Askeri Tarih, Tarihsel Gelişimi, Yazarlar ve Okurları Üzerinde Bir Değerlendirme

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 3 - 23, 27.04.2020

Ahmet Özcan

Öz

Askeri tarih genel ve basit olarak ifade edersek savaş ve savaşanların tarihidir. Yalnız savaş iki veya daha fazla rakip arasında çok boyutlu ve kanlı bir etkileşimdir. İşin içinde sadece savaş, savaşanlar, ordular, toplumlar, devletler değil savaşın cereyan ettiği coğrafya (kara, deniz, hava) da vardır. Askeri tarih, zaman dilimi olarak sadece savaşa giden süreç ve ilanı, savaşın cereyanı, sona erdirilmesi ve barışın tesisi gibi doğrudan belirli bir savaşla ilgili dönemle ilgilenmekle yetinmez. Orduların nasıl teşkil edildiği (teşkilat tarihi), seferberlik, askerin ve subayın eğitimi, silah, teçhizat, lojistik destek, ordunun barış dönemi faaliyetleri ve sivil-asker ilişkileri gibi konular da askeri tarihçinin ilgi alanına girer.

Anahtar Kelimeler

tarih yazımı, askeri tarih, tarihsel gelişim

An Assessment on Military History, Historical Development, Authors and Readers

Öz

Before history became an academic discipline, the meaning of writing and teaching ancient wars was not much different from the meaning of writing and teaching other actions of people. In the process of transforming history into academic discipline, questions such as what it was asked or what it did were valid for military history and war history. In this respect, the aim of our article is to draw attention to the fact that the relationship between military historiography and the development process of general historiography will gain meaning by considering the traditional and modern popular works and the military history reader as a whole. Our article discussed through examples in the Western world and Turkey is a tentative. The article has been constructed especially on the early known works and milestones. Although the writings on what military historiography is increasing day by day, our preliminary acceptance is above all that military history is a part of historiography and changes in parallel with the processes it has experienced. The development of military historiography can only be understood by considering popular historiography with its manufacturers and consumers as a whole. The titles selected in this article took this framework into account

Anahtar Kelimeler

historiography, military history, history of warfare, popular history, oral and written tradition

Kaynakça

• Acar, Suphi. Harp Tarihi. İstanbul: Harp Akademileri Basımevi, 1953.
• Akgül, Öner. “Bilimsel Yöntemlerle Savaşın Nedenlerini Açıklama Yolu Olarak Savaş Çalışmaları Disiplini”, Güvenlik Stratejileri Dergisi 12, no. 23 (2016): 1-34.
• Aktar, Yücel. “Askeri Tarihin Tanımı ve Metodolojisi”, Birinci Askeri Tarih Semineri-Bildiriler, Ankara: Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, 1983.
• Barnes, Harry Elmer. A History of Historyical Writing. Second Revised Edition. Newyork: Dover Publications, 1962.
• Buzan, Barry, Wæver, Ole and de Wilde Jaap. Security: A New Framework for Analysis. Boulder: Lynne Rienner Pub., 1998.
• Başpınar, Adem. Sosyolojinin Konusu Olarak Ordu ve Asker: Askeri Sosyoloji, Sosyoloji Dergisi 3, no. 24 (2012/1): 279-285.
• Bayramoğlu Ali Ağa. Ümmü’l-Gaza (İnceleme-Çeviri Yazı-Tıpkıbasım), hazırlayanlar. Salim Aydüz ve Şamil Çan. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2013.
• Beydilli, Kemal. Türk Bilim ve Matbaacılık Tarihinde Mühendishane Matbaası ve Kütüphanesi 1776-1826. İstanbul: Eren Yayıncılık, 1995.
• Bıçak, Ayhan. Tarih Düşüncesinin Oluşumu. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2004.
• Birinci Askeri Tarih Semineri-Bildiriler. Ankara: Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, 1983.
• Breisach, Ernst. Tarih Yazımı, çeviren. Hülya Kocaoluk. 3. Baskı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2018.
• Burke, Peter. Tarih ve Toplumsal Kuram, çeviren. Mete Tunçay. 6. Baskı. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2014.
• Citino, Robert M. “Military Histories Old and New: A Reintroduction”, The American Historical Review 112, no. 4 (Oct., 2007): 1070-1071.
• Collingwood, Robin George. Tarih Tasarımı, çeviren. Kurtuluş Dinçer. 4. Baskı. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2010.
• Darnton, Robert. Büyük Kedi Katliamı, çeviren. Mustafa Yılmazer. 2. Baskı. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 2017.
• Echevarria II, Antulio J. “Heroic History and Vicarious War: Nineteenth-Century German Military History Writing”, The Historian 59, no. 3 (Spring 1997): 573-589.
• Elban, Mehmet. “Tarih Düşüncesinde ve Eğitiminde Kahramanlar/Büyük Adamların Rolü”, Motif Akademi Halkbilimi Dergisi 11, no. 22 (2018).
• Ergüder, Orhan. Harp Tarihi, Ankara: Harp Okulu Basımevi, 1959.
• Falay, Hikmet. “Yabancı Ülkelerde Resmi Askeri Tarih Çalışmaları”, Askeri Tarih Bülteni 12, no. 22, Ankara: Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları: 1987.
• Flavius Vegetius Renatus. Roma Savaş Sanatı, çeviren. Samet Özgüler. 3. Baskı. İstanbul: Kronik Kitap, 2020.
• İdris-i Bitlisî. Selim Şah-Name, çeviren. Hicabi Kırlangıç. Ankara: Hece Yayınları, 2016.
• İhsanoğlu, Ekmeleddin. Osmanlı Askerlik Literatürü Tarihi I-II. İstanbul: IRCICA, 2004.
• Kahramanlık Menkıbeleri. İstanbul: Kara Kuvvetleri Yayınları, 1954.
• Karaman, Mehmet Ali. II. Meşrutiyet Dönemi Osmanlı Askeri Matbuatı ve Siyasi Hayattaki Rolü. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 2017.
• Karaosmanoğlu, Ali L. “Clausewitz ve Savaşın Evrensel Yapısı”, Prof. Dr.Ahmet Şükrü Esmer’e Armağan. Ankara: Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, 1981.
• Katip Çelebi. Düsturu’l-Amel li Islahi’l-Halel, hazırlayan. Ensar Köse. İstanbul: Büyüyen Ay Yayınları, 2016.
• Katip Çelebi. Tuhfetü’l-Kibar fi-Esfari’l-Bihar, hazırlayan. İdris Bostan. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, 2018.
• Keegan, John. Savaş Sanatı Tarihi, çeviren. Füsun Doruker. İstanbul: Yeni Yüzyıl Tarih Dizisi, 1995.
• Kendirci, Hasan ve Kendirci, İbrahim Halil. “Askeri ve Siyasi Tarih Araştırmaları İçin Önemli Bir Belge Merkezi: ATASE Arşivi Kuruluşu, Yayınları”, Turkish Studies 10, no. 1 (Winter 2015).
• Köroğlu, Erol. Türk Edebiyatı ve Birinci Dünya Savaşı (1914-1918). İstanbul: İletişim Yayınları, 2004.
• Momigliano, Arnaldo. Modern Tarihçiliğin Klasik Temelleri, çeviren. Güneş Ayas. İstanbul: İthaki Yayınları, 2011.
• Munslow, Alun. Tarihin Yapısökümü, çeviren. Abdullah Yılmaz. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2000.
• Neilberg, Michael S. Dünya Tarihinde Savaş, çeviren. Mehmet Tanju Akad. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2011.
• Nye, Joseph S. Jr. ve Welch, David A. Küresel Çatışmayı ve İşbirliğini Anlamak, çeviren. Renan Akman. (İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2017.
• Liddell Hart, Basil H. Strateji-Dolaylı Tutum, çeviren. Cemal Enginsoy. 2. Baskı. Ankara: Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi Yayınları, 2002.
• Öz, Mehmet. Kanun-ı Kadimin Peşinde. İstanbul: Dergah Yayınları, 2013.
• Özcan, Ahmet. “Kutü’l-Amâre Zaferini Tarihe Yazmak: Kutü’l-Amâre Hakkında Yazılmış Türkçe Metinler Üzerine Bir Deneme”, Kutü’l-Amâre 1916, hazırlayanlar. Mehmet Yaşar Ertaş ve Hacer Kılıçaslan. İstanbul: Kronik Kitap, 2017, 161-172.
• Özcan, Ahmet. Türkiye’de Popüler Tarihçilik (1908-1960). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2011.
• Özünel Ölçer, Evrim. “Kırkyama Kahramanlar: Tarihi Çizgi Romanlarda Gelenek İcadı ve İmhası”, Milli Folklor 24, no. 95 2012: 171-183.
• Parker, Geoffrey. Askeri Devrim-Batının Yükselişinde Askeri Yenilikler 1500-1800, çeviren. Tuncay Zorlu. 2. Baskı. İstanbul: Küre Yayınları, 2014.
• Pehlivanlı, Hamit. “Son Dönem Tarih Araştırmalarında Askeri Gazete ve Süreli Yayınların Yeri”, ATAM 21, no. 61 (Mart 2005): 243-258.
• Pekşen, Hasan Deniz ve Güneylioğlu, Murat. “Tukidides”. İçinde Savaş Kuramları, ed. Erhan Büyükakıncı, 35-53. Ankara: Adres Yayınları, 2015.
• Raglan, Lord, “Geleneksel Kahraman”, çeviren. Metin Ekici, Halk Biliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar I, hazırlayanlar. Metin Ekici, M.Öcal Oğuz, Nebi Özdemir ve Gülin Öğüt Eker, 277-303. Ankara: Milli Folklor Yayınları, 2003.
• Sarıgöllü, Ayşe. Roma Edebiyatında Tarih. Ankara: Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları, 1971.
• Savaş Menkıbeleri Dergisi, Genel Kurmay Harp Tarihi Başkanlığı Yiğitlikler Serisi, No:2. Ankara: Gnkur. Basımevi, 1973.
• Southgate, Beverley. Tarih: Ne ve Neden, çeviren. Çağdaş Dizdar. Ankara: Phonix Yayınevi, 2012.
• Sona, Fatih. Osmanlı Şairlerinin Dilinde Fetihler-Zaferler. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2019.
• Sun Tzu. Savaş Sanatı, çeviren. Pulat Utkan ve Giray Fidan. 16. Baskı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2019.
• Szerb, Antal. Dünya Yazın Tarihi, çeviren. Vural Yıldırım. Ankara: Dost Kitapevi Yayınları, 2008.
• Şükri-i Bitlisi. Selim-name, hazırlayan. Mustafa Argunşah. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları, 1997.
• Tağmaç, Memduh. Harp Tarihi Notları, İstanbul: Harp Akademileri Basımevi, 1953.
• Tarımcıoğlu, Cemal Can. Geç Osmanlı Harp Fenni ve Harp Tarihi (Kırım Harbi, 93 Harbi, 1897 Osmanlı-Yunan Harbi) Literatürü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Harp Akademileri Stratejik Araştırmalar Enstitüsü, 2014.
• Tarih-i Harb. İstanbul: Matbaa-i Harbiye-i Şahane, 1293.
• Thukydides. Peloponnessos Savaşları, çeviren. Furkan Akderin. İstanbul: Belge Yayınları, 2019.
• Tonguç, Sencer. Epikten Romansa. 3. Baskı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1988.
• Turan, Şerafettin. “Askeri Tarih’in ‘Tarih’ İçindeki Yeri”. İçinde Birinci Askeri Tarih Semineri-Bildiriler, 11-25. Ankara: Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüd Başkanlığı Yayınları, 1983.
• Uğur, Ahmet. “Selimname”, TDVİA, Cilt 36, 2009: 440-441.
• Ünalp, Levent. “Türk Harp Tarihi Yazıcılığına ve Askeri Tarih-Harp Tarihi Konularına İlişkin Bir Değerlendirme”, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 40 (Kış 2018): 64-80.
• V. Diakov ve S. Kovalev. İlkçağ Tarihi I- (Orta Doğu, Uzak Doğu, Eski Yunan), çeviren. Özdemir İnce. İstanbul: Yordam Kitap, 2008.
• Yıldız, Gültekin. “Bütüncül, Karşılaştırmalı ve Felsefi Bir Askeri Tarihe Doğru: Türkiye’de Askeri Tarih Araştırması ve Öğretiminin Geleceği Üzerine”. İçinde Birinci Askeri Tarih Semineri-Bildiriler, ed. Cevat Akşin ve Gültekin Yıldız, 5-6. Ankara: Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, 1983.
• Yördem, Esra. Kadızâde’nin Gazavât-ı Sultan Selim Han Adlı Eseri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2018.
• Yurdaydın, Hüseyin Gazi. Beyan-ı Menazil-i Sefer-i Irakeyn. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1976.
• Yurdaydın, Hüseyin Gazi. Matrakçı Nasuh. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1963.