Vegetation Structure of Natural Rangelands at Two Different Altitudes in Terrestrial Climate Zone

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 3, 268 - 276, 31.10.2019

Ferhat Karaman Nizamettin Turan

https://doi.org/10.19159/tutad.581923

Cited By: 1

Öz

This study was conducted
in 2018 to determine the vegetation structure of different altitudes of a
natural rangeland in Turkey's Southeastern Anatolia Region. The plant cover and
vegetation structure of the rangeland in two different elevations (863 and 1083
m, respectively) were investigated by using modified wheel loop method. In the
study area, features such as plant covered area, botanical composition, number
of species, rangeland status and health were determined. According to the
results of the research; the average plant-covered area was 63% at the first
altitude (863 m) and 59% at the second altitude (1083 m). In the first
altitude, the ratio of grasses, legumes, and other families in the area covered
with plants was determined as 19.5%, 17.25% and 26.25%, respectively; while in
the second altitude, this rate was 15.0%, 14.75% and 29.25%, respectively. In
the area covered with plants, the average rate of grasses in botanical
composition was 28.06%, the rate of legumes was 26.08% and the rate of other
families was 45.86%. According to the evaluations on the botanical composition
of the rangeland, the status was evaluated as “poor rangeland” and health was
evaluated as "risky rangeland”. For this reason, it is concluded that the
rangeland areas and other similar areas in the region should be complied with
the principles of rangeland management and breeding studies.

Anahtar Kelimeler

Rangeland, plant cover percentage, Poaceae, Fabaceae, botanical composition

Karasal İklim Kuşağında Yer Alan İki Farklı Yükseltideki Doğal Meraların Vejetasyon Yapısı

Öz

Bu çalışma; Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde
yer alan doğal bir meranın farklı yükseltilerinin vejetasyon yapısını
belirlemek amacıyla 2018 yılında yürütülmüştür. Modifiye Edilmiş Tekerlekli Lup
(halka) metodu kullanılarak yapılan bu çalışma ile iki farklı yükseltideki
(sırasıyla 863 m ve 1083 m) meranın bitki örtüsü ve vejetasyon yapısı
incelenmiştir. Çalışma alanında bitkiyle kaplı alan, botanik kompozisyon, tür
sayıları, mera durumu ve sağlığı gibi özellikler tespit edilmiştir. Araştırma
sonucuna göre; birinci yükseltide (863 m) ortalama bitki ile kaplı alan % 63, ikinci
yükseltide (1083 m) ise % 59 olarak belirlenmiştir. Birinci yükseltide bitki
ile kaplı alanda buğdaygillerin, baklagillerin ve diğer familyaların oranı sırasıyla
% 19.5, % 17.25 ve % 26.25 olarak belirlenirken, ikinci yükseltide bu oran
sırasıyla % 15.0, % 14.75 ve
% 29.25 olarak gerçekleşmiştir. Bitki ile kaplı alanda botanik kompozisyondaki
buğdaygillerin ortalama oranı % 28.06,
baklagillerin oranı % 26.08 ve diğer familyalara ait bitkilerin oranı ise % 45.86
olarak saptanmıştır. Meranın botanik kompozisyonu üzerinde yapılan incelemelere
göre mera durumu “zayıf mera”, mera sağlığı ise “riskli mera” sınıfında
değerlendirilmiştir. Bu nedenle çalışmaya konu olan mera alanları ile bölgede
bulunan diğer benzer alanlarda mera amenajman ilkelerine uyulması ve ıslah
çalışmalarının yapılması gerektiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mera, bitki ile kaplı alan oranı, buğdaygiller, baklagiller, botanik kompozisyon

Kaynakça

• Açıkgöz, E., 1995. Yem Bitkileri (2. Baskı). Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No: 7-025-0210, Bursa.
• Adams, B.W., Willms, W.D., Smoliak, S., Wroe, R.A., 1986. Range It's Nature and Use. Alberta Forestry, Land and Wildlife, Public Lands Division, Publication No: I/11, Alberta.
• Alay, F., İspirli, K., Uzun, F., Çınar, S., Aydın, İ., Çankaya, N., 2016. Uzun süreli serbest otlatmanın doğal meralar üzerine etkileri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 33(1): 116-124.
• Altın, M., Gökkuş, A., Koç, A., 2011. Çayır Mera Yönetimi. I. Cilt (Genel İlkeler), T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Anonim, 2017. Kurtalan İlçesi İklim Verileri. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, Meteoroloji 15. Bölge Müdürlüğü, Diyarbakır.
• Anonim, 2008. Türkiye’nin Çayır ve Mera Bitkileri. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Ankara.
• Ayan, İ., Mut, H., Acar, Z., Başaran, U., Töngel, M.Ö., Aşçı, Ö.Ö., 2007. Samsun ili kıyı kesiminde yer alan taban meraların bitki örtüsü, toprak özellikleri ve bazı sorunlar. Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-27 Haziran, Erzurum, s. 54-57.
• Aydın, İ., Uzun, F., 2000. Lâdik ilçesi Salur köyü merasında farklı ıslah metotlarının ot verimi ve botanik kompozisyon üzerine etkileri. Turkish Journal of Agricultural and Forestry, 24(2): 301-307.
• Babalık, A.A., Fakir, H., 2017. Korunan ve otlatılan mera alanlarında vejetasyon özelliklerinin karşılaştırılması: Kocapınar merası örneği. Türkiye Ormancılık Dergisi, 18(3): 207-211.
• Babalık, A.A., Ercan, A., 2018. Eskişehir ili Karaören köyü merasının vejetasyon özelliklerinin belirlenmesi. Turkish Journal of Forestry, 19(3): 246-251.
• Bakoğlu, A., Koç, A., 2002. Otlatılan ve korunan iki farklı mera kesiminin bazı toprak ve bitki örtüsü özelliklerinin karşılaştırılması, bitki örtüsü özelliklerinin karşılaştırılması. Fırat Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 14(1): 37-47.
• Çınar, S., Hatipoğlu, R., Avcı, M., İnal, İ., Yücel, C., 2018. Adana ili Tufanbeyli ilçesi meralarının botanik kompozisyonunun belirlenmesi üzerine bir araştırma. Türk Doğa ve Fen Dergisi, 7(2): 21-29.
• Çomaklı, B., Öner, T., Daşcı, M., 2012. Farklı kullanım geçmişine sahip mera alanlarında bitki örtüsünün değişimi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(2): 75-82.
• Davis, P.H., 1969. Flora of Turkey and the Eastaege an Islands. University of Edinburg Press, Volume 1-3, Edinburgh.
• Demiri, M., 1983. Flora Ekskursioniste e Shqiperise. Shtepia Botuese e Librit Shkollor, Tirana.
• Dursun, İ., Babalık, A.A., 2018. Isparta ili Çatoluk ormaniçi merasının vejetasyon yapısının belirlenmesi. Turkish Journal of Forestry, 19(3): 233-239.
• Edgecombe, W., 1964. Weeds of Lelanon. Faculty of Agriculture SciencesAmerican University of Beirut, Publication No: 24, Lebanon.
• Fitter, A.H., 1994. Acquisition and utilization of resources. In M.J. Crawley (Ed.), Plant ecology. Blackwell Scientific Publications Inc., p. 375-405.
• Garms, H., Eigener, W., Melderis, A., Pope, T., Durrell, G., 1968. The Natural History of Europe. Paol Hamilyn Limited, London.
• Gökkuş, A., 1991. Doğu ve Güney Doğu Anadolu Bölgeleri Çayır Mera ve Yem Bitkileri ve Hayvancılığı Geliştirme Projesi Eğitim Semineri, 20-22 Şubat, Erzurum.
• Gökkuş, A., 1994. Sürülüp Terkedilen Alanlarda Sekonder Süksesyon. Atatürk Üniversitesi, No: 787, Ziraat Fakültesi No: 321, Araştırma No: 197, Erzurum.
• Gökkuş, A., Koç, A., Çomaklı, B., 2000. Çayır-Mera Uygulama Kılavuzu. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 142, Erzurum.
• Holechek, J.L., Preper, R.D., Herbel, C.H., 2004. Range Management Principles and Practices. Pearson Education, Inc., New Jersey.
• Huxley, A., Taylor, W., 1977. Flowers of Greece and the Aeg Eanchatto and Windusltd. Printed Great Britain by Richard Clay Ltd Bunges, Suffolk.
• Koç, A., 1995. Topografya ile toprak nem ve sıcaklığının mer’a bitki örtülerinin bazı özelliklerine etkileri. Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Koç, A., Çakal, Ş., 2004. Comparison of somerange landcanopy coverage methods. International Soil Congress Natural Resource Management for Sustainable Development, 7-10 June, Erzurum, s. 41-45,
• Koç, A., Gökkuş, A., Altın, M., 2003. Mera durumu tespitinde dünyada yaygın olarak kullanılan yöntemlerin mukayesesi ve Türkiye için bir öneri. Türkiye 5. Tarla Bitkileri Kongresi, 13-17 Ekim, Diyarbakır, s. 36-42.
• Laycock, W.A., 1989. Secondary succession and range condition criteria: Introduction to the problem. In W.K. Lauenroth and W.A. Laycock (Eds.), Secondary succession and the evaluation of rangeland condition, Westview Press Inc., pp. 1-15.
• Öztan, Y., Okatan, A., 1985. Çayır Mera Baklagil ve Buğdaygil Yem Bitkilerinin Tanıtım Kılavuzu. Cilt II, Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi, Karadeniz Üniversitesi Basımevi Genel Yayın No: 95, Fakülte Yayın No: 8, Trabzon.
• Palta, Ş., Genç Lermi, A., 2018. Bartın ili Kutlubey Demirci köyü merasının bazı özelliklerinin belirlenmesi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 20(2): 352-359.
• Polunin, O., Huxley, A., 1974. Flowers of the Mediterranean Chatto and Windus, London.
• Şengönül, K., Kara, Ö., Palta, Ş., Şensoy, H., 2009. Bartın Uluyayla yöresindeki mera vejetasyonunun bazı kantitatif özelliklerinin saptanması ve ekolojik yapının belirlenmesi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 11(16): 81-94.
• Seydoşoğlu, S., 2018. Bazı doğal mera alanlarının bitki örtüsü özellikleri, mera durumu ve sağlığının belirlenmesi. Turkish Journal of Forestry, 19(4): 368-373.
• Seydoşoğlu, S., Çaçan, E., Sevilmiş, U., 2019. Determination of botanical composition, yield and pasture quality ratings of infertile pastures in Kozluk district of Batman province of Turkey. Fresenius Environmental Bulletin, 28(4A): 3388-3394.
• Seydoşoğlu, S., Kökten, K., 2018. Batman ili Beşiri ilçesi mera vejetasyonlarının bazı özellikleri. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 55(4): 491-497.
• Seydoşoğlu, S., Kökten, K., 2019. Batman mera vejetasyonlarının bazı özellikleri. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 23(1): 60-68.
• Seydoşoğlu, S., Kökten, K., Sevilmiş, U., 2018. Mardin il ve ilçelerine Bağlı köy meralarının temel vejetasyon özellikleri. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 5(4): 406-413.
• Töngel, M.Ö., Ayan, İ., 2005. Samsun ili çayır ve meralarında yetişen bazı zararlı bitkiler ve hayvanlar üzerindeki etkileri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(1): 84-93.
• Tuna, C., 2000. Trakya yöresi doğal mera vejetasyonlarının yapısı ve bazı çevre faktörleri ile ilişkisi. Doktora tezi, Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Edirne.
• Turan, N., Özyazıcı, M.A., Tantekin, G.Y., 2015. Siirt ilinde çayır mera alanlarından ve yem bitkilerinden elde edilen kaba yem üretim potansiyeli. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 2(1): 69-75.
• Uzun, F., Garipoğlu, A.V., Algan, D., 2010. Meralarımızda görülen sarı peygamber çiçeği (Centaurea solstitialis L.)’nin bitkisel özellikleri ve kontrolü. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 25(3): 213-222.
• Uzun, F., Alay, F., İspirli, K., 2016. Bartın ili meralarının bazı özellikleri. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 3(2): 174-183.
• Ünal, S., Karabudak, E., Öcal, M.B., Koç, A., 2011. Interpretations of vegetation changes of some villages rangelands in Çankırı province of Turkey. Turkish Journal of Field Crops, 16(1): 39-47.
• Weymer, H., 1981. Lernt Pflanze Kennen Ferdinand Enke Verflog, Stuttgart.
• Yavuz, T., Sürmen, M., Töngel, M.Ö., Avağ, A., Özaydın, K., Yıldız, H., 2012. Amasya mera vejetasyonlarının bazı özellikleri. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 5(1): 181-185.
• Yıldız, A., Özyazıcı, M.A., 2017. Karasal iklim kuşağında bulunan bir meranın farklı yöneylerinde botanik kompozisyonun, ot verimi ve ot kalitesinin belirlenmesi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 4(3): 218-231.