DOLAYSIZ YABANCI YATIRIM GİRİŞLERİNİN CARİ İŞLEMLER HESABI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: E-7 ÜLKE GRUBU ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 35 - 59, 27.12.2024

Seçkin Kabak , Burak Uğur

Öz

Dolaysız yabancı sermaye yatırımları (DYSY) ülke ekonomisine istihdam, üretim, ihracat, makineleşme gibi pek çok katkı sağlamakla beraber bu yatırımların cari işlemler hesabına etkisi oldukça tartışma yaratmıştır. Bu bağlamda dolaysız yabancı yatırımların cari işlemler hesabı üzerindeki etkisi net değildir. E-7 (Gelişmekte olan 7) sınıflandırması, Türkiye, Brezilya, Endonezya, Hindistan, Rusya, Meksika ve Çin ekonomilerinden oluşmaktadır. E-7 ekonomileri büyüme ve istihdam amacıyla daha fazla yabancı yatırım girişi çekmek istemesine rağmen son yıllarda sınırlı yabancı yatırım çekmektedir. Bu ülkeler aynı zamanda çoğunlukla cari açık veren ekonomilerdir. Bu durum, E-7 ekonomilerinde dolaysız yabancı yatırımların cari işlemler hesabı üzerindeki uzun dönemli etkisinin belirlenmesini önemli kılmaktadır.
Araştırmada, E-7 ekonomileri için 1994-2023 seneleri arasında dolaysız yabancı yatırımların uzun dönemde cari işlemler hesabına etkisi panel eşbütünleşme yöntemiyle analize tabi tutulmuştur. Analize dayalı elde edilen sonuçlar, E-7 ülkelerinin DYSY girişlerindeki %1 oranındaki artışın cari işlemler hesabını %0.166 negatif etkilediğini işaret etmiştir. Bu bulgu, dolaysız yabancı yatırımların ara mal ve yatırım malı ithalatı ve kâr transferlerini arttırarak cari işlemler hesabında bozulma yarattığı görüşüyle uyumludur. Ulaşılan bulgular, E-7 ülke grubunda ülkelerin ekonomik büyümelerini artırmak için girişini destekledikleri doğrudan yabancı yatırımların cari fazlayı azalttığını ya da açığı arttırdığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Dolaysız Yabancı Yatırım, Panel Analiz, Cari İşlemler Hesabı

THE IMPACT OF FOREIGN DIRECT INVESTMENT ON THE CURRENT ACCOUNT: AN ANALYSIS ON THE E-7 COUNTRY GROUP

Öz

Although foreign direct investments provide many contributions to the national economy such as employment, production, exports and mechanisation, the impact of these investments on the current account is a highly controversial phenomenon in both theoretical and empirical literature. In this context, the impact of FDI on the current account is not clear. The E-7 (Emerging 7) classification consists of Turkiye, Brazil, Indonesia, India, Russia, Mexico and China. Although E-7 economies would like to attract more foreign investment for growth and employment purposes, they have attracted limited foreign investment in recent years. These countries are also mostly current account deficit economies. This situation makes it important to determine the long-term impact of foreign direct investments on the current account in E-7 economies.
In this study, the impact of foreign direct investments on current account in the long run between 1994 and 2023 for E-7 economies is analysed by panel cointegration method. The results of the analysis showed that a 1% increase in FDI inflows in the E-7 country group negatively affected the current account by 0.166%. This finding is consistent with the view that foreign direct investments negatively affect the current account by increasing the current account.

Anahtar Kelimeler

Foreign Direct Invesment, Panel Analysis, Current Account Balance

Kaynakça

• Ali, A. ve Audi, M. (2023). Analyzing the Impact of Foreign Capital Inflows on the Current Account Balance in Developing Economies: A Panel Data Approach. Journal of Applied Economic Sciences, 18(2), 80.
• Ali, M. M. ve Sadiq, R. (2020). Foreign Direct Investment and Current Account Balance: The Case of South Asian Economies. Pakistan Journal of Social Sciences, 40(4), 1577-1588.
• Ali, M., Ahmad, T. I. ve Sadiq, R. (2019). Empirical Investigation of Foreign Direct Investment and Current Account Balance in East Asian Economies. Pakistan Journal of Commerce and Social Sciences (PJCSS), 13(3), 779-795.
• Aydoğuş, İ. ve Öztürkler, H. (2006). Türkiye’de cari işlemler açığı sorununun analizi, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Bakırtaş, İ. ve Ozan, E. C. (2021). COVID-19’un Ekonomik Etkileri Üzerine Genel Bir İnceleme. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(4), 59-74.
• Bal, H., Akça, E. E., ve Manga, M. (2016). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımı ve İktisadi Performans Arasındaki İlişkide Yönetişim Göstergelerinin Aracılık Etkisi: BRICS Ülkelerinden Ampirik Bulgular. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(27), 1-22.
• Bal, H., ve Akça, E. E. (2016). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Belirleyicileri: Seçilmiş Doğu Asya ve Pasifik Ülkelerinden Ampirik Bulgular. Sosyoekonomi, 24(30), 91-112.
• Baltagi, B. H. (2008). Econometric analysis of panel data, Chichester: John Wiley & Sons.
• Batmaz, N., ve Tunca, H. (2005). Doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve Türkiye. Beta Yayınları.
• Bayrakdar, S. ve Soyyiğit, S. (2020). Yapısal Kırılmalar Altında Ticari Açıklığın ve Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının İstihdam Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi: E7 Ülkeleri Örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 34(1), 39-59.
• Bedir, S. ve Soydan, A. (2016). Implications of FDI for Current Account Balance: A Panel Causality Analysis. Eurasian Journal of Economics and Finance, 4(2), 58-71.
• Bozgeyik, A. ve Kutlu, Y. (2019). Türkiye’de Cari Açığın Belirleyicileri: 1992-2017 Dönemi İçin Ampirik Çalışma. Maliye Dergisi, 176, 1-26.
• Branson, W. H. (1995). Oil Prices Affect Current Account Deficit: Empirical Evidence From Turkey. Journal of Applied Research in Finance and Economics, 3(2), 13-21.
• Breusch, T. S. ve Pagan, A. R. (1980). The Lagrange Multiplier Test and its Applications to Model Specification in Econometrics. The Review of Economic Studies, 47(1), 239-253
• Campbell, T. (2001). Foreign Direct Investment Inflows and Their Impact on Barbados’ Current Account: Implications for Policy. Research Department Central Bank of Barbados in 22nd Annual Seminar.
• Chudik, A. ve Pesaran, M. H. (2013). Common Correlated Effects Estimation of Heterogeneous Dynamic Panel Data Models with Weakly Exogenous Regressors. Federal Reserve Bank of Dallas Globalization and Monetary Policy Institute Working Paper No. 146.
• Değer, S. ve Ay, S. (2013). Gelişmekte Olan Ülkelerde Dolaysız Yabancı Yatırımlar ve Cari İşlemler Arasındaki Nedensel İlişkiler (1990–2011). Paradoks: The Journal of Economics, Sociology & Politics, 9(2), 5-22.
• Eberhardt, M. ve Bond, S. (2009). Cross-Section Dependence in Nonstationary Panel Models: A Novel Estimator, Sweden, 29–31 October.
• Eğilmez, M. (2013, Ocak). Cari Açığın Oluşumu ve Finansmanı. https://www.mahfiegilmez.com/2013/01/cari-acgn-olusumu-ve-finansman.html.
• Göçer, İ. ve Peker, O. (2014). Yabancı Dolaysız Yatırımların Cari İşlemler Dengesi Üzerindeki Etkileri: Türkiye, Çin ve Hindistan Örnekleminde Çoklu Yapısal Kırılmalı Eşbütünleşme Analizi. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 8(1), 87-116.
• Gujarati, D. ve Porter, D. C. (2009). Basic econometrics. New York: The McGraw-Hill Companies.
• Gültekin, E. (2019). OECD Ülkelerinde Yenilenebilir Enerji Tüketiminin Makro Ekonomik Belirleyicileri ve Türkiye İçin Politika, Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Jaffri, A. A., Asghar, N., Ali, M. M. ve Asjed, R. (2012). Foreign Direct Investment and Current Account Balance of Pakistan. Pakistan Economic and Social Review, 50(2), 207-222.
• Kaplan, F. ve Aktaş, A. R. (2016). Petrol Bağımlısı Ülkelerde Reel Petrol Fiyatlarının Reel Döviz Kuruna Etkisi. Business and Economics Research Journal, 7(2), 103-113.
• Karluk, R. (1977). Çokuluslu Şirketler Üzerine Bir İnceleme. Eskişehir İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Dergisi, 13(2), 184-259.
• Kılınç Savrul, B. ve Çolak, B. (2020). Dolaysız Yabancı Sermaye Yatırımlarının Seçilmiş Makro Ekonomik Göstergeler Üzerindeki Etkisi: Türkiye İçin Zaman Serisi Analizi. Eurasian Academy of Sciences Social Sciences Journal, (31), 1-29.
• Koç, S. ve Gövdere, B. (2019). Türkiye’de Para Politikasının Ödemeler Bilançosuna Etkisi: 2003-2015. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 1143-1176
• Kovacevic, R. (2022). The Effects of FDI Net Inflow on the Current Account of Southeast Europe Countries–a Panel Causality Analysis. Economic Annals, 67(235), 95-122.
• Mccoskey, S. ve Kao, C. (1998). A Residual-Based Test of the Null of Cointegration in Panel Data. Econometric Reviews, 17(1), 57-84.
• Mercan, M. ve Yurttançıkmaz, Z. Ç. (2013). Dolaysız Yabancı Yatırımlar-Cari İşlemler Açığı İlişkisi: Türkiye İçin Ampirik Bir Analiz. Bankacılar, 24(87), 57-78.
• Oke, D. F. ve Adigun, A. O. (2020). Capital Inflow, Trade Openness and Current Account Balance in Nigeria. International Journal of Economics, Business and Management Research, 4(12), 40-53.
• Oksay, S. (1998). Çokuluslu Şirketler Teorileri Çerçevesinde, Yabancı Sermaye Yatırımlarının İncelenerek, Değerlendirilmesi. Dış Ticaret Dergisi, 8(1).
• Özcan, B. ve Arı, A. (2014). Araştırma-Geliştirme Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Veri Analizi. Maliye Dergisi, 166(1), 39-55.
• Pesaran, M. H. (2004). General Diagnostic Tests for Cross Section Dependence in Panels. Cambridge: University of Cambridge, Working Paper.
• Pesaran, M. H. ve Yamagata, T. (2008). Testing Slope Homogeneity in Large Panels. Journal of Econometrics, 142, 50-93.
• Pesaran, M. H., Ullah, A. ve Yamagata, T. (2008). A Bias-Adjusted LM Test of Error Cross-Section Independence. Econometrics Journal, 11, 105-127.
• Petek, A. ve Öznur, S. (2021). Dolaysız Yabancı Yatırımların Cari Açık Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği. İzmir İktisat Dergisi, 36(4), 843-856.
• Polat, M. (2018). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Borsa ve Reel Sektörde Firmalara Etkisi: Gelişmekte Olan Ülkeler Üzerine Eşbütünleşme ve Nedensellik Analizi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(16), 509-526.
• Sağdıç, N. (2022). Küreselleşmenin Vergi Gelirlerine Etkisi: Doğrudan Yabancı Yatırımlar Özelinde E7 Ülkeleri için Ekonometrik Bir Analiz, Yüksek Lisans Tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Karaman.
• Sahoo, M., Babu, M. S. ve Dash, U. (2016). Effects of FDI Flows on Current Account Balances: Do Globalisation and Institutional Quality Matter?”, Forum for Research in Empirical International Trade, Working Paper.
• Seyidoğlu, H. (2002). Ekonomik terimler ansiklopedik sözlük (3. baskı). Kurtiş Matbaası.
• Seyidoğlu, H. (2017). Uluslararası iktisat teori politika ve uygulama (21. Baskı). Güzem Can Yayınları.
• Smith, L. V., Leybourne, S. T., Kim, T. H. ve Newbold, P. (2004). More Powerful Panel Data Unit Root Tests with an Application to Mean Reversion in Real Exchange Rates. Journal of Applied Econometrics, 19(2), 147-170.
• Tarı, R. (2010). Ekonometri, Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Tatoğlu, F. Y. (2012). Panel veri ekonometrisi, İstanbul: Beta Yayınları
• Topal, M. H. (2017). Vergi Yapısının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: OECD Ülkelerinden Ampirik Bir Kanıt. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 5(3), 183-206.
• UNCTAD (2019). World Investment Report 2019 Special Economic Zones. Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı, İsviçre.
• UNCTAD (2023). World Investment Report 2023 Investing in Sustainable Energy for All. Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı, İsviçre.
• UNCTAD (2024, Kasım). Doğrudan Yabancı Yatırım. Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı.
• Ünlü, Ö. (2010). Çokuluslu İşletmelerde Nakit Yönetimi ve Kuramsal Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Ürüt Saygın, S. (2021). Cari Açık ve Dolaysız Yabancı Yatırımlar Arasındaki İlişki: MIST Ülkeleri İçin Ampirik Bir Analiz. Business & Management Studies: An International Journal, 9(2), 426-438.
• Wadhwa, K., ve Reddy, S. S. (2011). Foreign Direct İnvestment Into Developing Asian Countries: The Role of Market Seeking, Resource Seeking and Efficiency Seeking Factors. International Journal of Business and Management, 6(11), 219.
• Westerlund, J. ve Edgerton, D. L. (2007). A Panel Bootstrap Cointegration Test. Economics Letters, 97, 185-190.
• World Bank (Dünya Bankası), “World Development Indicators”, http://databank.worldbank.org/data/reports.aspx?source=world-development-indicators (01.11.2024).
• Yalçıner, K. (2008). Uluslararası finansman, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Yalta, A. Y. (2011). Uncovering the Channels Through Which FDI Affects Current Account: the Case of Turkey. International Journal of Economic Policy in Emerging Economies, 5(2), 158-167.
• Yardımcıoğlu, F. ve Gülmez, A. (2013). Türk Cumhuriyetlerinde İhracat ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Eşbütünleşme ve Panel Nedensellik Analizi. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 8(1), 145-161.