CRITIC VE ENTROPİ TEMELLİ MAUT YÖNTEMİ İLE İMALAT SANAYİ ALT SEKTÖRLERİNİN FİNANSAL PERFORMANSLARININ ANALİZİ

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 2, 150 - 172, 31.12.2020

Muhammed Fatih Yürük Mehmet Orhan

Öz

Bu çalışmada T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Girişimci Bilgi Sisteminde
yer alan 12 imalat sanayi alt sektörün 2006-2017 yıllarına ait mali tabloları yardımıyla elde
edilen finansal oranlar kullanılarak sektörlerin finansal performansları analiz edilmiştir.
Analizde CRITIC ve Entropi temelli ağırlıklandırma ile MAUT yöntemi kullanılarak
performans analizi yapılmıştır. Çalışmada, finansal performansı belirlemede önemli görülen 6
finansal oran (cari oran, asit-test oranı, nakit oranı, net kar/öz kaynaklar toplamı, net
kar/toplam aktifler ve net kar marjı) kullanılmıştır. Çalışma sonucunda CRITIC ve Entropi
temelli MAUT yöntemlerin ortak belirlediği en iyi performansı gösteren sektör S4
(Kimyasalların ve Kimyasal Ürünlerin İmalatı) sektörü olmuştur.

Anahtar Kelimeler

İmalat Sektörleri, Finansal Performans, Çok Kriterli Karar Verme

Kaynakça

• Adalı, E. A. ve Işık, A. T. (2017). Critic and maut methods for the contract manufacturer selection problem. European Journal of Multidisciplinary Studies Articles, 2(5), 93-101.
• Akbulut, O. (2019). CRITIC ve EDAS yöntemleri ile İş Bankasi'nin 2009-2018 yılları arasındaki performansinin analizi. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 4(2), 249-263.
• Akbulut, R. ve Rençber, Ö. F. (2015). BIST’te imalat sektöründeki işletmelerin finansal performanslari üzerine bir araştirma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 65, 117-136.
• Akgün, M. ve Soy Temür, A. (2016). BIST ulaştirma endeksine kayitli şirketlerin finansal performanslarinin TOPSIS yöntemi ile değerlendirilmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 30, 173-186.
• Akyüz, İ., Aydemir, B., Bayram, B. H. ve Akyüz, K. C. (2019). Orman ürünleri işletmelerinin finansal performanslarinin entropi temelli TOPSIS yöntemi ile karşilaştirilmasi: Artvin örneği. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 21, 136-146.
• Ananda, J. ve Herath, G. (2005). Evaluating public risk preferences in forest land-use choices using multi-attribute utility theory. Ecological Economics, 55(3), 408-419. https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2004.12.015
• Anthony, P., Behnoee, B., Hassanpour, M. ve Pamucar, D. (2019). Financial performance evaluation of seven Indian chemical companies. Decision Making: Applications in Management and Engineering, 2(2), 81-99.
• Apan, M. ve Öztel, A. (2018). Ölçek bazli finansal performansin PROMETHEE yöntemiyle belirlenmesi: Farklı ağırlıklandırma yöntemlerine dayalı karşılaştırmalı bir analiz. İşletme Bilimi Dergisi, 6(1), 207-244.
• Apan, M. ve Öztel, A. (2020). Girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının critic-PROMETHEE bütünleşik karar verme yöntemi ile finansal performans değerlendirmesi: Borsa İstanbul’da bir uygulama. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 63, 54-73.
• Apan, M., Öztel, A. ve Ceyhan İ. F. (2019). Entropi yöntemine dayalı CAMELS performans değerlendirme modeli: Türk Mevduat Bankalarının 2002-2016 verisinin ampirik analizi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 11(20), 2296 316.
• Ayçin, E. (2019). BIST menkul kıymet yatırım ortaklıkları endeksinde (XYORT) yer alan işletmelerin finansal performanslarının entropi ve gri ilişkisel analiz bütünleşik yaklaşımı ile değerlendirilmesi. Dokuz Eylul Universitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Dergisi, 33, 595- 622. https://doi.org/10.24988/deuiibf.2018332799
• Aydın, Y. (2019). Türkiye'de hayat\emeklilik sigorta sektörünün finansal performans analizi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(1), 107-118.
• Aydın, Y. (2020). Finansal performans ile pay senedi getirisi arasındaki ilişkinin entropi ve MAUT ÇKKV teknikleriyle değerlendirilmesi: BİST kimya, petrol, kauçuk ve plastik ürünler sektörü firmalarından kanıtlar. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5, 164-185.
• Ayyar, N., Akcanli, F.,Genç, E. ve Erem, I. (2014). BIST'e kayıtlı bilişim ve teknoloji alanında faaliyet gösteren işletmelerin finansal performanslarının analitik hiyerarşi prosesi (AHP) ve gri ilişkisel analiz (GİA) yöntemiyle değerlendirilmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 61, 19-40.
• Bağci, H. ve Rençber, Ö. F. (2014). Kamu bankalari ve halka açık özel bankaların Promethee yöntemi ile kârlılıklarının analizi. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 39-47.
• Canbolat, Y. B., Chelst, K. ve Garg, N. (2007). Combining decision tree and MAUT for selecting a country for a global manufacturing facility. Omega, 35(3), 312-325.
• Çakır, S. ve Perçin, S. (2013). Çok kriterli karar verme teknikleriyle lojistik firmalarında performans ölçümü. Ege Akademik Bakis, 13(4), 449-459.
• Çalışkan, V. (2003). Uluslararası finansal krizler. Ekonomik Yaklasim, 14(49), 225-240.
• Çanakçıoğlu, M. (2019). BİST kimya, petrol kauçuk ve plastik ürünler sektöründeki işletmelerin finansal performanslarının hibrid ÇKKV yaklaşımı çerçevesinde değerlendirilmesi. Beykoz Akademi Dergisi, 7(1), 123-152.
• Dumanoğlu, S. ve Ergül, N. (2010). İMKB’de işlem gören teknoloji şirketlerinin mali performans ölçümü. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 48, 101-111.
• Ersöz, F. ve Kabak, M. (2010). Savunma sanayi uygulamalarinda çok kriterli karar verme yöntemlerinin literatür araştırması. Savunma Bilimleri Dergisi, 9(1), 97-125.
• Farrokh, M., Heydari, H. ve Janani, H. (2016). Two comparative mcdm approaches for evaluating the financial performance of Iranian basic metals companies. Iranian Journal of Management Studies, 9(2), 359-382.
• Fishburn, P.C. (1967). Additive Utilities with Incomplete Product Set: Applications to Priorities and Assignments. ORSA Publication, Baltimore.
• Fishburn, P. C., ve Keeney, R. L. (1974). Seven independence concepts and continuous multiattribute utility functions. Journal of Mathematical Psychology, 11(3), 294-327.
• Gümüş, U. T. ve Çıbık, E. (2019). BIST’de işlem gören ulaştırma sektöründeki firmaların finansal performans analizleri: MOORA ve VIKOR uygulama. Turan-Sam, 11(41), 275-284.
• Hurson, C., Mastorakis, K. ve Siskos, Y. (2012). Application of a synergy of MACBETH and MAUT multicriteria methods to portfolio selection in Athens stock exchange. International Journal of Multicriteria Decision Making, 2(2), 113-127.
• Işık, Ö. (2019). Entropi ve TOPSIS yöntemleriyle finansal performans ile pay senedi getirileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kent Kültürü ve Yönetimi Hakemli Elektronik Dergisi, 12(1), 200- 213.
• Kiraci, K. ve Bakir, M. (2019). CRITIC temelli EDAS yöntemi ile havayolu işletmelerinde performans ölçümü uygulaması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (35), 157-174.
• Loetscher, T. ve Keller, J. (2002). A decision support system for selecting sanitation systems in developing countries. Socio-Economic Planning Sciences, 36(4), 267-290. https://doi.org/10.1016/S0038-0121(02)00007-1
• Madic, M. ve Radovanović, M. (2015). Ranking of some most commonly used nontraditional machining processes using ROV and CRITIC methods. UPB Sci. Bull., Series D, 77(2), 193-204.
• Monte, M. B. S. ve Almeida-Filho, A. T. (2016). A multicriteria approach using maut to assist the maintenance of a water supply system located in a low-income community. Water Resources Management, 30(9), 3093-3106.
• Olson, D. L. (1996). Decision aids for selection problems. Springer Science & Business Media.
• Orhan, M., Altın, H. ve Aytekin, M. (2020). Çok kriterli karar verme yöntemleriyle finansal performans değerlendirme: Ulaştırma alanında bir uygulama. Turkish Studies - Economy, 15(1), 395-410.
• Ömürbek, N., Karaatlı, M., ve Balcı, H. F. (2016). Entropi temelli MAUT ve SAW yöntemleri ile otomotiv firmalarının performans değerlemesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(1), 227-255.
• Özbek, A. (2018). Fortune 500 Listesinde Yer Alan Lojistik Firmaların Değerlendirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20 (1), 13-26.
• Özbek, A. ve Demirkol, İ. (2018). Lojistik sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin SWARA ve GİA yöntemleri ile analizi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 71-86.
• Özen, A. (2015). Seçilmiş göstergelerle Türkiye imalat sanayiinin analizi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 5(1), 140-162.
• Özdağoğlu, A. Gümüş, Y., Özdağoğlu, G. ve Gümüş, G. K. (2017). Evaluating financial performance with grey relational analysis: An application of manufacturing companies Borsa İstanbul. Journal Of Accounting & Finance, 73, 289-312.
• Şahin, A., ve Sarı, E. B. (2019). Entropi tabanlı TOPSİS ve VİKOR yöntemleriyle BIST-imalat işletmelerinin finansal ve borsa performanslarının karşılaştırılması. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 12(2), 255-270.
• Şenol, Z., ve Ulutaş, A. (2018). Muhasebe temelli performans ölçümleri ile piyasa temelli performans ölçümlerinin CRITIC ve ARAS yöntemleriyle değerlendirilmesi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 55(641), 83-102.
• Tayyar, N., Akcanlı, F., Genç, E. ve Erem, I. (2014). BİST’e Kayıtlı Bilişim ve Teknoloji Alanında Faaliyet Gösteren İşletmelerin Finansal Performanslarının Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) ve Gri İlişkisel Analiz (GİA) Yöntemiyle Değerlendirilmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (61), 19-40.
• Ulutaş, A. (2019). ENTROPİ tabanli Criti yöntemi ile lojistik firmalarinin performans analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 23, 53-66.
• Ulutaş, A. ve Karaköy, Ç. (2019). CRITIC ve ROV Yöntemleri ile Bir Kargo Firmasının 2011-2017 Yılları Sırasındaki Performansının Analiz Edilmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1/1), 229-236.
• Vujičić, M. D., Papić, M. Z. ve Blagojević, M. D. (2017). Comparative analysis of objective techniques for criteria weighing in two MCDM methods on example of an air conditioner selection. Tehnika, 72(3), 422-429.
• Wang, S. Q., Wee, Y. P. ve Ofori, G. (2002). DSSDSS: A decision support system for dewatering systems selection. Building and Environment, 37(6), 625-645. https://doi.org/10.1016/S0360-1323(01)00072-5