Lübnan’da Şii Siyasi Hareketin Evrimi: EMEL’den Hizbullah’a

Yıl 2018, , 21 - 55, 13.06.2019

Gökhan Erdem

https://doi.org/10.1501/Intrel_0000000316

Cited By: 4

Öz

Bu makalede Lübnan Şii siyasal hareketinin doğuşu, örgütlenişi ve EMEL ve
Hizbullah örgütlerinin ortaya çıkışında rol oynayan temel dinamikler ele
alınmıştır. Lübnan’da Şii nüfus yüzyıllardan beri yaşamasına rağmen bu unsurun
siyasi bir aktör haline gelmesi 20. yüzyılda mümkün oldu. Lübnan’daki Fransız
yönetimi Şiilerin siyasal ve sosyal bir bileşen olmalarını sağladıysa da, Şii nüfusun
beklentilerini karşılamaktan uzaktı. Şii siyasal hareketinin doğuşunda Lübnan
siyasal ve ekonomik yaşamındaki eşitsizlikler etkili oldu. Artan nüfus, kentlere
göç, sınıfsal değişim gibi dinamikler Şii siyasi hareketinin doğuşunda büyük rol
oynadı. Dönemin konjonktürü çerçevesinde Dünya’daki ve Ortadoğu’daki
sosyalist hareketlerden etkilenen Şiiler sol-protest ideolojiyi mezhepsel
mağduriyetlerini ifade etmekte kullandılar. İmam Sadr’ın liderliği sınıfsal tepkinin
Şii sembolizmiyle birleştirilmesinde önemli bir rol oynadı. EMEL hareketi de işte
bu çerçevede ortaya çıktı. EMEL İç savaş şartlarında hemen askeri bir nitelik
kazandı ve çok önemli bir aktör haline geldi. Şiilerin tamamına yakını tarafından
desteklenen EMEL içinde 1970’lerin sonlarından itibaren fikir ayrılıkları ortaya
çıktı. İkinci Soğuk Savaş’ın başlaması, Arap milliyetçiliği ve sosyalizminin girdiği
kriz, İran İslam Devrimi, Filistin meselesi, İsrail’in Lübnan’ı işgali gibi faktörler
önce EMEL’in bölünmesinde sonrasında ise Hizbullah’ın ortaya çıkışında etkili
olmuştur. 

Anahtar Kelimeler

Ortadoğu, Lübnan, Şiilik, EMEL, Hizbullah

Kaynakça

• Referans 1 Abisaab, Rula Jurdi, “The Ulama of Jabal Amil in Safevid Iran, 1501-1736: Marginality, Migration and Social Change”, Iranian Studies, Vol. 27, No:1-4, (1994).