ON DESIGN INTERVENTIONS IN LOCAL PRODUCTION AND TOURISM RELATIONS; TOWARDS THE CASE OF SAFRANBOLU

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 6, 362 - 385, 01.06.2019

Ege Kaya Köse Dilek Akbulut

Öz

Craft practices carry a strong local identity in the cultural context in which local knowledge is maintained. On the other hand, modern production for the global market replaces local knowledge and local-centred practice. Standardization of materials and production leads to disappearance of local production, its processes and local materials. In recent years, sustainability research has been carried out in different disciplines in order to protect local knowledge, to ensure transfer between generations and to maintain local production. Although materials and production methods, craft and sustainability studies are frequently encountered in the literature, in the context of tourism; research on local productions and their contribution to design intervention is limited. The scope of the study is to determine the conceptual and practical aspects of design interventions that can contribute to local productions through design in the framework of tourism and to develop intervention strategies. Current design interventions to local crafts are classified to establish the link between local production, design and tourism, and to shed light to future implementations in Safranbolu. In this context, the collection, compilation and classification of the written and printed data were mainly included. A new design intervention approach proposal for the Safranbolu field study is included in this study

Anahtar Kelimeler

Craft, Design, Local Production, Design Intervention, Safranbolu

Yerel Üretim ve Turizm İlişkisinde Tasarım Müdahaleleri Üzerine; Safranbolu Örneğine Doğru

Öz

Zanaat uygulamaları; yerel bilginin sürdürüldüğü kültürel bağlamda güçlü bir yerel kimlik taşır. Küresel pazar için işleyen modern üretim ise, yerel bilgi ve yerel merkezli uygulamanın yerini almaktadır. Malzeme ve üretimin tek tipleşmesi, yerel üretim, üretim süreci ve yerel malzemenin yok olmasına neden olmaktadır. Son yıllarda yerel bilginin korunması, nesiller arasında aktarımın sağlanması ve yerel üretimin devamlılığı için farklı disiplinlerde sürdürülebilirlik araştırmaları yapılmaktadır. Yerelde malzeme ve üretim yöntemi ile zanaat ve sürdürülebilirlik çalışmalarına literatürde sıkça rastlanmasına rağmen, turizm bağlamında; yerel üretimlerin ve bu üretime tasarım müdahalesinin sağlayacağı katkı hakkındaki araştırmalar sınırlı sayıdadır. Çalışma kapsamını yerel üretimlere, turizm çerçevesinde tasarım ile katkıda bulunabilecek tasarım müdahalelerinin kavramsal ve pratik yönünün belirlenmesi ve müdahale stratejilerinin geliştirilmesi amacıyla verilerin derlenmesi oluşturmaktadır. Yerel zanaatlara yapılan tasarım müdahaleleri, yerel üretim, tasarım ve turizm arasındaki bağlantıyı kurmak ve Safranbolu özelinde yapılacak uygulamalara ışık tutmak amacıyla sınıflandırılmıştır. Bu çerçevede çalışmada yazılı ve basılı verilerin toplanmasına, derlenmesine ve sınıflandırılmasına ağırlıklı olarak yer verilmiştir. Derlenen ve sınıflandırılan müdahale örnekleri ışığında Safranbolu için müdahale yaklaşımı önerisinden kısaca bahsedilmiştir

Anahtar Kelimeler

Zanaat, Tasarım, Yerel Üretim, Tasarım Müdahalesi, Safranbolu

Kaynakça

• Altay, C., Öz, G. (2016). Bir Alttan Bir Üstten: Tasarım ve Zanaat Arasında Bir Diyalog. N, Börekçi, D. Koçyıldırım ve A. Günay (Ed.), UTAK 2016 İkinci Ulusal Tasarım Araştırmaları Konferansı: Sorumluluk, Bağlam, Deneyim ve Tasarım Bildiri Kitabı içinde, 607-623. Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi Basım İşliği.
• Bağlı, H. (2001). Temsil Araçları Olarak Zanaat ve Tasarım: Turistik Nesneler Üzerine Kavramsal Bir Analiz. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Baudrillard, J. (2010). Nesneler Sistemi. Oğuz Adanır (Çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
• Bernabei, R., Power, J. (2017). Personalisation From a Design Practice Perspective. Proceedings of PLATE 2017 Conference, Delft University of Technology, 8-10 November 2017, 37-40. doi:10.3233/978-1-61499-820-4-37
• Bozzola, M., Giorgi, C., German, C. (2012). Design for Regional Cultural Heritage Museum Merhandising and Craftsmanship. Torino: Celid.
• Busch, O., Holroyd, A., Keyte, J., Yin, S. (2014). In the Making: The Power to the People Workshop Track at Crafting the Future. The Design Journal, 17:3, 379–401. doi: 10.2752/175630614X13982745782966
• Cohen, E. (1988). Authenticity And Commoditization in Tourism. Annals of Tourism Research, 15:3, 371-386. doi: 10.1016/0160-7383(88)90028-X
• Cohen, E. (1989). The Commercialization of Ethnic Crafts. Journal of Design History, 2: 2/3, 161-168. http://www.jstor.org/stable/1315805
• Çiftçi, H., Walker, S. (2017). Design for Grassroots Production in Eastern Turkey through the Revival of Traditional Handicrafts. The Design Journal, 20:1, 2991-3004. doi: 10.1080/14606925.2017.1352808
• Desmet, P. M. A., Hekkert, P. (2002). The Basis of Product Emotions. Green, W., Jordan, P (Ed.), Pleasure with Products, Beyond Usability içinde (s. 60-68). London: Taylor & Francis.
• Emecen, Feridun. (2003). Taraklıborlu’dan Safranbolu’ya: Bir Müze–Şehrin Doğuşu ve Yükselişi. I. Ulusal Tarih İçinde Safranbolu Sempozyumu, 4-6 Mayıs 1999, Safranbolu. Fuad-Luke, A. (2009). Design Activism: Beautiful Strangeness for a Sustainable World. London: Earthscan.
• Gönenç, Gökhan. (2005). Rehber Safranbolu. İstanbul: Ceyma.
• Greru, C., Kalkreuter, B. (2017). Design and the Evolving Tradition of Sanganer Hand Block Printing: Formation and Negotiation of Artisanal Knowledge and Identities Against the Backdrop of Intangible Cultural Heritage. The Journal of Modern Craft, 10:2, 137-156. doi: 10.1080/17496772.2017.1351102
• Gordon, B. (1986). The Souvenir: Messenger of the Extraordinary. Journal of Popular Culture, 20:3, 135-146. doi: 10.1111/j.0022-3840.1986.2003_135.x
• Harvey, D. (1990). Flexible Accumulation Through Urbanism: Reflections on ‘Post- modernism’ in the American City. Perspecta, 26, 251-272. doi: 10.1111/j.1467- 8330.1987.tb00375.x
• Heskett, J. (2001). Past, Present, and Future in Design for Industry. Design Issues, 17 (1),18-26. doi: 10.1162/07479360152103804
• Heskett, J. (2002). Design a very Short Introduction. New York: Oxford University Press.
• Hobsbawn, E., Ranger, T. (2006). Geleneğin İcadı. Mehmet Murat Şahin (Çev.). İstanbul: Agora.
• Hughes, J. (2013). What Value Creation Will Look Like in The Future, [online] Harvard Business Review. https://hbr.org/2013/05/what-value-creation-will-look-like- in-the-future.
• Hünerel, Z., Er, B. (2012). Halk Kültürünün Tanıtılmasında El Sanatlarının Yeri ve Önemi, Yaşam Bilimleri Dergisi, 1:1, 179-90. https://dergipark.org.tr/download/article- file/313543
• İngin, A. (2011). Made in Şişhane, İstanbul, Küçük Üretim ve Tasarım Üzerine. İstanbul: Tetra.
• İngin, A., Altay, C. (2014). Zanaat Atölyelerinin Ürün Tasarımı Müfredatına Eklemlenmesi: ID202 ve Şişhane. P. Kaygan ve H. Kaygan (Ed.), UTAK 2014 Eğitim, Araştırma, Meslek ve Sosyal Sorumluluk Bildiriler Kitabı içinde (185-201). Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi Basım İşliği.
• Kalyoncu, H. (2007). Cumhuriyet Kenti Karabük. Karabük: Karabük Belediyesi.
• Karabük Valiliği. (2011). Karabük Safranbolu El Sanatları, Ankara: Anıt.
• Karakuş, G. (2015). 21. Yüzyıl Türkiye'sinde Tasarım ve Zanaat Manifestosu. From Crafts to Design, İstanbul Modern Platform for Crafts, Art and Design içinde (1419). http://zanaattantasarima.istanbulmodern.org/download/e-katalog.pdf?v=2.
• Kaya, Ç. (2011). Designer As Enabler: A Methodology of Intervention for Designers. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Bilim ve Teknoloji Enstitüsü, Endüstri Ürünleri Tasarımı Anabilim Dalı,.
• Kaya, Ç., Gelmez, K. (2013). Grassroots Empowerment with Design in a Community of Practice in Turkey. Journal of Arts & Communities, 5:1, 55-72. Doi: 10.1386/jaac.5.1.55_1
• Kongar, E. (2008). Kültür Üzerine. İstanbul: Remzi.
• Manzini, E. (2011). The New Way of The Future: Small, Local, Open and Connected. Social Space
• –105. https://pdfs.semanticscholar.org/2dce/b9b5ba8293a530ed0de01ea726afed648cc1.pdf
• Mugge, R., Schoormans, J. P. L., Schifferstein, H. N. J. (2009). Emotional Bonding with Personalised Products. Journal of Engineering Design, 20(5), 467–-76, doi: 10.1080/09544820802698550
• Niedderer, K., Townsend, K. (2014). Designing Craft Research: Joining Emotion and Knowledge. The Design Journal, 17:4, 647. doi:10.2752/175630614X14056185480221
• Norman, D. A. (2004). Emotional Design: Why We Love (or Hate) Everyday Things, New York: Basic Books.
• Nugraha, A. (2012). Transforming Tradition: A Method For Maintaining Tradition in a Craft and Design Context. Helsinki: Aalto University, School of Arts, Design and Architecture.
• Ozan, E., Doğan, Ç. (2014). Kişiselleştirme Yoluyla Kullanıcıları Tasarım Sürecinde Etkin Kılan Yöntem ve Yaklaşımların Sürdürülebilirlik için Ürün Tasarımı Açısından Değerlendirilmesi. P. Kaygan ve H. Kaygan (Ed.), UTAK 2014 Eğitim, Araştırma, Meslek ve Sosyal Sorumluluk Bildiriler Kitabı içinde (157-172). Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi Basım İşliği.
• Ozan, E. ve Doğan, Ç. (2018). Birlikte Tasarım Sürecine Yerel Bir Yaklaşım: Nakış Becerilerini Etkin Kılan ve Kişiselleştirmeye Olanak Veren Aydınlatma Tasarımı. G. Yargın, A. Karadoğaner ve D. Oğur (Ed.), UTAK 2018 Tasarım ve Umut Bildiri Kitabı içinde (29-44). Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi Basım İşliği.
• Polanyi, M. (1966). The Tacit Dimension. Chicago: The University of Chicago Press.
• Reubens, R. (2010). To Craft, By Design, For Sustainability: Deconstructing Craft as an Input Info Constructing Sustainability Design. Making Futures Journal 4. http://makingfutures.plymouthart.ac.uk/media/75749/rebecca-reubens.pdf
• Safranbolu Kaymakamlığı. (1997). Safranbolu Brifing Raporu, Safranbolu: Safranbolu Kaymakamlığı Yayınları.
• Sanders, E. B. N. (2002). From user-centred to participatory design approaches. J. Frascara (Ed.), Design and The Social Sciences: Making Connections içinde. London: Taylor & Francis.
• Sanders, E.B.N. ve Stappers, P.J. (2008). Co-creation and the New Landscapes of Design. CoDesign, 4:1, 5-18. doi:10.1080/15710880701875068
• Schön, D. (1983). The Reflective Practitioner: How Professionals Think in Action. USA: Basic Books.
• Şişmanyazıcı, B., Yıldız, H. (2010). Tarihî Kentsel Alanlarda “Toplumsal ve Mekânsal Yeniden Yapılanma”: Fener ve Balat Örneği. Mimarlık, 352: Mart-Nisan 2010. http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=366&RecID= 2324
• Tunçözgür, Ünsal. (1999). Dünü ve Bugünü ile Safranbolu. Ankara: Meteksan.
• Tung, F.W. (2012). Weaving with Rush: Exploring Craft-Design Collaborations in Revitalizing a Local Craft. International Journal of Design, 6:3, 71-84. http://www.ijdesign.org/index.php/IJDesign/article/viewFile/1077/528
• Urry, J. (2009). Turist Bakışı. İbrahim Yıldız, Enis Tataroğlu (Çev.). Ankara: Bilgesu.
• Woodward, I. (2016). Maddi Kültürü Anlamak. Ferit Burak Aydar (Çev.). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Yılmaz, T. (2015). Sürdürülebilirlik ile İlgili Ölçütlerin Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümlerinin Öğretim Programlarına Entegrasyonu: Bir Yöntem Önerisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Zhan, X., Walker, S., Hernandez, R., Evans, M. (2017). Craft and Sustainability: Potential for Design Intervention in Crafts in the Yangtze River Delta, China. The Design Journal, 20:1, 2919-2934. doi: 10.1080/14606925.2017.1352802
• Zhan, X., Walker, S. (2018). Value Direction: Moving Crafts toward Sustainability in the Yangtze River Delta, China. Sustainability, 10:4, 1-20 doi: 10.3390/su10041252
• URL-1. http://www.yasayanmuze.net/page1.aspx [Erişim:23 Nisan 2019]
• URL-2.https://muzeasist.com/muze/profil/yasayan-muze-tarihi-gumruk-hani [Erişim: 15 Mayıs 2019]