Askeri Teknik Sınıflar Tarihi İçin Önemli Bir Kaynak: Fen Kıtaâti Mecmuası (Fen Kıtaları Mecmuası/Fen Kıtaları Dergisi)

Yıl 2022, , 190 - 229, 30.10.2022

Efdal As , Hakan Bacanlı

https://doi.org/10.52792/tws.1190185

Öz

Türkiye’de süreli askerî yayınların tarihi, 1864 yılında yayınlanmaya başlayan Ceride-i Askeriye adlı gazeteye kadar gitmektedir. Bu tarihten, Osmanlı Devleti’nin sona erdiği tarihe kadar, özellikle kara ve deniz birliklerine yönelik olarak, çeşitli resmî süreli askerî gazeteler ve dergiler yayınlanmıştır.
Cumhuriyet dönemine gelindiğinde, söz konusu gazete ve dergilerin bir kısmının yayınlanmaya devam ettiği görülmektedir. Bunların dışında, 1925 yılından itibaren, Türk Silahlı Kuvvetlerinde hem mevcut personelin mesleki bilgilerini artırmak hem de yeni katılan personele kendi sınıfıyla ilgili olarak teknik bilgiler vermek amacıyla askerî sınıflara mahsus dergiler çıkarılmaya başlanmıştır. Piyade, topçu ve süvari gibi ordunun üç asli sınıfına (sunûf-ı selase) ait dergilerin yanı sıra, o dönemde “Fen Kıtaâti” adıyla anılan muhabere, istihkâm ve demiryol sınıflarına özgü bir derginin de o dönemde yayınlanmış olduğu görülmektedir. Çalışmada, Fen Kıtaâti Mecmuası adıyla yayın hayatına başlayan ve isim değişiklikleriyle, Ekim 1948 tarihine kadar yayınlanmaya devam eden dergi hakkında ayrıntılı bilgi verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Fen Kıtaâti Mecmuası, Fen Kıtaları Mecmuası, İstihkâm, Muhabere, Demiryol

An Important Resource for the History of Military Technical Branches: Journal for Science Branches

Öz

The history of military publications in Turkey dates back to the newspaper Ceride-i Askeriye (Military Newspaper) started to be published in 1864. From that date until abolition of Ottoman Empire, various periodical official military newspapers and journals were published especially for land and marine forces.
In the Republican period, we observe that a certain section of those newspapers and journals were still published. In addition, Turkish Armed Forces started to publish journals special to military classes in order to both improve professional knowledge of existing officers and provide new officers with technical information on their military units since 1925. One should note that in addition to the journals of three main units (sunûf-ı selase) of the army, namely infantry, artillery and cavalry, a journal special to the units of communication, engineering and railways, named as Science Branches (Fen Kıtaâti) at that time was also published in this period. In this study, we shall provide detailed information on the journal, started to be published with the title of “Fen Kıtaâti Mecmuası” (Journal for Science Branches) and published until 1948 with few modifications to its title.

Anahtar Kelimeler

Journal for Science Branches, military engineering, signal corps, railway

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri:
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı
• BOA, Yer No: BEO.003485.261364.001 Tarih: 14.01.1327.
• BCA, Fon Kodu: 30.18.1.2, Kutu: 139, Gömlek: 38, Sıra: 14, Tarih: 25.04.1955.
• BCA, Fon Kodu: 30.11.1.0, Kutu: 137, Gömlek: 8, Sıra: 5, Tarih: 04.03.1940.
• BCA, Fon Kodu: 30.11.1.0, Kutu: 145, Gömlek: 9, Sıra: 9, Tarih: 21.04.1941.
• BCA, Fon Kodu: 30.11.1.0, Kutu: 224, Gömlek: 22, Sıra: 6, Tarih: 07.06.1951.
• Kitaplar ve Makaleler:
• Dünya ve Türk Tarihinde Muhabere Sınıfının Gelişimi, Ankara: MEBS Okulu ve Eğitim Merkezi Komutanlığı, 2016.
• İstihkâm Sınıfının Tarihçesi, İstihkâm Okulu ve Eğitim Merkezi Komutanlığı, 2005.
• TBMM Albümü (1920-2010), C.2, Ankara: TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları, 2010.
• “İstihkâm Haberleri”, İstihkâm Dergisi, Yıl:29, Ocak 1954, S. 149, s. 95.
• As, Efdal - Bacanlı, Hakan “Askeri Tarih Araştırmaları İçin Kaynaklar-I Süvari Mecmuası”, Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, Sayı: 20, 2012.
• As, Efdal - Bacanlı, Hakan “Askeri Tarih Araştırmaları İçin Kaynaklar-II Topçu Mecmuası”, Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, Sayı: 22, 2013.
• As, Efdal - Bacanlı, Hakan “Askeri Tarih Araştırmaları İçin Kaynaklar-III Piyade Mecmuası”, Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, Sayı: 24, 2014.
• Bartu, T.Arslan “Kurtuluş’un Askeri Demiryolcuydu”, http://kentvedemiryolu.com/kurtulusun- askeri-demiryolcuydu (Erişim Tarihi: 01.10.2022)
• Süreli Yayınlar:
• Cumhuriyet, 9 Kasım 1948.
• Fen Kıtaatı Mecmuası, Sayı 1, Eylül 1925.
• Fen Kıtaları Mecmuası, Sayı 54, Şubat 1930.
• Fen Kıtaları Mecmuası, Sayı 59, Temmuz 1930.
• Fen Kıtaları Mecmuası, Sayı 62, Teşrinievvel 1930.
• Fen Kıtaları Mecmuası, Sayı 96, Nisan 1937.
• Fen Kıtaları Dergisi, Sayı 128, Ekim 1948.
• İstihkâm ve Demiryol Dergisi, Sayı 129, Ocak 1949.
• İstihkâm Dergisi, Sayı 149, Ocak 1954.
• Kara Kuvvetleri Dergisi, Sayı 1, Temmuz 1957.