Fındık Üretiminin Kârlılığı ve Fındık İşletmelerinin Asgari Gelir Düzeylerinin Belirlenmesi

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 71 - 81, 03.04.2024

Mehmet Aydoğan , Hüseyin Meral

https://doi.org/10.19159/tutad.1408735

Öz

Çalışmada fındık üretiminin kârlılığı ve fındık işletmelerinin gelirleri ile asgari gelir düzeyleri arasındaki farklılığın ortaya çıkartılması amaçlanmıştır. Çalışmada kullanılan veriler; Düzce, Ordu, Giresun, Samsun, Trabzon ve Sakarya illerinde fındık yetiştiren ve tabakalı tesadüfi örnekleme yöntemi ile belirlenen 380 üreticiden anketlerle elde edilmiştir. Fındık işletmelerinin demografik özellikleri ve kârlılık göstergelerinin karşılaştırılmasında tek yönlü varyans analizinden, fındık üretiminin kârlılığı ve üretim maliyetlerinin belirlenmesinde Tek Ürün Bütçe Analiz Yöntemi’nden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda dekara fındık üretim masrafı 2553.6 TL, gayri safi üretim değeri 3374.0 TL, brüt kâr 1686.7 TL, net kâr 820.4 TL ve 1 kg fındık maliyeti ise 21 TL olarak hesaplanmıştır. İşletmelerin brüt kâr, net kâr ve fındık maliyetleri işletme ölçeği büyüdükçe artmaktadır. İşletme gelirleri toplamı, potansiyel asgari gelirden 10811 TL daha düşüktür ve işletme ölçeği arttıkça işletme geliri ile asgari gelir düzeyi arasındaki farklılık azalmaktadır. Küçük ölçekli işletmelerin tamamı, orta ölçekli işletmelerin % 89.0’ı ve büyük ölçekli işletmelerin ise % 84.2’si fındık yetiştiriciliğinden, asgari gelir düzeyine göre daha az gelir elde etmektedirler. Diğer taraftan kırsalda ikamet etme ve işletme gelirinin sadece fındıktan elde edilmesi, işletmelerin asgari gelir düzeyinden daha fazla gelir elde etmelerini etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler

Fındık, kârlılık, asgari gelir düzeyi, ekonomik analiz

Profitability of Hazelnut Production and Determination of Minimum Income Levels of Hazelnut Farms

Öz

The aim of this study is to determine the profitability of hazelnut production and the difference between hazelnut farms' income and the minimum income levels. The data used in the study were obtained through questionnaires from 380 hazelnut farmers in Düzce, Ordu, Giresun, Samsun, Trabzon, and Sakarya provinces, and were determined using a stratified random sampling method. The demographic characteristics and profitability indicators of hazelnut farms were compared using one-way analysis of variance. The profitability and production costs of hazelnut production were evaluated using the Single Product Budget Analysis Method. The research findings indicate that the cost of hazelnut production per decare is 2553.6 TRY, with a Gross Production Value of 3374.0 TRY. The gross profit is 1686.7 TRY, while the net profit is 820.4 TRY. Additionally, the cost of 1 kg of hazelnut is 21 TRY. The farms' gross profit, net profit, and hazelnut costs increase as the farm scale increases. However, the total farm income is 10,811 TRY lower than the potential minimum income. The difference between farm income and the minimum income level decreases as the farm scale increases. Notably, all of the small-scale farms, 89.0 % of medium-scale farms, and 84.2 % of large-scale farms earn less income from hazelnut cultivation than the minimum income level. On the other hand, residing in rural areas and obtaining farm income only from hazelnut production affect the farms to obtain more income than the minimum income level.

Anahtar Kelimeler

Hazelnut, profitability, minimum income level, economic analysis

Kaynakça

• Aktaş, A.R., Öztürk, E., Hatırlı, S.A., 2011. Türkiye fındık tarımında kar etkinliğinin analizi. Tarım Bilimleri Dergisi, 17(3): 230-240.
• Alkan, I., Kılıç, O., 2007. Samsun ili Terme ilçesinin ova ve yüksek kesimindeki fındık işletmelerinin karşılaştırmalı ekonomik analizi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2): 171-178.
• Anonim, 2021. Asgari Ücretin Net Hesabı ve İşverene Maliyeti. (https://www.csgb.gov.tr/media/87829/ asgari-ucret-2021.pdf), (Erişim Tarihi: 10.10.2023).
• Anonim, 2022. Bitkisel Üretim İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu, (https://biruni.tuik.gov.tr/medas/ ?kn=92&locale=tr), (Erişim Tarihi: 01.12.2023).
• Anonymous, 2020. Trade: Crops and Livestock Products. Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO), (https://www.fao.org/faostat/en/# data/TCL), (Erişim Tarihi: 20.10.2023).
• Aydoğan, M., 2023. Internal factors affecting competitiveness in agribusinesses: A case study in the hazelnut sector in Ordu and Giresun provinces of Turkey. Erwerbs-Obstbau, 65(4): 795-805.
• Bernardi, B., Tous, J., Benalia, S., Abenavoli, L.M., Zimbalatti, G., Stillitano, T., De Luca, A.I., 2017. The assessment of hazelnut mechanical harvesting productivity. Agronomy Research, 15(4): 1491-1497.
• Cansev, A., Tüccar, M., Turhan, Ş., 2018. Sakarya ili Kocaali ilçesi’nde faaliyette bulunan fındık işletmelerinin mevcut yapısı ve sorunları. Bahçe, 47(2): 23-31.
• Ceylan, A.F., Tokatlıoğlu, İ., 2023. “Çiftçi Geliri Ne Olmalı” sorusunun değerlendirilmesi. Fiscaoeconomia, 7(2): 1758-1786.
• Coppola, G., Costantini, M., Orsi, L., Facchinetti, D., Santoro, F., Pessina, D., Bacenetti, J., 2020. A comparative cost-benefit analysis of conventional and organic hazelnuts production systems in center Italy. Agriculture (Switzerland), 10(9): 1-16.
• Dağdemir, V., Yıldız, Ö., 2017. Sakarya ilinde fındık üretimi yapan işletmelerin karlılık analizi ve pazarlama yapısı. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Derisi, 48(1): 33-40.
• Demir, İ., 2018. Fındık tarımında çiftçi bakış açısından maliyetler ve etkinlik: Bağlak sayısı üzerine stokastik sınır analizi. Journal of Turkish Studies, 13(22): 619-639.
• Erbaş, N., 2020. Tarım işletmelerinde sektörel isteksizlik-gelir ilişkisi: Yozgat ili tarım işletmeleri örneği. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(4): 3031-3041.
• Erdal, G., Uzunöz, M., 2008. Türkiye ve Avrupa fındık fiyatları ve döviz kuru arasındaki nedensellik ilişkisi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2): 47-56.
• Erköse, Y.H., Şahin, O., Sert, D.H., 2020. Devlet ve küresel piyasa arasında: Karadeniz Bölgesi’nde küçük ölçekli fındık üretimi. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 40(1): 55-77.
• Fidan, H., Şahinli, M.A., 2010. Profit level and price fixing in hazelnut production. The Journal of Animal & Plant Sciences, 20(2): 117-122.
• Hazneci, E., Naycı, E., Çelikkan, G., 2022. Fındık üretiminde maliyet ve kârlılık analizi: Giresun ili örneği. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 59(3): 499-511.
• İslam, A., 2018. Hazelnut culture in Turkey. Akademik Ziraat Dergisi, 7(2): 259-266.
• Karataş Yavuz, S., İslam, A., Tonkaz, T., Özkutlu, F., Rovira, M., Romero, A., Cristofori, V., Silvestri, C., Speranza, S., Çetin, S., Yılmaz, G., 2018. Examination of modern and traditional applications in hazelnut production. Acta Horticulturae, 1226: 329-332.
• Kılıç, O., Binici, T., Zulauf, C.R., 2009. Assessing the efficiency of hazelnut production. African Journal of Agricultural Research, 4(8): 695-700.
• Maksimovic, G., Jovanovic, R., Mitrovic, S., 2014. Profitability of hazelnuts production in Serbian Enclaves in Kosovo. In: Proceedings of Fifth International Scientific Agricultural Symposium-Agrosym, M. Pospišil and I. Vnučec (Eds.), October 23-26, Jahorina, Bosnia and Herzegovina, pp. 1046-1050.
• Özdemir, F., 2016. Yeni fındık stratejisinin sosyo-ekonomik etki analizi: Giresun ili örneği. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özkan, A.H., 2012. Türkiye’deki fındık üretimi ve pazarlama sorunlarına global bakış. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2): 183-192.
• Öztürk, D., Akçay, Y., 2011. Fındık yetiştiriciliğinin yatırım analizi ve karlılığının belirlenmesi üzerine bir araştırma (Samsun ili Çarşamba ve Terme Ovası örneği). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 13(21): 65-73.
• Öztürk, D., Kaşko Arıcı, Y., 2017. Fındık işletmelerinin üretim ve pazarlama sorunlarının analizi: Samsun ili örneği. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7(1): 21-34.
• Sadygov, A., Rashidov, B., 2023. Hazelnuts varieties and forms performance in the Guba-Khachmaz economic begion (Azerbaijan). Bulletin of Science and Practice, 9(2): 127-130.
• Sıray, E., Akçay, Y., 2010. Giresun ili Merkez ilçede fındık yetiştiren işletmelerin ekonomik analizi, üretim ve pazarlama sorunlarının belirlenmesi üzerine bir araştırma. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 27(1): 43-56.
• Sıray, E., Özdemir, F., Duyar, Ö., Erol, H., Sayılı, M., Akçay, Y., 2015. Fındık yetiştiren işletmelerin ekonomik analizi: Giresun ili örneği. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 32(2): 64-78.
• Stipešević, B., Brozović, B., Grgošević, M., Stošić, M., Jug, D., Tóth, B., Lévai, L., Simić, M., MladenovićDrinić, S., Mijić, Z., Špoljarić-Marković, S., 2016. Profitability of newly planted hazelnut: Comparison of different production technologies. 51st Croatian and 11th International Symposium on Agriculture, February 15-18, Opatija, Croatia, pp: 127-131.
• Tanrıvermiş, H., Gönenç, S., Terzioğlu, S.B., 2006. Türkiye’de fındık üretiminin sosyo-ekonomik yapısı tamamlayıcı gelir kaynaklarını geliştirilebilme olanakları ve etkilerinin değerlendirilmesi. 3. Milli Fındık Şurası, Giresun, Türkiye, s. 125-145.
• Yamane, T., 1967. Statistics; An Introductory Analysis (2nd Ed.). Harper & Row and John Weatherhill. Yıldız, Ö., Dağdemir, V., 2017. Sakarya ilinde fındık üretim maliyeti. Tarım Ekonomisi Dergisi, 23(1): 37-37.
• Yıldız, T., 2016. Labor requirements and work efficiencies of hazelnut harvesting using traditional and mechanical pick-up methods. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 40(3): 301-310.
• Zinnanti, C., Schimmenti, E., Borsellino, V., Paolini, G., Severini, S., 2019. Economic performance and risk of farming systems specialized in perennial crops: An analysis of Italian hazelnut production. Agricultural Systems, 176: 102645.