Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde Bazı Mısır Genotiplerinin Tam ve Kısıntılı Sulama Koşullarında Çiçeklenme Özelliklerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 2, 186 - 196, 30.06.2017

Timuçin Taş , Abdullah Öktem

https://doi.org/10.19159/tutad.302911

Öz

Kuraklık ve yüksek sıcaklık gibi abiyotik stres faktörleri dünyada ve Türkiye’de mısır tarımı yapılan alanlarda büyük verim kayıplarına sebep olmaktadır. Bu çalışmada; su stresinin bazı mısır genotiplerinde tepe ve koçan püskülü çiçeklenme süresi ile tepe ve koçan püskülü çiçeklenmeleri arası gün farklarına olan etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma; Türkiye’nin güneydoğusunda yer alan Harran Ovası iklim ve toprak koşullarında, 2015 ve 2016 yılı ana ürün mısır yetiştirme sezonunda yürütülmüştür. Araştırmada, 3 adet hibrit mısır çeşidi ile 17 adet mısır saf hattı bitkisel materyal olarak kullanılmıştır. Araştırma, tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Ana parsellere su kısıntıları [% 100 (kontrol) ve % 50], alt parsellere mısır genotipleri yerleştirilmiştir. Araştırmada tepe püskülü çiçeklenme süresi, koçan püskülü çiçeklenme süresi ve tepe püskülü çiçeklenme ile koçan püskülü çiçeklenme arasındaki gün farkı incelenmiştir. Araştırma sonucuna göre; her iki deneme yılında da, bölgede yaşanan yüksek sıcaklıklar ve uygulanan su stresi bitkileri olumsuz yönde etkilemiştir. Kontrol (% 100) sulamaya göre, su ve sıcaklık stresi altında çiçeklenme süreleri gecikirken, çiçeklenme gün farkları artmıştır.

Anahtar Kelimeler

stres, Su kısıntısı, yüksek sıcaklık, çiçeklenme süresi

Evaluation of Flowering Characteristics of Some Maize Genotypes under Full and Deficit Irrigation Conditionsin the Southeast Anatolia Region

Öz

Abiotic stress factors such as drought and high temperature cause large yield losses in corn cultivated fields in the
world and in Turkey. In this study; effects of water stress on some maize genotypes on the differences between tassel and
silking flowering time, and anthesis-silking interval. The study was conducted in the southern Turkey's Harran Plain climat e
and soil conditions during the main crop corn growing season of 2015 and 2016. Three hybrid maize cultivars and 17 m aize
pure lines were used in the study. The study was conducted according to split plots experimental design with three
replicates. Main plots were water deficit (100% control and 50%) and sub plots were maize genotypes. The difference
between, tassel flowering time, silking flowering time and anthesis-silking interval (ASI) were examined. According to
results, high temperatures and applied water stress affected plants negatively in both trial years. Compared to 100%
(control), tassel flowering and Silking flowering time delayed while anthesis-silking interval (ASI) increased under water
deficit and high temperature stress conditions.

Anahtar Kelimeler

Water deficit, high temperature, stress, flowering duration

Kaynakça

• Anjum, A.S., Xie, X., Wang, L., Saleem, F.M., Man, C., Lei, W., 2011. Morphological, physiologica and biochemical responses of plants to drought stress. African Journal of Agricultural Research, 6(9): 2026-2032.
• Anonim, 2016. Ülkemizde ve Şanlıurfa’da 2000-2016 Yılları Arasında Mısır Ekim Alanı ve Verim Değişimleri. Türkiye İstatistik Kurumu, http:// www.tuik.gov.tr (Erişim tarihi: 10.12.2016).
• Beyce, Ö., Madanoglu, K., Ayla, Ç., 1972. Türkiye’de yetiştirilen bazı sulanır mahsullerin su istihlakleri, Merkez Toprak Su Araştırma Enstitüsü Yayınları, Genel yayın No:15, Teknik yayınlar No:12, Ankara.
• Bolanos, J., Edmeades, G.O., Martinez, L., 1993. Eight cy¬cles of selection for drought tolerance in tropical maize. III. Responses in drought-adaptive physi¬ological and morphological traits. Field Crops Research, 31(5): 269-286.
• Çetin, Ö., Nacar, A.S., 1995. Harran Ovası koşullarında çeşitli bitkilerin alttan sızdırma (Porous Pipes) yöntemiyle sulanma olanakları. T.C. Başbakanlığı (Mülga) Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, APK Daire Başkanlığı, Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Şube Müdürlüğü Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Yıllığı, Genel Yayın No: 98, Ankara.
• Duplessis, D.P., Dijkhuis, F.J., 1967. The influence of time lag between pollen shedding and silking on the yield of maize. South African Journal Agriculture Science, 10(3): 667-674.
• Fischer, K.S., Johnson, E.C., Edmeades, G.O., 1981. Selection and breeding programs for drought tolerance in tropical maize. Symposium on Principles and Methods in Crop Improvement for Drought Resistance, May 4-8, International Rice Research Institute (IRRI), Bankok, Thailand, pp. 1-16.
• Güngör, Y., Erozel, A.Z., Yıldırım, O., 2006. Irrigation. Ankara Üniversity. Agricultural Faculty Press, No:1592, Ankara. Herrero, M.P., Johnson, R.R., 1981. Drought stress and its effects on maize reproductive systems. Crop Science, 21(6): 105-110.
• Kadıoğlu, M., 2001. “Kuraklık Kıranı”. Cumhuriyet Bilim Teknik Dergisi, s. 17-24, İstanbul.
• Kapur, B., Kanber, R., Ünlü, M., 2008. Aşağı Seyhan Ovasında iklim değişikliği ve buğday-mısır ve pamuk üretimi üzerine etkileri. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, DSİ Genel Müdürlüğü, DSİ VI. Bölge Müdürlüğü, 5. Dünya Su Forumu Bölgesel Hazırlık Süreci DSİ Yurtiçi Bölgesel Su Toplantıları, Sulama-Drenaj Konferansı Bildiri Kitabı, 10-11 Nisan, Adana, s. 157-172.
• Kuşçu, H., Demir, A.O., 2012. Farklı bitki büyüme dönemlerinde uygulanan tam ve kısıntılı sulama uygulamalarına mısır bitkisinin tepkisi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 26(2): 15-27.
• Maazou, A.R.S., Tu, J., Qiu, J., Liu, Z., 2016. Breeding for Drought Tolerance in Maize. Journal Plant Science, 22(7): 1858-1870.
• Moss, G.I., Downey, L.A., 1971. Influence of drought stress on female gametophyte development in corn (Zea mays L.) and subsequent grain yield. Crop Science, 11(3): 368-372.
• Öktem, A., 1997. GAP bölgesinde mısır üretim olanakları. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 1(1): 113-122.
• Öktem, A., 2006. Effect of different irrigation intervals to drip irrigated dent corn (Zea mays L. indentata) water-yield relationship. Pakistan Journal of Biological Sciences, 9(8): 1476-1481.
• Öktem, A., Şimşek, M., Öktem, A.G., 2003. Deficit irrigation effects on sweet corn (Zea mays saccharata Sturt) with drip irrigation system in a semi-arid region. I. Water-yield relationship. Agricultural Water Management, 61(1): 63-74.
• Sinsawat, V., Leipner, J., Stamp, P., Fracheboud, Y., 2004. Effect of heat stress on the photosynthetic apparatus in maize (Zea mays L.) grown at control or high temperature. Environmental and Experimental Botany, 52(4): 123-129.
• Spitko, T., Nagy, Z., Zsubori, Z.T., Halmos, G., Banyai, J., Marton, C.L., 2014. Effect of drought on yield components of maize hybrids (Zea mays L.). Maydica Journal, 59(3): 161-169.
• Struik, P.C., Doorgeest, M., Boonman, J.G., 1986. Envi¬ronmental effects of flowering characteristics and kernel set of maize (Zea mays L). Netherlands Journal of Agriculture Science , 34(6): 469-484.
• Tollenaar, M., Daynard, T.B., 1978. Kernel growth and development at two positions on the ear of maize (Zea mays L.). Canadian Journal of Plant Science, 58(3): 189-197.
• Wang, W.X., Vinocur, B., Shoseyov, O., Altman, A., 2001. Biotechnology of plant osmotic stress tolerance: Physiological and molecular considerations. Acta Hortucultural Journal, 560(8): 285-292.
• Westgate, M.E., Boyner, J.S., 1985. Carbohydrate re¬serves and reproductive development at low leaf water potentials in maize. Crop Science, 25(7): 762-769.
• Yurtsever, N., 1984. Deneysel İstatistik Metotlar. T.C. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, Genel Yayın No: l21, Teknik Yayın No: 56, Ankara.