Mülkiyet Kaynaklı Sebeplerle Etkili Kullanılamayan Arazilerin Tarım Ürünleri Arz Güvenliği Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 1, 110 - 118, 28.03.2025

Osman İnan

https://doi.org/10.19159/tutad.1598762

Öz

Bu çalışmada, tarım arazilerinde yaşanan mülkiyet kaynaklı sorunlar incelenmiş, alandaki literatür ve mevzuat gözden geçirilerek, tarım ürünleri arz güvenliği bağlamında arazilerin mülkiyet kaynaklı bazı sorunlarına dikkat çekmek ve sorunların azaltılması için öneriler sunulması amaçlanmıştır. Türkiye’de tarım arazileri; arazi koruma kanununun bazı düzenlemeleri, miras mevzuatı, atıl durumdaki araziler, ekonomiklik, kırsal göç, arazi değerlemesi vb. konularla ilişkili pek çok mülkiyete bağlı nedenden dolayı kullanıcıları tarafından etkili bir şekilde kullanılamamaktadır. Bu durumdaki araziler; boş bırakılmakta, üzerlerinde yeterince teknoloji kullanılamamakta, girdi kullanımı dikkatle yapılamamakta ve sonuçta bu arazilerden istenilen verim alınamamaktadır. Tarım arazileri etkili kullanılamadıklarında, tarım ürünleri arz güvenliğinin sağlanması ve sürdürülebilmesi sıkıntıya girmektedir. Stratejik önemde olan tarım ürünleri arz güvenliğinin sağlanması ve sürdürülebilmesinin en önemli engellerinden olan, tarım arazisinin etkili bir şekilde kullanılamamasının mülkiyetle ilgili sorunlu olan kısımları azaltılabilir. Çalışmada, tarım arazilerinde mülkiyete bağlı değerlendirilememe nedenleri tespit edilerek tarım arazilerinin etkin kullanımı için arazi toplulaştırma, arazi bankacılığı, arazi değerlemesi, miras hukuku, toprak koruma vb. alanlarda daha etkili hukuksal düzenlemeler yapılabileceği vurgulanmıştır. Sonuç olarak, hâlihazırda var olan ve gelecekte ortaya çıkabilecek sorunlarda öncelikle tarım arazilerinin durumunun korunması ve arazinin etkili kullanımının amaçlanması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tarım, Arazi Yönetimi, Tarım Politikası, tarım ürünleri arzı, arazi politikası

Evaluation of Land that cannot be used Effectively due to Property Reasons in Terms of Agricultural Products Supply Security

Öz

In this study, the ownership-related problems on agricultural lands are analysed, the literature and legislation in the field are reviewed, and it is aimed to draw attention to some of the ownership-related problems of agricultural lands in the context of security of supply of agricultural products and to provide suggestions for reducing these problems. In Türkiye, agricultural lands cannot be effectively utilised by their users due to many ownership-related reasons such as some regulations of the land protection law, inheritance legislation, idle lands, economics, rural migration, land valuation, etc. In this situation, these lands are left vacant, insufficient technology cannot be used on them, input use cannot be made carefully and as a result, the desired yield cannot be obtained from these lands. When agricultural lands cannot be used effectively, ensuring and sustaining the security of supply of agricultural products becomes problematic. The problematic parts of the inability to utilise agricultural land effectively, which is one of the most important obstacles to ensuring and sustaining the security of supply of strategically important agricultural products, can be reduced. In the study, it is emphasised that more effective legal arrangements can be made in areas such as land consolidation, land banking, land valuation, land valuation, inheritance law, soil protection etc. for the effective use of agricultural lands by identifying the reasons for the non-evaluation of agricultural lands due to ownership. As a result, it is argued that in the current and future problems that may arise in the future, first of all, the status of agricultural lands should be protected and effective use of land should be aimed.

Anahtar Kelimeler

Agriculture, Land management, Agriculturel policy, agricultural products supply, land policy

Kaynakça

• Akci, A., Demirel, M.K., Şen Becu, H., 2016. Tarım arazilerindeki yapılaşma baskısının azaltılmasında köy gelişme alanı ve imar uygulamaları: İç Anadolu Bölgesi örneği. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5(TARGİD Özel Sayı): 372-384.
• Anonim, 2014. Tarım Arazilerinin Sürdürülebilir Kullanımı Çalışma Grubu Raporu. T.C. Kalkınma Bakanlığı, Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018), Yayın No: KB: 2860-ÖİK: 714, Ankara, (https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/ 08/Onuncu-Kalkinma-Plani-Tarim-Arazilerinin-Surdurulebilir-Kullanimi-Calisma-Grubu-Raporu.pdf), (Erişim Tarihi: 10.12.2024).
• Anonim, 2018. Tarımda Toprak ve Suyun Sürdürülebilir Kullanımı, Özel İhtisas Komisyonu Raporu. T.C. Kalkınma Bakanlığı, On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023), Yayın No: KB: 2984-ÖİK: 766, Ankara, (https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/06/Tar%C4%B1mda-Toprak-ve-Suyun-S%C3%BCrd%C3%BCr%C3% BClebilir-Kullan%C4%B1m%C4%B1-%C3%96zel -%C4%B0htisas-Komisyonu-Raporu.pdf), (Erişim Tarihi: 10.12.2024).
• Anonim, 2023. Tarımsal Üretimin Planlanması Hakkında Yönetmelik. Resmî Gazete, Sayı: 32309, 14 Eylül 2023, T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, (https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/09/20230914-2.htm), (Erişim Tarihi: 10.12.2024).
• Anonim, 2024. İşlenmeyen Tarım Arazilerinin Tarımsal Amaçlı Kiraya Verilmesine İlişkin Yönetmelik. Resmî Gazete Sayı: 32640, 22 Ağustos 2024, T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, (https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2024/08/20240822-1.htm), (Erişim Tarihi: 10.12.2024).
• Başer, U., Bozoğlu, M., 2019. Tarımda arazi bankacılığı sistemi. Türk Tarım-Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 7(9): 1404-1410.
• Başer, U., Kılıç, O., Abacı, H.S., 2019. Arazi fiyatını etkileyen faktörlerin doğrudan ve dolaylı etkilerinin Path Analizi ile belirlenmesi: Samsun ili Ladik ilçesi örneği. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 6(1): 50-56.
• Cinemre, H.A., Kılıç, O., 2015. Tarım Ekonomisi (5. Baskı). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Ders Kitabı No: 11, Samsun.
• Dönmez, İ.F., 2021. Çok hisseli tarım arazilerinde yaşanan sorunlar: Adana-Seyhan örneği. Mediterranean Agricultural Sciences, 34(2): 181-188.
• Duru, S., Gül, A., Hayran, S., 2017. Türkiye'de arazi toplulaştırması: Mevzuat ve uygulamalar. Tarım Ekonomisi Dergisi, 23(2): 263-269.
• İnan, O., 2017. Ceviz bahçelerine gelir yöntemine göre değer biçilmesi: İstanbul ili Silivri ilçesi örneği. Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
• İnan, O., 2023. Tarımsal arzın güvenliği bağlamında tarım arazilerinin etkin yönetimi için öneriler. 11. Uluslararası Mühendislik Mimarlık ve Tasarım Kongresi, 10-12 Haziran, İstanbul, s. 697-707.
• İnan, O., Konyalı, S., 2022. Türkiye´de cumhuriyetten günümüze kırsal kalkınma politikaları. A. Atik (Editör), Ziraat, Orman ve Su Ürünleri Alanında Güncel Tartışmalar, Duvar Yayınevi, İzmir, s. 173-188.
• İnan, O., Konyalı, S., Çelik, F., 2023. İstanbul ili Silivri ilçesinde hazineye ait tarım arazilerinin değerlendirilmesi. XV. Uluslararası Katılımlı Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, 07-09 Eylül, Çanakkale, s. 310-321.
• İşiler, M., 2012. Türkiye'de arazi yönetimine yönelik mevzuat analizi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kara, M., 1980. Türkiye'deki Bazı Arazi Toplulaştırma Projelerinde Parsel Boyutları ve Yol Uzunluğu Üzerinde Bir Araştırma. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Yayın No: 108, Trabzon.
• Karakayacı, Z., Aydın, A., Gönül, C., Uğur, E., 2016. Arazi toplulaştırmasının arazi değerine etkisi; Konya ili Alanözü Kasabası örneği. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 21(2): 157-167.
• Kılıç, O., Ceyhan, V., Özyazıcı, G., 2000. Çiftçilerin arazi toplulaştırmasına karşı tutumlarının belirlenmesi (Boyacılı köyü örneği). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 15(3): 80-91.
• Kurugöllü, S., Ünel, F.B., 2021. Ekonomik katkısı olmayan tarım arazilerinin araştırılması ve değerlendirilmesi, Türkiye Arazi Yönetimi Dergisi, 3(2): 58-65.
• Locken, G.S., Bills, N.L., Boisvert, R.N., 1978. Estimating agricultural use values in New York State. Land Economics, 54: 50-63.
• Rehber, E., 2012. Tarımsal Değerleme ve Bilirkişilik (3. Baskı). Ekin Yayınevi, Bursa.
• Takka, S., 1993. Arazi Toplulaştırması. Kültürteknik Derneği Yayınları, No: 1, Ankara.
• Topçu, P., 2012. Tarım arazilerinin korunması ve etkin kullanılmasına yönelik politikalar. Planlama Uzmanlığı Tezi, T.C. Kalkınma Bakanlığı, Yayın No: 2836, Ankara.
• Uyumaz, A., İlhan, O., 2018. Tarımsal arazilerde mülkiyetin devri. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 24(2): 861-905.
• Yomralıoğlu, T., 2021. Arazi Yönetimi. Ders Notları. İstanbul Teknik Üniversitesi Geomatik Mühendisliği, (https://www.tahsinhoca.net/), (Erişim Tarihi: 17.07.2024).
• Yücer, A.A., Demirtaş, M., Çelik, A., Kalanlar, Ş., Altun, A., Kan, M., 2013. Tarım Arazilerinin Bölünmesinin Önlenmesine Yönelik Yasal Düzenleme Hakkında Düzenleyici Etki Analizi. Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü, Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü Yayını, Yayın No: 210, (https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/Menu/53/Yayin-Arsivi), (Erişim Tarihi: 02.03.2025).