Doğu Anadolu’nun Güneyinde Yetiştirilen Taze Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Gen Kaynaklarının Toplanması ve Fenolojik Bakımdan Değerlendirilmesi

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 2, 109 - 121, 30.09.2016

Mustafa Çirka , Vahdettin Çiftçi

https://doi.org/10.19159/tutad.47205

Cited By: 1

Öz

Bu çalışma 2009-2011 yılları arasında, Doğu Anadolu Bölgesi’nin güneyinde (Bitlis, Bingöl, Muş, Malatya, Tunceli, Elazığ, Hakkâri, Van) taze tüketim için yetiştiriciliği yapılan fasulye popülasyonlarından toplanan 378 genotipin fenolojik özelliklerin belirlenmesi ve taze tüketime yönelik kullanılabilecek ümitvar hatların seçilmesi amacıyla yürütülmüştür. Çalışmada 4F-89 ve Helinda Gold sırık, Yalova-5 ve Yalova-17 bodur fasulye çeşitleri kontrol olarak kullanılmıştır. Toplanan 378 hattın tartılı derecelendirilmesi ve fenolojik gözlemler sonucunda; 2010 yılında, 62 sırık ve 26 bodur; 2011 yılında ise, 88 hattın arasından 30 sırık ve 8 bodur taze fasulye ümitvar hat olarak belirlenmiştir. Çalışma sonunda standart çeşitler ile toplanan ve değerlendirilen hatlar arasında farklılıkların olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sırık taze fasulye, bodur taze fasulye, seleksiyon, fenolojik özellikler

Collection and Phenological Evaluation of Fresh Bean (Phaseolus vulgaris L.) Germplasm Grown at South of Eastern Anatolia

Öz

The study was carried out to record the phenological features and to identify promising cultivar candidates by
selection criteria of 378 collected bean germplasm which were suitable for fresh consumption in South of Eastern Anatolia
(Bitlis, Bingöl, Muş, Malatya, Tunceli, Elazığ, Hakkâri, Van) in 2009-2011. In the study, 4F-89 and Helinda Gold pole bean
cultivars, Yalova-5 and Yalova-17 dwarf bean cultivars were used as standard control varieties. According to the weighing
rating and phenological observations, 62 pole and 26 dwarf fresh beans were identified as promising candidate lines among
collected 378 lines in 2010. Among these 86 suitable lines, 30 pole and 8 dwarf fresh beans were observed as promising
candidate lines. According to the result of the study, significant differences were determined between the standard cultivars
and the local varieties.

Anahtar Kelimeler

Pole fresh bean, dwarf fresh bean, selection, phenological characteristics

Kaynakça

• Adams, M.W., Coyne, D.P., Davis, J.H.C., Graham, P.H., Francis, C.A., 1985. Common bean (Phaseolus vulgaris L.). In: R.J. Summerfield and E.H. Roberts (Eds.), Grain Legume Crops, Collins Professional and Technical Books, London, GB.1985, p. 433-476.
• Anonim, 2011. Meteoroloji Bölge Müdürlüğü kayıtları, Van.
• Anonymous, 1982. Descriptors for Phaseolus vulgaris. International Plant Genetic Resources Institute (IPGR), Rome, Italy.
• Anonymous, 2009. Protocol for Distinctness, Uniformity and Stability Tests, Phaseolus vulgaris L. Community Plant Variety Office (CPVO), UPOV Code: PHASE_VUL.
• Balkaya, A., 1999. Karadeniz Bölgesi’ndeki taze fasulye (Phaseolus vulgaris L.) gen kaynaklarının toplanması, fenolojik ve morfolojik özelliklerinin belirlenmesi ve taze tüketime uygun tiplerin teksel seleksiyon yöntemi ile seçimi üzerinde araştırmalar. Doktora tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı, Samsun.
• Balkaya, A., Gülümser, A., 1999. Karadeniz Bölgesi’nde taze fasulye üretim durumu. Karadeniz Bölgesi Tarım Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, Cilt-2, 4-5 Ocak, Samsun, s. 557-568.
• Benchimol, L.L., De Campos, T., Carbonell, S.A.M., Colombo, C.A., Chioratto, A.F., Formighieri, E.F., Gouvêa, L.R.L., De Souza, A.P., 2007. Structure of genetic diversity among common bean (Phaseolus vulgaris L.) varieties of Mesoamerican and Andean origins using new developed microsatellite markers. Genetic Resources and Crop Evolution, 54(8): 1747-1762.
• Chacon, S.M.I., Pickersgill, B., Debouck, D.G., 2005. Domestication patterns in common bean (Phaseolus vulgaris L.) and the origin of the Mesoamerican and Andean cultivated races. Theoretical and Applied Genetics, 110(3): 432-444.
• Chiorato, A.F.., Carbonell, S.A.M., Benchimol, L.L., Chiavegato, M.B., Dias, L.A.S., Colombo, C.A., 2007. Genetic diversity in common bean accessions evaluated by means of morpho-agromonical and RAPD data. Scientia Agricola, 64(3): 256-262.
• Duke, J.A., 1983. Phaseolus vulgaris L. In: Handbook of Energy Crops (unpublished). Purdue University, Center for New Crops & Plants Products, West Lafayette, Indiana.
• Kwak, M., Gepts, P., 2009. Structure of genetic diversity in the two major gene pools of common bean (Phaseolus vulgaris L., Fabaceae). Theoretical and Applied Genetics, 118(5): 979-992.
• Marotti, I., Bonetti, A., Minelli, M., Catizone, P., Dinelli, G., 2007. Characterization of some Italian common bean (Phaseolus vulgaris L.) landraces by RAPD, semi- random and ISSR molecular markers. Genetic Resources and Crop Evolution, 54(1): 175-188.
• Singh, S.P., 2001. Broadening the genetic base of common bean cultivars. Crop Science, 41(6): 1659-1675.
• Woolley, J., Ildefonso, R.L., Castro, T.A.P., Voss, J., 1991. Bean cropping systems in the tropics and subtropics and their determinants. Field Crops Abstract, 11: 8227.