Ülkemiz Üzümsü Meyve Yetiştiriciliğinde Son Gelişmeler

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 5, 108 - 115, 27.12.2019

Sevgi Poyraz Engin Yılmaz Boz

Öz

Son yıllarda insan sağlığına yararlı etkilerinden dolayı üzümsü meyve yetiştiriciliğine verilen önem giderek artış göstermektedir. Üretiminin artması ile sanayisi de her geçen gün gelişmektedir. Üzümsü meyveler içerdikleri doğal fitokimyasallar ile birçok hastalığı önlemede büyük rol oynamaktadır. Geniş bir ürün yelpazesine sahip olan üzümsü meyveler taze tüketimlerinin yanında gıda sanayiinde kuru meyve, reçel marmelat, meyve suyu, çay, dondurma, pasta olarak ve ilaç sanayiinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Ayrıca yüksek miktarda antosiyanin ve antioksidan kapasitesine sahip olmaları nedeni ile doğal gıda boyası ve besin takviyesi olarak da kullanımları yaygındır. Ülkemiz doğal florasında hemen her bölgede üzümsü meyve türlerinin yabanilerine rastlamak mümkündür. Bu meyve türlerinin bir kısmı ormanlık alanlardan toplanıp yerel pazarlarda satılmakta, bir kısmı da kültüre alınarak ticari yetiştiriciliği yapılmaktadır. Ülkemizde yetiştiricilik çalışmaları 1960’lı yıllarda başlamıştır. 1960’lı yıllarda çilek üretimi ile başlayan üzümsü meyve yetiştiriciliği, 70’li yıllarda ahududu, böğürtlen frenküzümü ve bektaşi üzümü, 90’lı yıllarda kuşburnu, 2000’lerde maviyemiş ve 2010’ lu yılların başında aronya ve mürver yetiştiricilik çalışmaları ile her geçen gün bir yenisi eklenerek devam etmektedir. Bu makale; ülkemizde yetiştiriciliği yapılan üzümsü meyve türleri ve üzümsü meyve yetiştiriciliğinde kaydedilen gelişmeler hakkında bilgi vermek amacıyla yazılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Üzümsü Meyve, Yetiştiricilik, Türkiye

The Latest Developments at Berry Cultivation of Turkey

Öz

The importance given to berry cultivation has been gradually increased due to the beneficial effects of berries to human health. The industrial sectorrelated to berry proccessing continues to grow together with the increase in berry production. Berries are playing a significant role in the prevention of many diseases due to their natural phytochemical contents. Having a broadrange of products, berries are widely used in food industry as dryfruit, jam, marmalade, fruit juice, tea, ice cream, pastry and in pharmaceutical industry as well as can be consumed freshly. Due to their high anthocyanin andantioxidant capacity, they are widely used as natural food coloring and dietary supplements as well. Inourcountry'snatural flora, it is possible to come a cross wild species of berries in almost every region. The fruits of some of these bery species are collected from fore stare as and sold in local markets, and some of them are cultured and commercially cultivated. The breeding studies in our country started in the 1960s. Berry cultivation, started with strawberry production in the 1960s, followed by raspberries, blackberries, currants and gooseberries in the 70s, rosehips in the 90s, blueberries in the 2000s, and aronia and elder berry cultivation in thee arly 2010s, continues with the addition of a new one. This article is written to give information about the berry species cultivated in our country and the latest developments in berry cultivation.

Anahtar Kelimeler

Berry, Cultivation, Turkey

Kaynakça

• Ağaoğlu, Y. S., 2006. Türkiye’de Üzümsü Meyvelerin Bugünkü Durumu ve Geleceği. II. Ulusal Üzümsü Meyveler Sempozyumu, 14-16 Eylül 2006, Tokat. s: 1-8.
• Ağaoğlu, Y. S., 2003. Türkiye’de Üzümsü Meyvelerin Dünü Bugünü ve Yarını. Ulusal Kivi ve Üzümsü Meyveler Sempozyumu, 23-25 Ekim 2003, Ordu. s: 1-14.
• Akbulut, M., Yazıcı, K., Şavşatlı, Y., 2016. Üzümsü Meyveler Raporu. Doka Araştırma Raporları Serisi, Trabzon. 108 s.
• Anonim, 2019. Yaş Meyve Sebze Sektör Raporu.Uludağ İhracatçı Birlikleri Arge Şubesi, Bursa. 31s.
• Anonim, 2010. Üretim Teknikleri. www.megep.meb.gov.tr (erişim tarihi: 10.09.2019). 40s.
• Arslan, N., 2006. Yabani Meyvelerin Beslenme ve Sağlık Açısından Önemi. II. Ulusal Üzümsü Meyveler Sempozyumu, 14-16 Eylül 2006, Tokat. s: 24-36.
• Çelik, H., 2019. Maviyemişin Türkiye’deki Serüveni. VI. Ulusal Üzümsü Meyveler Sempozyumu, 5-7 Eylül 2019, Samsun (Basım aşamasında).
• Erenoğlu, B., Öztürk, M., 2002. AB Ülkelerinde Üzümsü Meyveler Tarımı ve Yakın Gelecekte Beklenen Gelişmeler. A. Gül, R.Z. Eltez (Eds) AB’ye uyum Aşamasında Bahçe Bitkileri Tarımı, 25-26 Nisan, 2002, Ankara. 341s.
• Ertürk, Y.E., Geçer, M.K., 2012. Üzümsü Meyveler Ekonomisi. Iğdır Üniv. Açık Erişim Sistemi (erişim tarihi: 14.10.2019).
• Fidan, M.S., Öz, A., Adanur, H., Turan, B., 2013. Gümüşhane Yöresinde Yetişen Bazı Önemli Odun Dışı Orman Ürünleri ve Kullanım Miktarları. Gümüşhane Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(2).
• Gerçekcioğlu, R., Ağaoğlu, Y.S., 2013. Frenküzümü Bektaşi Üzümü. Y.S. Ağaoğlu, R. Gerçekcioğlu (Eds). Üzümsü Meyveler 654s.
• Gündüz, K., Bayazit, M., 2017. Faklı Islah Programlarından Elde Edilen Çilek Çeşitlerinde FenotipikÇeşitlilik. MKÜ Ziraat Fak. Dergisi, 22 (2): 35-48.
• Güneş, M., 2013. Kuşburnu. Y.S. Ağaoğlu, R. Gerçekcioğlu (Eds). Üzümsü Meyveler 654s.
• Güneş, M., Güneş, S., Dölek, Ü., 2017. ‘Yıldız’ Kuşburnu Çeşidinin Bazı FenolojikPomolojik ve Morfolojik Özellikleri. Jafag 34(1): 170-178.
• Kılıç Topuz, B., 2019. VI. Ulusal Üzümsü Meyveler Sempozyumu, 5-7 Eylül 2019, Samsun (Basım aşamasında).
• Poyraz Engin, S., Boz, Y., 2019. Türkiye ve Dünyada Aronya Yetiştiriciliği. VI. Ulusal Üzümsü Meyveler Sempozyumu, 5-7 Eylül 2019, Samsun (Basım aşamasında).
• Poyraz Engin, S., 2018. Aronya Meyve Türünün Bitkisel Özellikleri ve Adaptasyonuna İlişkin Gözlemler. Bahçe Haber 7(1): 8-11.
• Poyraz Engin, S., Mert, C. 2018. Mürver Bitkisinin Türkiye Açısından Önemi. N. Keskin (Eds): Ziraat Bilimlerinde Güncel Akademik Çalışmalar. Ivpe, Jentenice, Montenegro, pp: 25-37.
• Tosun, İ., Yüksel, S., 2003. Üzümsü Meyvelerin Antioksidan Kapasitesi. Gıda, 28(3).
• TÜİK. (2019). Türkiye İstatistik Kurumu, Bitkisel Üretim İstatistikleri, http://tuikapp.tuik.gov.tr/.