ÖĞRETMEN PROFESYONELLİĞİ İLE ÖĞRETMEN ÖZERKLİĞİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 2, 173 - 195, 31.12.2020

Mahmut Karatay Melike Günbey Muhammed Taş

Öz

İlişkisel tarama modelinde tasarlanan bu araştırmada, “öğretmen profesyonelliği ile özerkliği arasındaki ilişki” incelenmiştir. Katılımcıların görüşleri betimlenerek çeşitli değişkenler ile karşılaştırılmış ve aralarındaki ilişki ortaya konulmaya çalışılmıştır. Araştırmaya devlet liselerinde görev yapmakta olan 199 öğretmen katılmıştır. Örneklemin belirlenmesinde tabakalı örnekleme tekniği kullanılmıştır. Araştırmada veri toplama araçları olarak Yılmaz ve Altınkurt (2014) tarafından geliştirilen “Öğretmenlerin Mesleki Profesyonelliği Ölçeği” ve Çolak ve Altınkurt (2017) tarafından geliştirilen “Öğretmen Özerkliği Ölçeği” kullanılmıştır. Ölçeklere ilişkin Doğrulayıcı Faktör Analizleri (DFA) yapılmış ve modelin uygunluğu test edilmiştir. Araştırma verileri betimsel istatistikler, t-testi, tek yönlü varyans analizi, Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı ve Standart regresyon analizi teknikleri kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırma sonuçları, öğretmen profesyonelliği ile öğretmenlik özerklik davranışları arasında orta düzeyde anlamlı bir ilişki olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte, araştırmaya katılan öğretmenlerin orta düzeyde bir mesleki profesyonellik algısına sahip olduğu, profesyonellik alt boyutlarında mesleki duyarlılığın en üst düzeyde olduğu görülmektedir. Ayrıca analiz sonuçları, öğretmen özerkliğinin, profesyonelliğin anlamlı bir yordayıcı olduğu doğrular niteliktedir. Çalışmada, farklı okul türleri ve değişkenler ile ilgili önerilerde bulunulmuştur

Anahtar Kelimeler

Özerklik,, Profesyonellik, Öğretmen Özerkliği, Öğretmen Profesyonelliği

Kaynakça

• Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K. (2014). Öğretmenlerin mesleki profesyonelliği ile iş doyumları arasındaki ilişki. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 57-71.
• Altinkurt, Y. ve Ekinci, C. E. (2016). Examining the relationships between occupational professionalism and organizational cynicism of teachers. Educational Process: International Journal, 5(3), 236-253.
• Benson, P. (2010). Teacher education and teacher autonomy: Creating spaces for experimentation in secondary school English language teaching. Language Teaching Research, 14(3), 259-275.
• Brunetti, G. J. (2001). Why do they teach? A study of job satisfaction among long-term high school teachers. Teacher Education Quarterly, 28(3), 49-74.
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Deneysel desenler: Öntest-sontest, kontrol grubu, desen ve veri analizi. Ankara: Pegem A.
• Çelik, M., ve Yılmaz, K. (2015). Öğretmenlerin mesleki profesyonelliği ile tükenmişlikleri arasındaki ilişki. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 102-131.
• Çolak, İ. (2016). Okul iklimi ile öğretmenlerin özerklik davranışları arasındaki ilişki (Muğla ili örneği). (Yüksek lisans tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Muğla.
• Çolak, İ., Altınkurt, Y., ve Yılmaz, K. (2017). Öğretmenlerin özerklik davranışları ile iş doyumları arasındaki ilişki. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 189-208.
• Çolak, İ. ve Altınkurt, Y. (2017). Okul iklimi ile öğretmenlerin özerklik davranışları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 23(1), 33-71. doi: 10.14527/kuey.2017.002
• Demirkasımoğlu, N. (2010). Defining teacher professionalism from different perspectives. Procedia Social and Behavioral Sciences, 9, 2047-2051. doi: 10.1016/j.sbspro.2010.12.444
• Evans, L. (2008). Professionalism, professionality and the development of education professionals. British Journal of Educational Studies, 56 (1), 20-38.
• Friedman, I. A. (1999). Teacher-perceived work autonomy: The concept and its measurement. Educational and Psychological Measurement, 59(1), 58-76.
• Garvin, N. M. (2007). Teacher autonomy: Distinguishing perceptions by school cultural characteristics. (Yayınlanmamış doktora tezi). Erişim adresi ProQuest Dissertations and Theses database (UMI No. AAI3255863).
• Girgin, G., Çetingöz, D., ve Ekinci-Vurak, D. (2009). Öğretmen adaylarının sosyal beceri düzeylerinin incelenmesi. XVIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 1-3 Ekim, 2009, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Hoşgörür, T. (2017). Correlation between occupational professionalism of teachers and their fear of loss of dignity. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 23(3), 387-424. doi: 10.14527/kuey.2017.014
• Huang, J. (2007). Teacher autonomy in second language education. CELEA Journal. 30(1), 30-42.
• Ingersoll, R. M. (2007). Short on power long on responsibility. Educational Leadership, 65(1), 20-25. Karaca, D. (2015). İlk ve ortaokullarda bürokratikleşme düzeyinin öğretmen profesyonelliğine etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Khmelkov, V. T. (2000). Developing professionalism: Effects of school workplace organization on novice teachers’ sense of responsibility and efficacy. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). University of Notre Dame, Indiana, ABD. Dissertation Abstracts International 61 (04), 1639. (UMI Microform AAT 9967316).
• Kim, I., ve Loadman, W. (1994). Predicting teacher job satisfaction. Columbus: Ohio State University. (ERIC Document Reproduction Service No. ED383707).
• Klecker, B. J., ve Loadman, W. E. (1996). Exploring the relationship between teacher empowerment and teacher job satisfaction. Paper presented at the annual meeting of the Mid-Western Educational Research Association, Chicago. (ERIC Document Reproduction Service No. ED400254).
• Koşar, S. (2015). Öğretmen profesyonelizminin yordayıcıları olarak okul müdürüne güven ve öz yeterlik. Eğitim ve Bilim, 40(181).
• Lieberman, A. (2005). The roots of educational change: International handbook of educational change. Dordrecht, Netherlands: Springer.
• Melenyzer, B. J. (1990, November). Teacher empowerment: The discourse, meaning, and social actions of teachers. Paper presented at the annual meeting of the National Council on States on Inservice Education, Orlando, Florida.
• Millerson, G. (1964) The qualifying association. London: Routledge & Kegan Paul.
• Montgomery, B. M., ve Prawitz, A. D. (2011). Autonomy in teachers of family and consumer sciences: Factors contributing to educational decision making. Journal of Family & Consumer Sciences Education, 29(2), 26-37.
• OECD (2016). Teacher professionalism. ISSN: 23039280. https://doi.org/10.1787/23039280 Öztürk, İ. H. (2012). Öğretimin planlanmasında öğretmenin rolü ve özerkliği: Ortaöğretim tarih öğretmenlerinin yıllık plan hazırlama ve uygulama örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 271-299.
• Parker, G. (2015). Postmodernist perceptions of teacher professionalism: A critique. Curriculum Journal, 26(3), 452–467.
• Pearson, L. C., ve Hall, B. W. (1993). Initial construct validation of the teaching autonomy scale. Journal of Educational Research, 86(3), 172-177.
• Pearson, L. C., ve Moomaw, W. (2005). The relationship between teacher autonomy and stress, work satisfaction, empowerment, and professionalism. Educational Research Quarterly, 29(1), 37-53.
• Ramos, R. C. (2006). Considerations on the role of teacher autonomy. Colombian Applied Linguistics Journal, 8, 183-202.
• Rudolph, L. (2006). Decomposing teacher autonomy: A study investigating types of teacher autonomy and how it relates to job satisfaction. (Yayınlanmamış doktora tezi). Erişim adresi ProQuest Dissertations and Theses database. (UMI No. AAI3209981).
• Sahlberg P (2011). Finnish lessons. What can the world learn from educational change in Finland? New York: Teachers College Press.
• Seashore Louis, K., ve Kruse, S. (1995). Professionalism and community: Perspectives on reforming urban schools. Thousand Oaks, CA: Corwin.
• Short, P. M. (1994). Defining teacher empowerment. Education, 114 (4), 488-493.
• Smith, R. C. (2000). Starting with ourselves: Teacher-learner autonomy in language learning. B. Sinclair, I. McGrath and T. E. Lamb (Eds.), Learner Autonomy-Teacher Autonomy: Future Directions (89-99). London: Longman.
• Tort-Moloney, D. (1997). ‘Teacher autonomy: A Vygotskian theoretical framework’, CLCS Occasional Paper, 48, Dublin Trinity College, CLCS.
• Tschannen-Moran, M. Ve McMaster P. (2009). Sources of self-efficacy: Four professional development formats and their relationship to self-efficacy and implementation of a new teaching strategy, The Elementary School Journal,110(2), 228-245.
• Ulriksen, J. J. (1996). Perceptions of secondary school teachers and principals concerning factors related to job satisfaction and job dissatisfaction. (Doktora tezi). University of Southern California, Dissertations Abstracts International, 58 (01A), 0127.
• Vieira, I., Barbosa, I., Paiva, M., ve Fernandes, I. (2008). Teacher education towards teacher (and learner) autonomy: What can be learnt from teacher development practices? In T. Lamb & H. Reinders (Eds.), Learner and teacher autonomy: Concepts, realities and responses (pp. 217-235). Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
• Wagner, T. (2001). Leadership for learning: An action theory of school change. Phi Delta Kappan, 82(5), 378-383.
• Wilches, J. (2007) Teacher autonomy: A critical review of the research and concept beyond applied linguistics. Íkala, revista de lenguaje y cultura, 12(18), 245–275.
• Witty, G. (2006). Teacher professionalism in a new era. Paper presented at the first General Teaching Council for Northern Ireland Annual Lecture, Belfast.
• Yazıcı, A. Ş., ve Akyol, B. (2017). Okul müdürlerinin liderlik davranışları ile öğretmen özerkliği arasındaki ilişki. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(10), 189-208.
• Yılmaz, K. ve Altınkurt, Y. (2014). Öğretmenlerin mesleki profesyonelliği ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 11(2), 332-345.
• Yorulmaz, Y. İ., Çolak, İ., ve Yaşa, R. (2017). The examination of teachers’ loss of face. Second International Symposium on Philosophy, Education, Art and History of Science, 03-07 2017 (pp. 263-264). Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.