LEONARDO DA VINCI’S “PARAGONE” AND THE PAINTING AGAINST THE WORD

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 8, 105 - 122, 30.06.2020

Engin Ümer

Öz

Leonardo Da Vinci gives a special task to the art of painting in his writings. For him images are a way of knowing. This idea is a part of the “word vs. image” tradition in western culture. In his work titled “Paragone”, Da Vinci compares painting and other arts. According to him, images are more effective than words. This study focuses on these thoughts in Da Vinci’s “Paragone”. The study is carried out by literature review and reading between concepts. Plato’s founding role in the “word vs. image” tradition reveals itself as an opposing view to Da Vinci’s artistic thought. In the study, interpretation of Plato in Renaissance and its current interpretation are also examined. The aim is to show the similarities and differences between the thoughts of Da Vinci and Plato. As a result, the study shows that Da Vinci’s thoughts have Platonist aspects. However, it also shows that Da Vinci has ideas and expressions of modern empiricist thought as well. With these results, it is concluded that Da Vinci’s conception of image has an important place in the first phase of the modern culture of vision.

Anahtar Kelimeler

Leonardo Da Vinci, Plato, Mirror, Painting, Aesthetics

LEONARDO DA VİNCİ’NİN “PARAGONE”Sİ VE SÖZE KARŞI RESİM

Öz

Leonardo Da Vinci yazılarında resim sanatına özel bir görev vermiştir. İmgeler bilme yoludur. Bu düşünce batı kültüründe geleneği olan söz ve imge karşıtlığının bir parçasıdır. “Paragone” adlı eserinde Da Vinci, resim ve diğer sanatları karşılaştırmıştır. Da Vinci imgelerin söze göre daha etkili olduğunu düşünmüştür. Bu çalışma Da Vinci’nin “Paragone” adlı eserindeki bu düşüncelerini konu almaktadır. Çalışma literatür taraması ve kavramlar arası okuma ile gerçekleştirilmiştir. Platon’un söz ve imge karşıtlığındaki kurucu rolü, Da Vinci’nin sanat düşüncesinde karşıt bir görüş olarak kendisini göstermektedir. Çalışmada Platon’un Rönesans’taki yorumunun yanı sıra güncel yorumuna da yer verilmiştir. Amaçlanan ise Da Vinci’nin düşünceleriyle Platon arasındaki benzerlik ve farkları göstermektedir. Çalışma sonuç olarak Da Vinci’nin Platonist yönleri olduğunu ortaya koymaktadır. Ancak Da Vinci’nin modern ampirist düşünceye ait fikirleri ve ifadeleri olduğunu da göstermektedir. Bu sonuçlar ile Da Vinci’nin imge düşüncesi, modern görme kültürünün ilk evresinde önemli bir yer tutmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Leonardo Da Vinci, Platon, Ayna, Resim, Estetik

Kaynakça

• Alberti, L. B. (2015). Resim Üzerine ve Heykel Üzerine. (Çev: A. Erol.). Janus Yayınları.
• Baxandall, M. (2015). 15. Yüzyılda Sanat ve Deneyim. (Çev: Z. Rona.). İletişim Yayınları.
• Bloch, E. (2002). Rönesans Felsefesi. (Çev: H. Portakal). Cem Yayınları.
• Bolt, B. (2013). Yeni Bakışla Heidegger. (Çev: M. Özbank.). Kolektif Kitap.
• Burckhardt, J. (2010). İtalya’da Rönesans Kültürü. (Çev: B. S. Baykal). Okuyan Us Yayınları.
• Cevizci, A. (1999). Felsefe Sözlüğü. Paradigma Yayınları.
• Clark, K. (2005). Leonardo’nun Defterleri. Nurettin Pirim (Ed.), Rönesansın Serüveni içinde (s.127-135). YKY.
• Copleston, F. (1996). Platon. (Çev: A. Yardımlı). İdea Yayınları.
• Çotuksöken, B., Babür, S. (2000). Ortaçağda Felsefe. Kabalcı Yayınevi.
• Çörekçioğlu, H. (1997). Rönesans’ta Büyü ve Bilim İlişkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Danto, A. (2010). Sanatın Sonundan Sonra. (Çev: Z. Demirsu.). Ayrıntı Yayınları.
• Da Vinci, L. (2007a). Paragone Sanatların Karşılaştırılması. (Çev: K. Atakay). Notos Yayınları.
• Da Vinci, L. (2007b). Leonardo’nun Defterleri. (Çev: A. Serin.). Arkadaş Kitabevi.
• Da Vinci, L. (2010). Yazılar Masallar, Kehanetler, Nükteler ve Diğerleri. (Çev: K. Atakay). YKY.
• Eco, U. (1998). Ortaçağ Estetiğinde Sanat ve Güzellik. (Çev: K. Atakay). Can Yayınları.
• Eco, U. (2004). Avrupa Kültüründe Kusursuz Dil Arayışı. (Çev: K. Atakay). Litertür Yayınları.
• Eco, U. (2014). Günlük Yaşamdan Sanata. (Çev: K. Atakay). Can Yayınları.
• Foucault, M. (2001). Kelimeler ve Şeyler. (Çev: M. A. Kılıçbay). İmge Kitabevi.
• Freud, S. (2001). Sanat ve Sanatçılar Üzerine. (Çev: K. Şipal). YKY.
• İnalcık, H. (2019). Rönesans Avrupası - Türkiye’nin Batı Medeniyetiyle Özdeşleşme Süreci. Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Gombrich, E. H. (1999). Sanatın Öyküsü. (Çev: E. Erduran, Ü. Erduran). Remzi Kitabevi.
• Herrmann, H. M. (2005). Giotto/Kapanmış Gökyüzü. Sanat Dünyamız, 95, 183-191.
• Hünler, H. (1998). Estetiğin Kısa Tarihi. Paradigma Yayınları.
• Kocaman, R. (1988). Batı’da Hümanizmin Doğuşu. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kristeller, P. O. (2003). Modern Sanat Sistemi. www.iyte.edu.tr/~denizsengel/ar_543-544/kristeller.pdf.
• Le Goff, J. (1999). Ortaçağ Batı Uygarlığı. (Çev: H. Güven, U. Güven.). Dokuz Eylül Yayınları.
• Libera, A. (2013). Ortaçağ Felsefesi. (Çev: I. Ergüden). Dost Kitabevi.
• Marinoni, A. (2010). Giriş Yazısı. (Çev: K. Atakay). Yazılar Masallar, Kehanetler, Nükteler ve Diğerleri içinde s. 9-61. YKY.
• Nardini, B. (2008). Michalengelo Bir Dahinin Yaşamöyküsü. (Çev: K. Atakay). Can Yayınları.
• Shiner, L. (2004). Sanatın İcadı. (Çev: İ. Türkmen). Ayrıntı Yayınları.
• Öndin, N. (2016). Rönesans Düşüncesi ve Resim. Hayalperest Yayınları.
• Panofsky, E. (2013). Perspektif Simgesel Bir Biçim. (Çev: Y. Tükel). Metis Yayınları.
• Platon. (2002). Devlet. (Çev: H. Demirhan). Sosyal Yayınları.
• Solomon, R. C., Higgins, K. M. (2004). Felsefenin Kısa Tarihi. (Çev: M. Topal). İletişim Yayınları.
• Tepebaşılı, F. (2011). Heidegger’e Göre Sanat ve Sanat. Sanat Yapıtının Kökeni içinde (s. 99-120). De Ki Yayınevi.
• Venturi, L. (2018). Resme Nasıl Bakılır?. (Çev: E. Ermert). Hayalperest Yayınları.
• Williams, R. (2007). The Spiritual Exercises of Leonardo da Vinci. Paul Smith ve Carolyn Wilde (Ed.). A Companion to Art Theory içinde (s.75-88). Blackwell Publishing.
• Wöllflin, H. (1995). Sanat Tarihinin Temel Kavramları. (Çev: H. Örs). Remzi Kitabevi.