Hububat Ekiliş Alanlarında Süne Eurygaster spp.’nin Yumurta Parazitoiti, Trissolcus (Hymenoptera: Scelionidae) Türleri Üzerinde Çalışmalar: Iğdır, Ağrı ve Van İlleri, Türkiye

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 3, 345 - 351, 31.10.2021

Mustafa Açıkgöz Celalettin Gözüaçık

https://doi.org/10.19159/tutad.998869

Cited By: 1

Öz

Bu çalışma, 2015-2016 yıllarında Iğdır, Ağrı ve Van illeri (Türkiye) hububat alanlarında Süne Eurygaster spp. (Hemiptera: Scutelleridae)’nin yumurta parazitoiti Trissolcus Ashmead, 1893 (Hymenoptera: Scelionidae) türlerini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Süne yumurta paketleri zararlının yoğun olarak görüldüğü hububat ekiliş alanlarında toplanmıştır. Toplanan Süne yumurtaları plastik tüp içerisine konularak 25±1 °C sıcaklık ve % 65±5 nem ortamında kültüre alınmıştır. Çalışma sonucunda, Süne yumurta parazitoitleri olarak; Trissolcus grandis (Thomson, 1860), T. vassilievi (Mayr, 1879), Telenomus chloropus (Thomson, 1861) (Scelionidae) ve Ooencyrtus sp. (Encyrtidae) türleri belirlenmiştir. Ağrı’dan toplanan yumurta paketlerinden Trissolcus grandis; Iğdır’dan toplanan yumurta paketlerinden Trissolcus grandis, T. vassilievi, Ooencyrtus sp. ve Telenomus chloropus; Van’dan ise Trissolcus grandis ve T. vassilievi türleri tespit edilmiştir. Tespit edilen türlerin popülasyonu içerisindeki dağılımları ise; Trissolcus grandis % 56, Telenomus chloropus % 22, T. vassilievi % 10 ve Ooencyrtus sp. ise % 12 oranlarında gözlemlenmiştir. Çalışmanın yürütüldüğü illerde en yaygın türün T. grandis olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Süne, doğal düşman, tahıl, Iğdır, Ağrı, Van

Teşekkür

Bu çalışma Iğdır Üniversitesi ve Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitülerince kabul edilen yüksek lisans çalışmasının bir bölümüdür. Yumurta parazitoitlerinin teşhisini yapan Prof. Dr. Erhan KOÇAK (Süleyman Demirel Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Biyoteknoloji Bölümü, Isparta) teşekkür ederiz.

Studies on Egg Parasitoid, Trissolcus (Hymenoptera: Scelionidae) Species of Sunn pest Eurygaster spp. in Cereal Planting Areas: Iğdır, Ağrı and Van Provinces, Turkey

Öz

This study aimed to determine the egg parasitoids Trissolcus Ashmead, 1893 (Hymenoptera: Scelionidae) species of Sunn pest (Eurygaster spp. Hemiptera: Scutelleridae), in cereal areas of Ağrı, Iğdır and Van provinces in the years 2015-2016. Sunn pest egg packages were collected in the grain cultivation areas where the pest is common. Collected eggs were placed in a plastic tube and cultured at 25±1°C and 65±5% humidity. As a result of the study, Sunn pest as egg parasitoid; Trissolcus grandis (Thomson, 1860), T. vassilievi (Mayr, 1879), Telenomus chloropus (Thomson, 1861) (Scelionidae) and Ooencyrtus sp. (Encyrtidae) species were determined. T. grandis parasitoid species were identified from the egg samples taken from Ağrı, while Trissolcus grandis, T. vassilievi, Ooencyrtus sp. and Telenomus chloropus were identified from the samples taken from Iğdır, and T. grandis and T. vassilievi were identified from the samples taken from Van. The distribution rates of the detected species within the population were; Trissolcus grandis 56%, Telenomus chloropus 22%, Trissolcus vassilievi 10%, and Ooencyrtus sp. 12%. It was determined that the most common species in the provinces where the study was conducted was T. grandis.

Anahtar Kelimeler

Sunn pest, natural enemy, grain, Iğdır, Ağrı, Van

Kaynakça

• Akıncı, A.R., Soysal, A., 1992. Trakya Bölgesi’nde Süne (Eurygaster spp.)’nin yumurta parazitoitleri ve etkinlikleri üzerinde araştırmalar. Uluslararası Entegre Zirai Mücadele Sempozyumu, 15-17 Ekim, Ankara, s. 258.
• Alaserhat, İ., Canbay, A., 2018. Ağrı ilinde hububat alanlarında zararlı Süne, Eurygaster integriceps Put. (Hemiptera: Scutelleridae) ve yumurta parazitoiti Trissolcus grandis (Thom.) (Hymenoptera: Scelionidae)’in yayılış alanları. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 22(3): 413-419.
• Anonim, 2021. Bitkisel Üretim İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu, (http://www.tuik.gov.tr/UstMenu. do?metod=temelist), (Erişim tarihi: 23.11.2021).
• Areshnikov, B.A., Melnikova, G.L., Sekun, N.P., 1987. Egg parasites (Hymenoptera: Scelionidae) under the conditions of irrigation of the south of the steppe zone of the Ukraine and their role in the abundance dynamics of the Sunn pest Eurygaster integriceps Put. (Heteroptera: Scutelleridae). Entomologi Cheskoe Obozrenie, 66(1): 47-51.
• Atak, Ş., 2012. Kocaeli ilinde Süne Eurygaster spp. (Hemiptera: Scutelleridae) yumurta parazitoitleri (Hymenoptera: Scelionidae) ve etkinlikleri. Yüksek lisans tezi, Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli.
• Babaroğlu, N.E., 2006. Süne [Eurygaster spp. (Hemiptera: Scutelleridae)] mücadelesinde kullanılan bazı ilaçların Orta Anadolu Bölgesi’nde Süne yumurta parazitoitleri Trissolcus spp. (Hymenoptera: Scelionidae)’ne etkileri üzerine araştırmalar. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çatalpınar, A., 1972. Güney ve Güneydoğu Anadolu’da Süne yumurta parazitleri üzerinde sürvey çalışmaları. Zirai Mücadele Araştırma Yıllığı, Ankara, 121: 190-191.
• Çetin, G., Koçak, E., Hantaş, C., 2009. Güney Marmara Bölgesi hububat ekosistemindeki Hemipterler ve yumurta parazitoitleri üzerine bir çalışma, Türkiye III. Bitki Koruma Kongresi, 15-18 Temmuz, Van, s. 323.
• Çolak, A.E., 2004. Buğdayda farklı Süne (Eurygaster integriceps Put.) (Heteroptera: Scutelleridae) yoğunluklarının verime ve parazitoitlerinin Süne popülasyonuna etkisinin belirlenmesi. Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Gözüaçık, C., Yiğit, A., 2012. Süne, Eurygaster integriceps Put. (Hemiptera: Scutelleridae) yumurta parazitoiti, Trissolcus semistriatus Nees (Hymenoptera: Scelionidae)’un konukçu tercihleri. Türkiye Biyolojik. Mücadele Dergisi, 3(2): 145-156.
• Gözüaçık, C., Yiğit, A., 2020. Adıyaman ilinde farklı ekosistemlerdeki hububat alanlarında yumurta paraziotiti (Trissolcus spp.)’nin Süne, Eurygaster integriceps Put. (Heteroptera: Scutelleridae) popülasyonu üzerindeki etkinliği. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 6(1): 55-65.
• Gözüaçık, C., Yiğit, A., Yücel A., 2013. Adıyaman, Diyarbakır ve Şanlıurfa illeri buğday tarlalarında Süne, Eurygaster integriceps Put. (Hemiptera: Scutelleridae)’in yumurta parazitoitleri ve popülasyon içerisindeki dağılımları. GAP Biyoçeşitlilik Sempozyumu, 23-25 Mayıs, Şanlıurfa, s. 18.
• Güllü, M., Kanat, A.D., 2011. Süne, Eurygaster integriceps Put. (Hemiptera: Scutelleridae) emgisinin golia ekmeklik buğday çeşidinin biyolojik değerlerine etkisi. Türkiye IV. Tohumculuk Kongresi, 14-17 Haziran, Samsun, s. 24-27.
• Güllü, M., Koçak, E., 2011. Türkiye faydalı böcek faunası için yeni bir kayıt: Trissolcus nigribasalis (Voegelé) (Hymenoptera: Scelionidae). Türkiye IV. Bitki Koruma Kongresi, 28-30 Haziran, Kahramanmaraş, s. 457.
• İslamoğlu, M., Kornoşor, S., Tarla, Ş., 2008. Süne yumurta parazitoidi Trissolcus semistriatus (Hymenoptera: Scelionidae)’un kitle üretimi ve salım alanlarında etkinliğinin belirlenmesi. Ülkesel Tahıl Sempozyumu, 2-5 Haziran, Konya, s. 921-931.
• Koçak, E., Bilginturan, S., Kaya, E., Gözüaçık, C., Babaroğlu, N.E, İslamoğlu, M., Çetin, G., Tülek, A., 2014. Türkiye hububat alanlarındaki Süne (Eurygaster spp.) türlerinin dağılımı. Türkiye V. Bitki Koruma Kongresi, 3-5 Şubat, Antalya, s. 115.
• Koçak, E., Çetin, G., Hantaş, C., 2007. Güney Marmara Bölgesi hububat alanlarındaki Eurygaster (Heteroptera: Scutelleridae) türleri ve mücadele durumunun değerlendirilmesi. Türkiye II. Bitki Koruma Kongresi, 27-29 Ağustos, Isparta, s. 75.
• Koçak, E., Kılınçer, N., 2000. Türkiye faydalı faunası için yeni kayıt Trissolcus (Hym: Scelionidae) türleri. Bitki Koruma Bülteni, 40(3-4): 169-177.
• Koçak, E., Kılınçer, N., 2001. Türkiye Süne [Eurygaster spp. (Het.: Scutelleridae)] yumurta parazitoidi Trissolcus (Hym.: Scelionidae) türleri. Bitki Koruma Bülteni, 41(3-4): 167-181.
• Koçak, E., Kılınçer, N., 2002. Süne Eurygaster spp., (Het: Scutelleridae)’nin aynı yumurta paketinin Trissolcus (Hym.: Scelionidae) türleri tarafından parazitlenme durumu. Bitki Koruma Bülteni, 42(1-4): 23-24.
• Kodan, M., 2007. Yumurta parazitoidi Trissolcus (Hymenoptera: scelionidae) türlerinin Orta Anadolu bölgesinde biyolojisi üzerinde araştırmalar. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kodan, M., Gürkan, M.O., 2016. Orta Anadolu Bölgesi’nde parazitoit Trissolcus (Hym.: Scelionidae) türlerinin popülasyon değişimi ve konukçusu Süne [Eurygaster spp. (Hem: Scutelleridae)] ile ilişkileri. Bitki Koruma Bülteni, 56(1): 29-47.
• Lodos, N., 1961. Türkiye, Irak, İran ve Suriye’de Süne (Erygaster integriceps Put.) problemi üzerine araştırmalar. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Ege Üniversitesi Matbaası, No: 51, İzmir.
• Lodos, N., 1986. Türkiye Entomolojisi-II, Genel Uygulamalı ve Faunistik. Ege Üniversitesi Bitki Koruma Bölümü, Ege Üniversitesi Matbaası, İzmir.
• Melan, K., 1994. Trakya Bölgesi’nde Süne türleri ve Süne yumurta parazitoitleri, III. Biyolojik Mücadele Kongresi, 25-28 Ocak, İzmir, s. 147-154.
• Memişoğlu, H., Özer, M., 1994. Ankara ilinde Avrupa Sünesi (Eurygaster maura L., (Hemiptera: Scutelleridae)’nin doğal düşmanları ve etkinlikleri. Türkiye III. Biyolojik Mücadele Kongresi, 25-28 Ocak, İzmir, s. 575.
• Öncüer, C., 1991. Türkiye bitki zararlısı böceklerinin parazit ve pradatör kataloğu. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No: 505, İzmir.
• Öncüer, C., Kıvan, M., 1995. Tekirdağ ve çevresinde Eurygaster (Heteroptera: Scutelleridae) türleri, tanımları, yayılışları ve bunlardan Eurygaster integriceps Put.’in biyolojisi ve doğal düşmanları üzerinde araştırmalar. Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi, 19(4): 223-230.
• Polat, E., 2005. Aydın ve çevresinde Eurygaster Heteroptera: Scutelleridae) türleri, tanımları, yaşayışları, doğal düşmanları üzerinde araştırmalar. Yüksek lisans tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
• Remaudiere, G., Skaf, R., 1963. Analyse du complexe des Hymenopteres parasites oophages d’ Eurygaster integriceps Put. [Het. Pentatomidae] en Syrie. Revue de Pathologie vegetale et De Entomologie Agricole de France, 42(1): 15-25.
• Rumyantseva, V.I., 1981. Economic threshold of injuriousness of the most important pests of cereal crops. Zashchita Rastenii, 12: 10-11. (In Russian).
• Şimşek, N., Sezer, A.C., 1985. Hatay ilinde buğdayda Süne (Eurygaster integriceps Put.)’nin yumurta ve nimf popülasyonu ile zararı üzerinde ön çalışmalar. Bitki Koruma Bülteni, 25(1-2): 30-48.
• Şimşek, Z., 1999. Sivrihisar (Eskişehir)’da hububat ekilişlerinde Avrupa Süne’si (Eurygaster maura L.) ile yumurta parazitoiti Trissolcus semistriatus Nees’nin popülasyon gelişmesi, Türkiye IV. Biyolojik Mücadele Kongresi, 26-29 Ocak, Adana, s. 107-120.
• Şimşek, Z., Güllü, M., Yaşarbaş, M., 1994. Akdeniz Bölgesi’nde Süne (Eurygaster integriceps Put.)’nin doğal düşmanları ve etkinlikleri üzerinde araştırmalar. Türkiye III. Biyolojik Mücadele Kongresi, 25-28 Ocak, İzmir, s. 155-164.
• Şimşek, Z., Yaşarakıncı, N., 1986. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Süne yumurta parazitlerinin (Trissolcus spp.) etkinliği üzerinde rol oynayan faktörler. Türkiye 1. Biyolojik Mücadele Kongresi, 12-14 Şubat, Adana, s. 330-341.
• Tarla, Ş., 1997. Antakya ve çevresinde Süne, Eurygaster integriceps Put. yumurta parazitoitlerinin tespiti ve bunların kitle üretim olanakları üzerinde araştırmalar. Yüksek lisans tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Antakya.
• Tarla, Ş., Kornoşor, S., 2003. Yumurta parazitoiti Trissolcus semistriatııs Nees (Hymenoptera: Scelionidae)’un Süne’nin biyolojik mücadelesinde salımı ve etkinliğinin değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 18(3): 69-78.
• Yüksel, M., 1968. Güney ve Güneydoğu Anadolu’da Süne (Eurygaster integriceps Put.)’nin yayılışı, biyolojisi, ekolojisi, epidemiolojisi ve zararı üzerinde araştırmalar. T.C. Tarım Bakanlığı, Zirai Mücadele ve Karantina Genel Müdürlüğü Yayınları, Teknik Bülten, Yeni Desen Matbaa, No: 46, Ankara.
• Yüksel, M., 1969. Süne (Eurygaster integriceps Put.) zararı ve Kımıl (Aelia rostrata Boh.) zararıyla mukayesesi üzerinde araştırmalar. Yeni Desen Matbaası, Ankara. s. 64.
• Zengin, E., Karaca, İ., 2018. Uşak ili buğday ekili alanlarda Süne [Eurygaster spp. (Hemiptera: Scutelleridae)] yumurtalarının parazitlenme oranları ile buğday tanelerindeki emgi oranları arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1: 221-225.
• Zwölfer, W., 1942. Anadolu’nun Zararlı Direnlerinin Tanınması Üzerinde Etüd II., Süne, (Eurygaster integriceps Put.)’nin Epidemiyolojisi. Ziraat Vekaleti Neşriyatı Yayınları, Nebat Hastalıkları Serisi 10, Sayı: 543, Ankara.