Çatışma Alanlarında Gazetecilik Pratiklerinin Dönüşümü ve Dijital Çağda Savaş Gazeteciliği

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 35 - 52, 27.04.2020

Mehmet Işık

Öz

İnsan topluluklarının, birbiri üzerinde üstünlük kurma mücadelesi insanlık tarihini aynı zamanda bir savaşlar tarihi haline getirmiştir. Zaferlerini ölümsüzleştirmek ve güçlerini halka göstermek isteyen yöneticiler bunları önce halka açık duvarlara resmettirirken yazının bulunmasından sonra kil tabletlere, papirüslere, parşömenlere, kâğıtlara kaydettirmiştir. Kazanılan zaferlerin bu kadar vurgulanmasının altında, savaşın ortaya çıkardığı ekonomik yükün ötesinde can kayıplarının halk gözünde meşrulaştırılması ve kazanılan zafere değdiğinin ispatlanması çabası da yatmaktadır. Bu iş başlangıçta yetenekli saray görevlileri tarafından yapılırken modern kitle medyasının ortaya çıkması ile birlikte gazeteciler tarafından yapılmaya başlamıştır. Medyanın propaganda gücünün ve algı yaratma fonksiyonunun farkında olan modern çağların yöneticileri, savaş ortamlarında gazetecileri farklı yollarla etki altına almaya ve yönlendirmeye çalışmışlardır. Bu çabalar, modern savaş gazeteciliğinin başlangıcı kabul edilen Kırım Savaşı’ndan itibaren çatışma ortamlarında asker gazeteci ilişkilerini düzenleyen akreditasyon, havuz sistemi ve iliştirilmiş gazetecilik isimleriyle anılan ana üç modelin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Dünya literatüründe çatışma ortamlarında asker gazeteci ilişkileri ve söz konusu modeller üzerine çok sayıda akademik çalışma bulunmakla birlikte Türkiye’de bu konuda yeterli çalışma bulunduğunu söylemek zordur. Bu çalışma söz konusu modellerden iliştirilmiş gazeteciliğin ilk kez denendiği ve savaş gazeteciliği konusunda fark yaratan Irak ve Afganistan örnekleri üzerine odaklanmıştır. Çalışma boyunca 2001 yılında Afganistan’a ve 2003 yılında Irak’a yapılan askeri müdahaleler sırasında uygulanan iliştirilmiş gazetecilik uygulamaları mevcut literatür ve harekata katılmış gazetecilerin anılarından yola çıkılarak gazetecilik etik ilkeleri, askeri bilgilerin güvenliği ve kamunun bilgilenme hakkı kavramları çerçevesinde incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

gazetecilik, çatışma, dijital çağ, stratejik iletişim

Kaynakça

• Carrington, Richard. The Mediterranean: Cradle of Western Culture. New York: Viking Press, 1971.
• Alexander, Thomas Methew (1909). “General Introduction”, Heredotus: The History of Herodotus-I, , (pp. v-xvii), New York: The Tandy-Thomas Company.
• Waters, Kenneth H. Herodotos the Historian (Routledge Revivals): His Problems, Methods and Originality. New York: Routledge, 2014.
• Baker, Rosalie F. and Charles F. Baker. Ancient Greeks: Creating The Classical Tradition. Oxford: Oxford University Press, 1997.
• Windschuttle, K. (1999). Journalism and the western tradition. Australian Journalism Review. 21(1), 50-67.
• Berry, David. Journalism, Ethics and Society. Farnham: Ashgate (2008).
• Speake, Jennifer, (Ed.) Literature of Travel and Exploration: R to Z. New York: Routledge, 2003.
• Sweeney, Michael S. (2009). “War Correspondents”, Sterling, Christopher H., (Ed). Encyclopedia of Journalism, (pp. 1441-1447). California: Sage publications, 2009.
• Burnim, Kalman A., and Philip H. Highfill. John Bell, Patron of British Theatrical Portraiture: A Catalog of the Theatrical Portraits in His Editions of Bell's Shakespeare and Bell's British Theatre. SIU Press, 1998.
• Furneaux, Rupert. The First War Correspondent: William Howard Russell of the Times. Cassell and Company Ltd., 1944.
• Ramsey, Neil, “The Grievable Life of the War-Correspondent: The Experience of War in Henry Crabb Robinson’s Letters to The Times, 1808–1809” Downes, Stephanie & Andrew Lynch, and Katrina O'Loughlin, (Eds.) Emotions and War: Medieval to Romantic Literature. (pp. 235-250) New York: Palgrave Macmıllan, 2015.
• Eaman, Ross. The A to Z of Journalism. Plymouth: Scarecrow Press, 2009.
• Roth, Mitchel P., and James Stuart Olson. Historical Dictionary of War Journalism. Greenwood Publishing Group, 1997.
• McLaughlin, Greg. The War Correspondent, 2002, Sterling: Pluto Press.
• Furneaux, Rupert. The First War Correspondent: William Howard Russell of the Times. Cassell and Company Ltd., 1944.
• Evans, Harold. War stories: reporting in the time of conflict from the Crimea to Iraq. Bunker Hill Publishing, Inc., 2003.
• Best, Brian. Fighting for the News: The Adventures of the First War Correspondents from Bonaparte to the Boers, Yorkshire: Frontline Books.
• Sweeney, Michael S. (1998). “Delays and Vexation”: Jack London and the Russo-Japanese War. Journalism & Mass Communication Quarterly, 75(3), 548–559.
• Sweeney, Michael S. The military and the press: An uneasy truce. Northwestern University Press, 2006.
• Raugh, Harold E. (2004). The Victorians at War 1815-1914: An Encyclopedia of British Military History. California: Abc-Clio, 2004.
• Smith, Jeffery A. (1999). War and Press Freedom: The Problem of Prerogative Power. Oxford: Oxford University.
• Auty, Robert; J.L.I. Fennell and I.P. Foote (eds) (1976). Oxford Slavonic Papers: New Series, Volume IX. Oxford: Clarendon Press.
• De Franco, Chiara (2012) Media Power and the Transformation of War. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
• Erdoğan, İrfan (2003). Pozitivist Metodoloji. Ankara: Erk Yayınları
• Harrison, Jackie (2006). News, New York: Routledge
• Hoskins, Andrew (2004). Televising War: from Vietnam to Iraq. New York: Continuum Publishing
• Kleinreesink, Esmeralda (2016). On Military Memoirs: A Quantitative Comparison of International Afghanistan War Autobiographies, 2001-2010. Lieden: Brill.
• Kumar, D. (2006, March). Media, War, and Propaganda: Strategies of Information Management During the 2003 Iraq War. Communication and Critical/Cultural Studies, 3(1), 48-69.
• Lisosky, Joanne M. ve Jennifer R. Henrichsen (2011). War on Words: Who Should Protect Journalists?. California: ABC-Clio, Moss, Mark (2008). Toward the Visualization of History: the Past as Image. Lanham: Lexington Books.
• Small, Cathleen (2016). Strategic Inventions of the Vietnam War. New York: Cavendish Square Publishing, LLC
• Schomp, Virginia (2005) The Vietnam Era. New York: Marshall Cavendish.
• Tokgöz, Oya (2006). Siyasal İletişim. Ankara: İmge Yayınları
• Tucker, Spencer C., (Ed.) (2011). The Encyclopedia of the Vietnam War: A Political, Social, and Military History. California: ABC-Clio.
• Yalçınkaya, Haldun (2008). Savaşlarda Asker-Medya İlişkilerinin Geldiği Son Aşama: İliştirilmiş Gazetecilik, Uluslararası İlişkiler, 5 (19), ss. 29-56.