Napoli “Küffarından” Esir Mektupları ya da Bir Deniz Savaşının/Cenginin Anlatımı

Yıl 2021, , 156 - 169, 25.10.2021

Güner Doğan

https://doi.org/10.52792/tws.996263

Öz

Türkler ile İtalyanlar arasındaki ilişkilerin kökeni oldukça erken dönemlere kadar gitmektedir. En temelde ticaret yoluyla başlayan bu ilişkiler daha sonra hemen her alanda kendini göstermiştir. Elbette bu temasların düz bir çizgide, sorunsuz olarak gittiğini söylemek de doğru değildir. İtalyan kent devletleri ve daha sonra Osmanlılar arasında farklı zamanlarda birçok savaş cereyan etmiştir. Bu savaşların en yoğun yaşandığı yer ise denizler olacaktır. Akdeniz özelinde savaşların/karşılaşmaların diğer bir boyutu ise korsanlık kaynaklıdır. Bu noktada korsanların çıkış yerleri çoğunlukla Cezayir, Tunus ve Trablus’dur. Buradan hareket eden korsanlar farklı İtalyan gemileri ile karşılaşmışlar ve çarpışmışlardır. Denizlerdeki mücadelenin neticesinde her iki taraf için de ortaya bir sorun çıkacaktır: Esirler. Esaret altına alınanların hapsedildikleri yerlerde kaleme aldıkları Osmanlıca mektuplar bu çalışmanın konusunu oluştururken daha özelde Napoli’de bir savaş sırasında esir düşmüş 15 Müslümanın yazdıklarına odaklanılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Korsanlık, Esaret, İtalya, Napoli, Osmanlı, Cezayir

Captive Letters from the Naples “Heathen” or Narration of a Naval Warfare/Battle

Öz

Origins of the Turkish-Italian relations date back to very early periods. These relations that initially started through trade extended later to almost every field. It would naturally be wrong to assert that these contacts went smoothly on a straight line. Several wars broke out between Italian city states and then the Ottomans, at different times. Where such battles took place most densely would be the seas. Another aspect of the warfare/battles peculiar to the Mediterranean region resulted from piracy. At that point, the points of departure for the pirates were mostly Algeria, Tunisia and Tripoli. The pirates departing from those spots encountered various Italian ships and clashed. As a consequence of the clashes at sea, a problem would emerge for both parties: The captives. The letters in Ottoman Turkish, written by those held captive in jails, constitute the main subject of this study which more specifically focuses on the letters written by 15 Muslims who were captured during a war in Naples.

Anahtar Kelimeler

Piracy, Captivity, Italy, Naples, Ottomans, Algeria

Kaynakça

• ASNP, Ministero degli Affari Esteri, Busta: 200, 10 Muharrem 1149
• ASNP, Museo. Miscellanea di Scrittura-stanza 147, busta: Arm.C, stipo B, 41, mektup no: 1, 4, 8, 11, 13, 16, 17, 18, 21, 24, 25, 31, 38 ve 41
• ASVe, Bailo a Costantinopoli, Lettere e Carteggi, busta:126/1, Rebi-ül-evvel 1113.
• Acıpınar, Mikail. “Floransalılara Esir Düşen Erdoğmuş Oğlu Hamza’ya Yazılan Türkçe Bir Mektup (1576)”, Erdem, sayı:66, (2014): 5-18
• Acıpınar, Mikail. Osmanlı İmparatorluğu ve Floransa: Akdeniz’de Diplomasi, Ticaret ve Korsanlık 1453-1599, Ankara, 2016
• Boccadamo, Giuliana. Napoli e l’Islam: storie di musulmani, schiavi, e rinnegati in età moderna, Napoli: M.D’Auria Editore, 2010
• Bolletto, Laura. “Genova ed il Mediterraneo Orientale nel Tardo Medioevo”, Memorie della Accademia Lunigianese di Scienza, Giovanni Capellini, vol.LXXVI, (2006): 29-87
• Bono, Salvatore. Yeniçağ İtalya’sında Müslüman Köleler, çev. Betül Parlak, İstanbul: İletişim Yayınları, 2003
• Bono, Salvatore. “Yeniçağda İtalya’da Türk-Müslüman Tutsaklar”, çev. Mahmut H. Şakiroğlu, Erdem, sayı:3/9, (1987): 839-848
• Bono, Salvatore. “Catture di Musulmani Sulle Coste Italiane (XVI-XIX sec.)”, Africa, XXXV-n.2, (Giugno 1980): 281-286
• Bono, Salvatore. “Esclaves Turcs en Italie du XVIͤ au XVIIIͤ Siècle”, IX. Türk Tarih Kongresi Bildiriler, II. cilt, Ankara, (1988): 933-943
• Bostan, İdris. Kürekli ve Yelkenli Osmanlı Gemileri, İstanbul: Bilge Yayım, 2005
• Braudel, Fernand. La Méditerranée e Le Monde Méditerranéen a L’Époque de Philippe II, Paris: Librairie Armand Colin, cilt:2, 1967
• Cortelazzo, Manlio. Dizionario Veneziano Della Lingua e Della Cultura Popolare nel XVI Secolo, Padova: La Linea Editrice, 2007
• Doğan, Güner. “Osmanlı-Venedik İlişkilerinde Bir ‘Tüccarın’ (Abdurrahman Çelebi) Dünyası (1701-1702): Esaret, Çaresizlik ve Özgürlük”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, cilt:29, sayı:1, (2012): 95-108
• Eyice, Semavi. “Testimonianze Genovesi in Turchia”, Il Veltro, XXIII/2-4 (1978): 591-597
• Fleet, Kate. Erken Osmanlı Döneminde Türk-Ceneviz Ticareti, çev. Özkan Akpınar, İstanbul: İş Bankası Yayınları, 2009
• Guidetti, Massimo. Milano e L’İslam, Milano: Edizioni Medusa, 2016
• Gürkan, Emre Safa. Sultanın Korsanları: Osmanlı Akdeniz’inde Gazâ, Yağma ve Esaret, 1500-1700, İstanbul: Kronik Yayınları, 2018
• Kahraman, Kemal. “Cezayir: Osmanlı Dönemi”, TDVİA, cilt:7, (1993): 486-489
• Kahraman Şakul, “Osmanlılar Fransız İhtilâline Karşı: Adriyatik ve İtalya Sularında Osmanlı Donanması”, Nizâm-ı Kadim’den Nizâm-ı Cedid’e, içinde, Seyfi Kenan (ed.), İstanbul: İSAM, 2010
• Martin, M.E. “The Venetian-Seljuk Treaty of 1220”, English Historical Review, vol.XLV, (1980): 321-330
• Mitler, Louis. “The Genoese in Galata: 1453-1682”, International Journal of Middle East Studies, vol.10, no.1, (Feb.1979): 71-79
• Parmaksızoğlu, İsmet. “Bir Türk Kadısının Esaret Hatıraları”, İÜEF Tarih Dergisi, cilt:5, sayı:8, (1953): 77-84
• Pedani, Maria Pia. Venezia Porta d’Oriente, Bologna: Società Editrice il Mulino, 2010
• Pedani, Maria Pia. Osmanlı Padişahının Adına: İstanbul’un Fethinden Girit Savaşı’na Venedik’e Gönderilen Osmanlılar, çev. Elis Yıldırım, Ankara: TTK Yayınları, 2011
• Pessa, Loredana. Turcherie: Suggestioni dell’arte Ottomana a Genova, Genova: Sagep Editori, 2014
• Pistarino, Geo. “Chio dei Genovesi”, Studi Medievali, sayı:10, (1969): 3-68
• Pistarino, Geo. “I Genovesi nel Levante fra il Tramonto di Costantinopoli e L’Impero Ottomano”, estratto dal volume, Aspetti Della Vita Economica Medievale, Atti del Convegno di Studi nel X Anniversario della morte di Federico Melis, Firenze-Pisa-Prato, 10-14 Marzo 1984, Firenze, (1985): 91-125
• Ridolfo, Livi, La Schiavitù Medioevale e La Sua Influenza Sui Caratteri Antropologici Degli Italiani, Roma, 1907
• Sahillioğlu, Halil. “Akdeniz’de Korsanlara Esir Düşen Abdi Çelebi’nin Mektubu”, İstanbul Üniversitesi Tarih Dergisi, sayı:17-18, cilt:13, (1963): 241-256
• Schick, İ. Cemil. Avrupalı Esireler ve Müslüman Efendileri: “Türk” İllerinde Esaret Anlatıları, İstanbul: Kitap Yayınevi, 2009
• Tietze, Adreas ve Henry Renée Kahane. The Lingua Franca in the Levant: Turkish Nautical Terms of Italian and Greek Origin, Urbana: University of Illinois Press, 1958
• Turan, Şerafettin. Türkiye-İtalya İlişkileri I, Selçuklular’dan Bizans’ın Sona Erişine, Ankara: TTK Yayınları, 2020
• Tzavara, Angeliki. “I Trattati Commerciali Tra Venezia e L’Impero di Trebisonda, 1319-1396”, Thesaurisma, 41/42, (2011-2012): 41-87