Çağdaş Tiyatroda Bahtin Etkisi: Kraliçe Viktorya’ya Bir Mektup ve Orman

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 13, 295 - 309, 31.12.2022

Arzu Turan

https://doi.org/10.55004/tykhe.1201674

Öz

Tarihsel avangartlarla ortaya çıkan tiyatroda yazınsallıktan kopma ve teatralleşmeyi tesis etme görüşüyle 20. yüzyılın tiyatro uygulamacıları yeni arayışlar içine girer. Uygulamacı sorumluluğunu, yorumcu olmaktan öte yaratıcı olmak olarak kuran bu arayışlar, tiyatronun asal ilkelerinden başlayarak bir yeniden inşa etme sürecine dönüşür. Yeniden inşa etmenin odağı tiyatroda sözün yazınsal bağlamından edilerek teatral uzamda tesis edilmesi olurken, durağı ise ilk biçimlere ve bütünselliğe geri dönüş ile kurulur. Bu yönelişin alt metinlerinden biri diğer birçok disiplinde olduğu gibi hem dramatik metin hem de uygulama açısından tiyatro sanatında da Mihail Bahtin’in Rabelais ve Dünyası’dır. Bahtin’in karnavalı, dili, sahne yeri, hiyerarşileri yerle bir eden ilişki biçimi, gülmenin yıkıcı gücü, groteski ve beden tanımlamaları tiyatroda yeni arayışlara teknik, teorik ve pratik bakımdan zengin ve özgün olanaklar sunar. Bu çalışma odağına, Bahtinyen düşüncenin çağdaş tiyatro uygulamalarına etkilerini alır ve Robert Wilson’un Kraliçe Viktorya’ya Bir Mektup’unu sözün yazınsallıktan koparılarak nesneye dönüştüğü; Orman’ını ilksel bütünselliğe dönüşün tesis ve temsil edildiği teatral uzam olarak somutlar.

Anahtar Kelimeler

Mihail Bahtin, Karnaval, Tiyatro, Robert Wilson, Kraliçe Viktorya'ya Bir Mektup, Orman

Kaynakça

• Artaud, A. (1993). Tiyatro ve ikizi. Yapı Kredi Yayınları.
• Bahtin, M. (2001). Karnavaldan romana. Ayrıntı Yayınları.
• Bahtin, M. (2005). Rabelais ve dünyası. Ayrıntı Yayınları.
• Bahtin, M. (2016). Söylem türleri ve başka yazılar. Metis Yayınları.
• Brecht, S. (1978). The theatre of vision, Robert Wilson. Cox & Wyman Limited.
• Brockett, O. G. ve Ball, R. J. (2015). Tiyatronun temelleri. Kara Kalem.
• Candan, A. (1994). Yirminci yüzyılda öncü tiyatro. Yapı Kredi Yayınları.
• Carlson, M. (2013). Performans eleştirel bir giriş. Dost Kitabevi Yayınları.
• Derrida, J. (2016). Yazı ve fark. (P.B. Yalım, Çev.). Metis Yayınları
• Fischer-Lichte, E. (2016). Performatif estetik. (T. Acil, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Güçbilmez, B. (2005). Sophokles’ten Stoppard’a ironi ve dram sanatı. Deniz Kitabevi.
• Innes, C. (2004). Avant-Garde tiyatro: 1892-1992. Dost Kitabevi Yayınları.
• Karaboğa, K. (2014). Copeau'dan Terzopoulos'a oyuncu ve maske. K. Karaboğa, O. Arıcı (Ed.) Maske kitabı içinde (94-107). Habitus Yayıncılık.
• Karacabey, S. (2007). Modern sonrası tiyatro ve Heiner Müller. De Ki Basım Yayım.
• Korad Birkiye, S. (2007). Çağdaş tiyatroda kültürlerarası eğilim. De Ki Basım Yayım.
• Lehmann, H.-T. (2006). Postdramatic theatre. Routledge.
• Marranca, B. (1996). The Theatre of ımages. The John Hopkins University Press.
• Marranca, B. (1989). The forest as archive: Wilson and interculturalism. Performing Arts Journal.
• Meyerhold, M. (2014). Tiyatro üzerine. (T. Kanbur, Çev.) Mesele Kitapçısı.
• Moran , B. (2007). Edebiyat kuramları ve eleştiri. İletişim Yayınları.
• Schechner, R. (2015). Ritüelin geleceği. Dost Kitabevi Yayınları.
• Turner, V. (1982). From rituel to theatre. New York: PAJ Publications.
• Wilson, R. (1974), A Letter for Queen Victoria, robertwilson. https://robertwilson.com/lqv
• Wilson, R. (1988), Forest, robertwilson. https://robertwilson.smugmug.com/Forest-Berlin-1988/i-zQFXmGV/A