İsrail: Türkiyesiz Güvenlik

Yıl 2013, Cilt: 5 Sayı: 1, 155 - 162, 01.03.2013

Engin Akçay İbrahim Aytaç Anlı

Öz

With the deterioration in bilateral relations recently, Israel has lost most of Turkey’s traditional support in security. Analyzing the historical, societal, religious and political aspects of Israel’s security mentality will serve as a helpful background in understanding the policies developed by this country in response to this new situation. The present policy of Israel’s pragmatic and leader centered security tradition is taking serious efficiency and sustainability risks by excluding Turkey. This study, in this respect, scrutinizes Israel’s new security approach which ignores Turkey. 1. G İRİŞ Tarih boyunca Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam gibi büyük dinler için kutsal anlamlar taşıyan bir coğrafyada kurulmuş olmak, kuşkusuz, İsrail devletinin güvenlik kaygılarının ve politik hassasiyetinin temelini oluşturmaktadır. Bugün İsrail pek çok açıdan bir çeşitliliğin resmi görünümündedir. Kayıtlara (CIA, 2013) göre İsrail’in 7,6 milyonluk nüfusunun yaklaşık % 76’sını Yahudiler, % 17’sini Müslüman Araplar, % 2’sini Dürzîler, geriye kalan kısmını ise Çerkez, Ermeni ve diğer topluluklar oluşturur. Bu nüfusun 320 bin kişilik bölümü Doğu Kudüs, Batı Şeria ve Golan Tepelerindeki Yahudi yerleşim bölgelerinde yaşamaktadır. Yahudilerin hâkim unsur olduğu bu toplumsal yapıdaki çeşitlilik Yahudi kimliğinin kendi içinde de bariz şekilde görülmektedir. İsrailli Yahudilerin yaklaşık % 50’si kendini seküler olarak tanımlarken, % 30’u geleneksel, geriye kalan % 20’lik nüfus ise dindardır (Halperin-Kaddari ve Yadgar, 2010:11). İsrail’in kolektif kimliği din, milliyetçilik ve Holokost olmak üzere üç temel unsur (Barnett, 1996:345) üzerine kuruludur. Kurucu ideoloji olan Siyonizm’in temel vurguları “İbranice’nin ihyası, Filistin’i Yahudiler için tek vatan seçeneği olarak kabul etme, bu toprak parçası ile başka ülkelerin Yahudi yurttaşları arasında kurumsal bağlar oluşturma ve modern milliyetçilik ile tarihi – dini olan arasında köklü bağlar kurmak için belli kavram ve sembollerin kullanılması” (Goldberg, 2003:12) olarak özetlenebilir. Siyonizm Yahudilerin Batı toplumu içinde güvende olmadıkları ön kabulüne dayanmasıyla (Barnett, 1996:346) güvenlik kavramının son derece merkezi olduğu bir akımdır. Konu İsrail olduğunda güvenlik; asker, polis ve istihbarat ilintili kurumların görev alanı veya hükümetlerin bunları en doğru biçimde yönetme sorumluluğunun ötesinde bir anlam ifade eder. Güvenlik İsrail’in idealleri ve kurumları ile kendini ifade eden bir kolektif şuurdur ve bu yönüyle savunmanın dışında dış politika, ekonomi ve sosyal politikaların yapım sürecinde de en belirleyici faktör olmuştur. Bu yüzden güvenliğin kendi içinde alabildiğine çeşitli olan İsrail Yahudiliğini günümüze dek bir arada tutan önemli bir ortak payda olduğu (Boardman, 2007:1) şeklinde yorumlar yapılmaktadır. Kültür ve kurumsal yapıların ülkelerin güvenlik çıkarlarının tanımlanmasında veya doğrudan güvenlik politikalarının belirlenmesinde etkili olduğu (Jepperson vd., 1996:11) savunulmaktadır. Kimi sosyal inşa kuramcılarına (Baylis, 2008:80) göre sosyal yapıların eylemler üzerindeki etkisi, dönüşümü imkânsızlaştıracak derecede bağlayıcıdır. İsrail bu tezin son

Anahtar Kelimeler

Security, Israel, Zionism, Turkey

İsrail: Türkiyesiz Güvenlik

Öz

İsrail son dönemde ikili ilişkilerdeki bozulmayla birlikte Türkiye’nin güvenlik alanındaki geleneksel desteğini büyük ölçüde yitirmiştir. Bu yeni duruma karşı İsrail’in geliştirdiği politikaların anlaşılmasında bu ülkenin güvenlik zihniyetinin tarihi, toplumsal, dini ve politik yönlerden analizi faydalı bir arka plan sunacaktır. İsrail’in pragmatik ve lider merkezli güvenlik geleneğinin mevcut güvenlik politikası Türkiye’yi dışlayarak ciddi verimlilik ve sürdürülebilirlik riskleri almaktadır. Bu itibarla çalışma, İsrail’in Türkiye’yi göz ardı eden yeni güvenlik yaklaşımını irdelemektedir.

Anahtar Kelimeler

Güvenlik, İsrail, Siyonizm, Türkiye

Kaynakça

• AKGÜN, Birol (2012), “İsrail’in Gazze Saldırısı: Yeni Bölgesel Düzenin İlk Testi”, Stratejik Düşünce, sayı: 37, ss.38-73.
• ARI, Tayyar (2008), Geçmişten Günümüze Ortadoğu: Siyaset, Savaş ve Diplomasi, MKM Yayıncılık, Bursa.
• BACIK, Gökhan (2010), Türkiye – İsrail: Geleneksel Dengenin Dinamikleri, Zirve Üniversitesi Orta Doğu Stratejik Araştırmalar Merkezi, İstanbul.
• BACIK, Gökhan (2012), Turkey and the United States: What to Expect in Obama’s Second Term, The German Marshall Fund of the United States.
• BALCI, Kerim (2006), “Hahamlar Meşru Savaş Doktrinini Tartışıyor”, http://www.aksiyon.com.tr/aksiyon/haber-20581-26-hahamlarmesru-savas-doktrinini-tartisiyor.html , Erişim Tarihi: 19.12.2012.
• B ALCI, Kerim (2012), “İsrail’i bir arada tutan askerlik düzenlemesi çöküyor”, http://www.zaman.com/newsDetail_getNewsById.action?newsId=1317230 , Erişim Tarihi: 19.12.2012.
• BARNETT, Michael N. (1996), “Identity and Alliances in the Middle East”, The Culture of National Security: Norms and Identity in World Politics, Peter J. Katzenstein (ed.), Columbia University Press, New York, pp.400-447.
• BAYLIS, John (2008) , “Uluslararası İlişkilerde Güvenlik Kavramı”, (Çev. Burcu Yavuz), Uluslararası İlişkiler, sayı: 5 / 18, ss. 69 – 85. BEN – ARI, Eyal and LOMSKY – FEDER, Edna (1999) “Cultural Construction of War and the Military in Israel”, The Military and Militarism in Israeli Society, Lomsky-Feder and Ben-Ari (eds.), State University of New York Press, Albany, pp.1-34.
• BICC (Bonn International Center for Conversion), (2012), Global Militarization Index, http://www.bicc.de/fileadmin/Dateien/pdf/press/2012/Global%20Militarization%20Index%202012%20Fact%20Sheet _e.pdf , Erişim Tarihi: 05.01.2012.
• BOARDMAN, Yonny (2007), “The Debate on Israeli Security”, Leeds University, Leeds.
• CBU (The Central Bureau of Statistics), (2011), Israel in Figures, Israel.
• CIA World Factbook (2013), https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/is.html, Erişim Tarihi: 05.02.2013
• COCHRAN, Edwin S. (1996), “Deliberate Nuclear Ambiguity: An Analysis of Israel’s Nuclear Strategy”, The Journal of Strategic Studies, Vol: 19/ 3, pp.321-342.
• ENGİNSOY, Ümit (2010), “Israeli military offsets Turkey's loss with Greece, Romania”, http://www.hurriyetdailynews.com/default.aspx?pageid=438&n=israeli-military-offsets-turkeys-loss-with-greeceromania-2010-09-29 , Erişim Tarihi: 19.12.2012.
• ERKMEN, Serhat (2011) , “Türkiye İsrail İlişkileri: Stratejik İşbirliğinden Sorunlu ya da Zorunlu İlişkiye”, 11 Eylül Sonrası Ortadoğu, Sedat Laçiner ve Arzu Celalifer Ekinci (der.), USA K Yayınları, Ankara, ss. 79 – 113.
• GOLDBERG, Ben (2003), “Discourse of Religion on Politics in Israel: The Compatibility of Judaism and Democracy”, Lisans Tezi, New York.
• GREENBERG, Hanan (2012), “Barak refuses to exempt 1,000 haredim from IDF service”, http://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L3515582,00.html , Erişim Tarihi: 19.12.2012.
• HALPERIN-KADDARI, Ruth and YADGAR, Yaacov (2010), “Religion, Politics and Gender Equality among Jews in Israel”, Final Research Report prepared for the project Religion Politics and Gender Equality, Heinrich Böll Stiftung.
• IDC (Interdisciplinary Center) Herzliya, Argov Program in Leadership and Diplomacy, “A National Security Doctrine for Israel”, Policy Paper, Lauder School of Government, Herzliya, 2010.
• JEPPERSON, Ronald L., WENDT, Alexander and KATZENSTEIN, Peter J. (1996), “Norms, Identity and Culture in National Security”, The Culture of National Security: Norms and Identity in World Politics, Peter J. Katzenstein (ed.), Columbia University Press, New York, pp.33 – 75.
• KAPLAN, Jonathan (2012), “The Role of the Military in Israel” http://www.jewishagency.org/JewishAgency/English/Jewish+Education/Compelling+Content/Eye+on+Israel/Society/ 9)The+Role+of+the+Military+in+Israel.htm , Erişim Tarihi: 19.12.2012.
• LAÇİNER, Sedat (2011), “11 Eylül Sonrası Türkiye’nin Değişen İlişkileri”, 11 Eylül Sonrası Ortadoğu, Sedat Laçiner ve Arzu Celalifer Ekinci (ed.), USAK Yay ınları, Ankara, ss. 41 – 78.
• LINDENSTRAUSS, Gallia and GUZANSKY, Yoel (2012), “Israel’s Peripheral Pact”, http://nationalinterest.org/commentary/israelsperipheral-pact-7091 , Erişim Tarihi: 19.12.2012.
• OĞUZLU, Tarık (2009), “Türkiye – İsrail İlişkilerinin Değişen Dinamikleri”, Ortadoğu Analiz, sayı: 1 / 4, ss.14 – 21.
• ÖZMEN, Süleyman (2006), “İsrail ve Etnik Dini Çatışmalar”, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul.
• TAYGAR, Süleyman ve YAĞCI, Yasin (1997), “İki Dünya Arasında Derin Yalnızlık”, http://www.aksiyon.com.tr/aksiyon/haber-329526-iki-dunya-arasinda-derin-yalnizlik.html , Erişim Tarihi: 04.03.2013.
• T.C. Dışişleri Bakanlığı (2012), “Türkiye İsrail İlişkileri”, http://www.mfa.gov.tr/turkiye-israil-siyasi-iliskileri.tr.mfa , Erişim Tarihi: 2012.
• WINEP (Washington Institute for Near East Policy), (2006), Timeline of Turkish – Israeli Relations, 1949 – 2006.
• W inograd Komisyonu Basın Bildirisi, 2007.
• ZERUBAVEL, Yael (1994), “The Death of Memory and the Memory of the Death: Masada and the Holocaust as Historical Metaphors”, Representations, Vol: 45, pp. 72 – 100.