Performance Management and Employee Engagement, Human Resource Management Review, 21,2, 123. Gutek, B.,Searle, S. Ve Klepa, L. 1991. Rational Versus Gender Role Explanations for Work-FamilyConflict, Journal of Applied Psychology, 76. 140|Nurten Polat DEDE & Gülşen YILMAZ & Arzu KARACA ÇAKINBERK Gül, H., Oktay, E. ve Gökçe, H. 2008. İş Tatmini, Stres, Örgütsel Bağlılık, İşten Ayrılma Niyeti ve Performans Arasındaki İlişkiler: Sağlık Sektöründe Bir Uygulama Akademik Bakış, 15, 1-11. Güler, B., Özmen, A., Sarıipek, D.P. ve Gürsoy, S. 2012. Çalışma Psikolojisi Veri Bankası Projesi Raporu Http://Calismapsikolojisi.Net/Rapor/Markarapor2012.Pdf,(Erişim:14.01.201 3) Hammer, L.B., Allen, E. ve Grigsby, T.D. 1997. Work-Family Conxict in Dual-Earner Couples: With in Individualand Cross over Effects of Work and Family, Journal of Vocational Behavior, 50, 185-203. Jackson, S.E., Zedeck, S. ve Summers, E. 1985. Family Life Disruptions: Effects of Job Induced Structural and Emotional Interference, Academy of Management Journal, Vol.28(3),574-586. Jaros, S. J. (1997). An assessment of Meyer and Allen’s (1991) Three Component Model of Organizational Commitment and Turnover Intentions, Journal of Vocational Behavior, 319-337. Kahn W A. 1990. Psychological Conditions of Personal Engagement and Disengagement at Work. Academy of Management Journal, 33(4): 692-724 Karatepe, M. O. ve Baddar L. 2006. An Empirical Study of The Selected Consequences of Frontline Employees’ Work-Family Conflict and FamilyWork Conflict. Tourism Management. 27, 1017-1028. Karatepe, M. O. ve Kılıç, H. 2007. Relationships of Supervisor Support and Conflicts in The Work-Family Interface with The Selected Job Outcomes of Frontline Employees, Tourism Management, 28, 238-252. Kirchmeyer, C. ve Cohen, A. 1999. Different Strategies for Managing The Work/Non-Work Interface: A Test for Unique Pathways to Work Outcomes, Work and Stress, 13, 59-73. Knecht, M. K.,Bauer, G. F., Gutzwiller, F. ve Hämmig, O. 2011. Persistent Work-Life Conflict and Health Satisfaction - A Representative Longitudinal Study in Switzerland, BMC Public Health, 11, 271-279. Kossek, E.,Ozeki, C. 1998. Work-Family Conflict, Policies, and The Job-life Satisfaction Relationship: A Review and Directions for Organizational Behavior Human Resources Research”, Journal of Applied Psychology, 83, 139-149. Kwantes, C. T. 2003. Organization Citizenship and Withdrawal Behaviors in the USA and India: Does Commitment Make Difference, International Journal of Cross Cultural Management, Vol.3(1), 5-26. İŞ-AİLE ÇATIŞMASI VE İŞTEN AYRILMA NİYETİ ARASINDAKİ İLİŞKİ ÜZERİNDE İŞE TUTKUNLUĞUN ARACILIK ETKİSİ141 Lo, S. 2003. Perceptions of Work-Family Conflict Among Female Professionals in Hong Kong, Personnel Review, 32(3). MacKinnon, D.P.,Lockwood, C.M., Hoffman, J.M., West, S.G. ve Sheets, V. 2002. A Comparison of Methodsto Test Mediation and Other Intervening Variable Effects, Psychological Methods, Vol.7(1) 83-104. Mauno, S., Kinnunen, U., ve Ruokolainen, M. 2007. Job Demands and Resources as Antecedents of Work Engagement: A Longitudinal Study”, Journal of Vocational Behavior, 70, 149–171. Montgomery, A.J., Peeters, M.C.W., Schaufeli, W.B., ve Den O.M. 2003. Work-Home Interference Among Newspaper Managers: Its Relationship with Burnout and Engagement, Anxiety, Stress, and Coping, 16, 195-211. Nelson ve Simmons. 2003. Business-Unit-L 142|Nurten Polat DEDE & Gülşen YILMAZ & Arzu KARACA ÇAKINBERK Robinson, D.,Perryman, S., ve Hayday, S. 2004. The Drivers of Employee Engagement”, Report- Institute for Employment Studies, Brighton. Issue 408. Rusbelt, C.A.,Farrell, D., Rogersand M. 1988. Impact of Exchange Variables On Exit, Voice, Loyalty and Neglect: An Integrative Model of Responses to Decline Job Satisfaction, Academy of Management Journal, Vol.31(3), 599- 627. Schaufeli, W.B., Salanova, M., González-Romá, V., ve Bakker, A.B. 2002. The Measurement of Engagement and Burnout: A Two Sample Confirmatory Factor Analytic Approach, Journal of Happiness Studies, 3, 71–92. Shaw, K. 2005. An Engagement Strategy Process for Communicators, Strategic Communication Management, Vol.9(3) 26-9. Şimşek, Ö.F. 2007. Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş: Temel İlkeler ve Lisrel Uygulamaları, Ekinoks, Ankara. Turunç, Ö. Ve Erkuş, A. 2010. İş-Aile Yaşam Çatışmasının İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkileri: İş Stresinin Aracılık Rolü, SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 415-440. Türkiye’de Bankacılık Sistemi, Banka, Şube ve Personel Bilgileri Verileri Http://www.tbb.org.tr/tr/banka-ve-sektor-bilgileri/istatistikiraporlar/Banka,_Sube_ve_Personel_Bilgileri_/1220, (Erişim:02.03.2013). Wellins, R., ve Cencilman, J. 2005. Creating a Culture for Engagement, Workforce Performance Solutions. Http://www.wpsmag.com (Erişim:20.03.2013). Wu, L. 2008. The Analysis of Relationship Between Burnout, Engagement and Firm Performance--Case Study in Hospitality Industry in China, IEEE Conference Publications, Industrial Engineering and Engineering Management, IEEM 2008. IEEE International Conference, 624-628. http://ieeexplore.ieee.org/stamp/stamp.jsp?arnumber=04737944 (Erişim:20.03.2013). Zeng, H.,Zhou, X., Han, J. 2009. Employee Engagement and Personal Performance in Hotel Service Industry of China”, 710-715. http://ieeexplore.ieee.org/stamp/stamp.jsp?tp=&arnumber=5174973 (Erişim:20.03.2013).