Havayolu Yolcu Taşıma İşletmelerinin Finansal Etkinliklerinin Ölçümüne İlişkin Bir Araştırma

Yıl 2013, Cilt: 5 Sayı: 2, 77 - 86, 01.06.2013

Mehmet Akif Öncü İstemi Çömlekçi Erhan Coşkun

Öz

In the face of ever-changing world and increased competition conditions, companies have the necessity of using their resources effectively and efficiently in order to achieve maximum output with the least input to maintain profitability. Purpose of this study is to measure the activities of the airline transporting passenger companies that are operating in an intense competitive environment with data envelopment analysis. Data obtained from financial statement of companies have been analyzed with DEAP (Data Envelopment Analysis Program). As a result of this research, three of seven companies examined were determined to be effective. Potential improvement rates have been identified for becoming effective of inactive companies

Anahtar Kelimeler

-

Havayolu Yolcu Taşıma İşletmelerinin Finansal Etkinliklerinin Ölçümüne İlişkin Bir Araştırma

Öz

İşletmelerin değişen dünya ve artan rekabet koşulları karşısında kârlılıklarını sürdürebilmeleri için kaynaklarını etkin ve verimli bir şekilde kullanarak, en az girdi ile en fazla çıktıyı elde etmeleri gerekmektedir. Bu çalışmada yoğun rekabet ortamında faaliyet gösteren havayolu yolcu taşıma işletmelerinin etkinliklerinin veri zarflama analizi programı ile ölçülmesi amaçlanmıştır. İşletmelerin mali tablolarından elde edilen veriler DEAP (Data Envelopment Analysis Program) yardımıyla analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda incelemeye alınan yedi işletmeden üçünün etkin olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, etkin olmayan firmaların etkin hale gelebilmeleri için gerekli potansiyel iyileştirme oranları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Havayolu İşletmeleri, Finansal Performans, Veri Zarflama Analizi

Kaynakça

• AKGÜÇ, Ö. (2009). Finansal Yönetim, Avcıol Basım Yayın, İstanbul.
• ATA, H.A. ve YAKUT, E. (2009). “Finansal Performansa Dayalı Etkinlik Ölçümü: İmalat Sektörü Uygulaması”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (18): 80-100.
• BAKIRCI, F. ve BABACAN, A. (2010). “İktisadi ve İdari Bilimler Fakültelerinde Ekonomik Etkinlik”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24 (2): 215-234.
• BAL, H., ÖRKÇÜ, H.H. ve ÇELEBİOĞLU, S. (2010). “Improving The Discrimination Power and Weights Dispersion in The Data Envelopment Analysis”, Computers & Operations Research, (37): 99-107.
• BAY, E. ve ÖZDEMİR, A. (1998). Daha Etkin Bir Denetim Sistemi Geliştirilebilmesi Amacıyla, Mevzuata Uygunluk Denetiminin Yanı Sıra, http://www.mulkiyeteftis.gov.tr/default_B0.aspx?content=165, 17.01.2011. Ölçümüne Yönelik Denetimin Yapılabilmesi.
• BAYRAM, A. (2006). “Hastane İşletmelerinde Finansal Verilere Dayalı Performans Ölçümü” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Ankara.
• BOURNE, M. (2005). “Researching Performance Measurement System Implementation: The Dynamics of Success and Failure”, Production Planning & Control, 16 (2): 101–113.
• CELEP, H. (2010). “Kamu Sektöründe Performans Ölçümü ve Yönetimi. Mesleki Yeterlilik Tezi, T.C. Maliye Bakanlığı”, Ankara.
• CHEN, H.H. (2008). “Stock Selection Using Data Envelopment Analysis”, Industrial Management & Data Systems, 108 (9): 1255–1268.
• ÇAM, M. (2006). “Stratejik Bir Yönetim Aracı Olarak Ekonomik Katma Değer (EVA) ve Faaliyet Tabanlı Maliyet Yönteminin (FTMY) Birlikte Kullanımı”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15 (2): 95-118.
• DİNÇER, S.E. (2008). “Veri Zarflama Analizinde Malmquist Endeksiyle Toplam Faktör Verimliliği Değişiminin İncelenmesi ve İMKB Üzerine Bir Uygulama”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 25 (2): 825-846.
• ERASLAN, E. ve ALGÜN, O. (2005). “İdeal Performans Değerlendirme Formu Tasarımında Analitik Hiyerarşi Yöntemi Yaklaşımı”, Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, 20 (1): 95–106.
• GIBSON, C.H. (1989). Financial Statement Analysis Using Financial Accounting Information, PWS-Kent Publishing Company, Boston.
• JOHNES, J. ve YU, L. (2008). “Measuring The Research Performance of Chinese Higher Education Institutions Using Data Envelopment Analysis”, China Economic Review, (19): 679–696.
• KAYNAR, O., ZONTUL, M. ve BİRCAN, H. (2005). “Veri Zarflama Analizi ile Oecd Ülkelerinin Telekomünikasyon Sektörlerinin Etkinliğinin Ölçülmesi”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6 (1): 37-57.
• MARBINI, A.H., EMROUZNEJAD, A. ve TAVANA, M. (2011). “A Taxonomy and Review of The Fuzzy Data Envelopment Analysis Literature: Two Decades in The Making”, European Journal of Operational Research, 1-16.
• NEELY, A.D., MILLS, J.F., GREGORY, M.J. ve PLATTS, K.W. (1995). “Performance Measurement System Design: A Literature Review and Research Agenda”, International Journal of Operations and Production Management, 15 (4): 80–116.
• NEELY, A.D., MILLS, J.F., PLATTS, K., RICHARDS, H., GREGORY, M., BOURNE, M. ve KENNERLEY, M. (2000). “Performance Measurement System Design: Developing and Testing A Process-Based Approach”, International Journal Of Operations Production Management, 20 (10): 1119-1145.
• NEVES, J.C. ve LOURENÇO, S. (2009). “Using Data Envelopment Analysis to Select Strategies That Improve The Performance of Hotel Companies”, International Journal of Contemporary Hospitality Management, 21 (6): 698-712.
• ÖZDEMİR, M. (1997). Finansal Yönetim, Gazi Büro Kitabevi, Ankara.
• ÖZDEN, Ü.H. (2008). “Veri zarflama analizi (VZA) ile Türkiye’deki Vakıf Üniversitelerinin Etkinliğinin Ölçülmesi”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37 (2): 167-185.
• ÖZER, A., ÖZTÜRK, M. ve KAYA, A. (2010). “İşletmelerde Etkinlik ve Performans Ölçmede VZA, Kümeleme ve TOPSIS Analizlerinin Kullanımı: İMKB İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (1): 233-260.
• SEZGİN, F.H. (2008). “Portföy Seçiminde Veri Zarflama Analizi ile Diskriminant Analizi Yöntemlerinin Karşılaştırmalı Etkinliği”, Uluslararası Sermaye Hareketleri ve Gelişmekte Olan Piyasalar Sempozyumu( İCAM 2007) Bildiriler Kitabı, Balıkesir.
• SİVİL HAVACILIK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. (2006). “2008-2012 Stratejik Plan”, Ankara, 2006.
• SİVİL HAVACILIK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (2011). Tarihçe. http://web.shgm.gov.tr/kurumsal.php?page=tarihce, 25.05.2011.
• SOWLATI, T., PARADI, J.C. ve SULD, C. (2005). “Information Systems Project Prioritization Using Data Envelopment Analysis”, Mathematical and Computer Modelling, (41): 1279-1298.
• TOPAL, Y. (2008). “Ekonomik Katma Değer (EVA) ve Pazar Katma Değer (MVA) Arasındaki İlişki İMKB İmalat İşletmelerinden Örnek”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13 (2): 249-261.
• ULAŞTIRMA BAKANLIĞI (2011). İtatistikler. http://www.ubak.gov.tr/BLSM_WIYS/UBAK/tr/dokuman_sol_menu/201 10510_131355_204_1_44520.html, 20.04.2011.
• ULUCAN, A. (2000). “Şirket Performanslarının Ölçülmesinde Veri Zarflama Analizi Yaklaşımı: Genel ve Sektörel Bazda Değerlendirmeler”, Hacettepe Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18 (1): 405-418.
• WAGNER, J.M. ve SHIMSHAK, D.G. (2007). “Stepwise Selection of Variables in Data Envelopment Analysis: Procedures and Managerial Perspectives”, European Journal of Operational Research, (180): 57–67.