Ortaokul Öğrencilerinin Dijital Oyun Bağımlılıklarının İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 59 - 72, 30.04.2024

Volkan Karakuş İbrahim Dicle Aziz Kılıç

Öz

Bu çalışma ortaokul öğrencilerinin dijital oyun bağımlılıklarını incelemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma Gaziantep ilinde ortaokulda eğitim gören 356‟sı kız ve 240‟ı erkek olmak üzere toplam 596 öğrencinden oluşturmaktadır. Araştırmada Hazar ve Hazar (2017) tarafından geliştirilen “Çocuklar İçin Dijital Oyun Bağımlılığı Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmanın çarpıklık ve basıklık değerleri 0,100 ile 1,004 aralığındadır. Bu normal dağılım neticesinde ikili karşılaştırmalarda bağımsız örneklem t-testi ve iki ve üzeri değişkenlerde ise tek yönlü varyans analizi kullanılmıştır. Öğrencilerin dijital oyun bağımlılık puanlarının cinsiyet, evdeki internet durumu, oyun süresi ve babanın eğitim düzeyi değişkenlerine göre anlamlı olarak (p<0,05) farklılaştığı görülürken; öğrencilerin sınıf ve annenin eğitim düzeyi değişkenlerine göre anlamlı olarak (p>0,05) farklılaşmadığı tespit edilmiştir. Bu neticede ortaokul öğrencilerinin dijital oyunlarına karşı bağımlılık düzeylerinin yüksek olduğu tespit edilmiştir. Veriler neticesinde ebeveynler ve öğretmenler, öğrencilere fiziksel olarak hareket edecekleri ortamlara, spor kulüplerine, geleneksel oyun alanlarına, resim, sanat ve müzik merkezlerine yönlendirmeli ve teşvik edilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Ortaokul Öğrencileri, Dijital Oyun, Bağımlılık

Kaynakça

• Aileler ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü (ASAGEM) (2008). İnternet kullanımı ve aile araştırması. https://aile.gov.tr/.Erişim: 12.12.2023.
• Alkol ve Madde Bağımlılığı Araştırma ve Tedavi Merkezi (AMATEM) (2008). Bilgisayar ve internet. https://mehmetakifinanesh.saglik.gov.tr/.Erişim: 12.12.2023.
• Akçayır, M. (2013). Dijital oyunlarda şiddet, M. A. Ocak (Ed.). Eğitsel dijital oyunlar içinde (249-262), Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Aksel, N. (2018). Ortaokul öğrencilerinin dijital oyun bağımlılığı ile öz denetim ve sosyal eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ordu.
• Aydın, F., ve Horzum, M. B. (2015). Öğretmenlerin bilgisayar oyun bağımlılık düzeylerini yordayan değişkenlerin incelenmesi. Online Journal of Technology Addiction and Cyberbullying, 2(1), 52-66.
• Bülbül, H., Tunç, T., ve Aydil, F. (2018). Üniversite öğrencilerinde oyun bağımlılığı: kişisel özellikler ve başarı ile ilişkisi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(3), 97-111.
• Demir, G. T., ve Cicioğlu, H. İ. (2019). Fiziksel aktiviteye katilim motivasyonu ile dijital oyun oynama motivasyonu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Spormetre, 15(4), 2479- 2492.
• Festl, R., Scharkow, M., ve Quandt, T. (2016). Problematic computer game use among adolescents, younger and older adults. Addiction, 108(3), 592-599.
• Gentile, D. (2009). Pathological video game use among youth ages 8 to 18: a national study. Psychological Science, 20, 594–602.
• Gökçearslan, Ş., ve Durakoğlu, A. (2014). Ortaokul öğrencilerinin bilgisayar oyunu bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(14), 419-435.
• Gökçearslan, Ş., ve Seferoğlu, S. S. (2016). Ortaokul öğrencilerinin internet kullanım biçimleri: riskli davranışlar ve fırsatlar. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(1), 383-404.
• Güllü, M., Arslan, C., Dündar A., ve Murathan F. (2012). İlköğretim öğrencilerinin bilgisayar oyun bağımlılıklarının incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9), 89-100.
• Gönültaş, O., ve Atıcı, M. (2014). Ortaokul son sınıf öğrencilerinin öfke düzeyleri ve saldırganlık düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), 370-386.
• Günüç, S. (2009). İnternet bağımlılık ölçeğinin geliştirilmesi ve bazı demografik değişkenler ile internet bağımlılığı arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
• Güvendi, B., Tekkurşun Demir G., ve Keskin, B. (2019). Ortaokul öğrencilerinde dijital oyun bağımlılığı ve saldırganlık. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi International Journal of Society Researches, 11(18). 1194-1217.
• Hazar, K., Özpolat Z., ve Hazar Z. (2020). Ortaokul öğrencilerinin dijital oyun bağımlılığı düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi (Niğde İli Örneği). Spormetre, 18(1), 2020, 225-234.
• Hazar, M. (2000). Beden eğitimi ve sporda oyunla eğitim. Ankara: Tutibay.
• Hazar, Z., Demir, G. T., Namlı, S., ve Türkeli, A. (2017). Ortaokul öğrencilerinin dijital oyun bağımlılığı ve fiziksel aktivite düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 11(3), 320-332.
• Hazar, Z., ve Hazar, M. (2017). Çocuklar için dijital oyun bağımlılığı ölçeği. International Journal of Human Sciences, 14(1), 203-216.
• Horzum, M. B., Ayas, T., ve Çakırbalta, Ö. (2008). Çocuklar için bilgisayar oyun bağımlılığı ölçeği. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(30), 76-88.
• Horzum, M. B. (2011). İlköğretim öğrencilerinin bilgisayar oyunu bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 36(159), 56-68.
• Irmak, A. Y., ve Erdoğan, S. (2016). Ergen ve genç erişkinlerde dijital oyun bağımlılığı: güncel bir bakış. Türk Psikiyatri Dergisi, 1-11.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karaaslan, A. İ. (2015). Dijital oyunlar ve dijital şiddet farkındalığı: ebeveyn ve çocuklar üzerinde yapılan karşılaştırmalı bir analiz. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(369), 806-818.
• Kars, B. G. (2010). Şiddet içerikli bilgisayar oyunlarının çocuklarda saldırganlığa etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Kaplan, B., ve Aksel, E. Ş. (2013). Ergenlerde bağlanma ve saldırganlık davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Nesne Psikoloji Dergisi (NPD), 1(1), 20-49.
• Kaya, B. A. (2013). Çevrimiçi oyun bağımlılığı ölçeğinin geliştirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Kestane, M. (2019). Dijital oyun bağımlılığının ilköğretim ikinci kademe çağındaki öğrencilerin akademik başarısı ile ilişkisi (Yüksek Lisans Tezi). Biruni Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kılıç, K. M. (2019). Ergenlerde dijital oyun bağımlılığı, zorbalık bilişleri ve empati düzeyleri arasındaki ilişkiler. İlköğretim Online, 18(2), 549-562.
• Ko, C., Yen, J., Chen, C., Chen, S., ve Yen, C. (2005). Gender differences and related factors affecting online gaming addiction among taiwanese adolescents. Journal of Nervous and Mental Disease, 193, 273–277.
• Koçak, H., ve Köse, Z. (2014). Ergenlerin bilgisayar oyunu oynama alışkanlıkları ve sosyalleşme süreçleri üzerine bir araştırma: Kütahya ili örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayısı, 21-32.
• Kukul, V. (2013). Oyunla İlgili Tarihsel Gelişim ve Yaklaşımlar, Ocak, M.A. (Ed.). Eğitsel Dijital Oyunlar, Ankara: Pegem Akademi.
• Kuşay, Y., ve Akbayır, Z. (2015). Dijital oyunlar ile tüketime yolculuk: Öğrenme yaklaşımı açısından çocuk kullanıcılara yönelik bir araştırma. Akdeniz İletişim Dergisi, 23.
• Lemmens, J. S., Valkenburg, P. M., ve Peter, J. (2009). Development and validation of a game addiction scale for adolescents. Media Psychology, 12(1), 77-95.
• Lucas, K., ve Sherry, J. L. (2004). Sex differences in video game play: a communication based explanation. Communication Research, 31(5), 499–523.
• Mentzoni, R. A., Brunborg, G. S., Molde, H., Myrseth, H., Skouverøe, K. J. M., Hetland, J., ve Pallesen, S. (2011). Problematic video game use: estimated prevalence and associations with mental and physical health. Cyberpsychology, Behavior and Social Networking, 14(10), 591–596.
• Ögel, K. (2012). İnternet bağımlılığı internetin psikolojisini anlamak ve bağımlılıkla başa çıkmak. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür.
• Öztürk, Ö., Odabaşıoğlu, G., Eraslan, D., Genç, Y., ve Kalyoncu, A. Ö. (2007). İnternet bağımlılığı: Kliniği ve tedavisi. Bağımlılık Dergisi, 8, 36-41.
• Roe, K., ve Muijs, D. (1998). Children and computer games: a profile of the heavy user. European Journal of Communication, 13(2), 181-200.
• Oral, A. H. ve Arabacıoğlu, T. (2019). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin dijital oyun bağımlılıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 9(1), 44-60.
• Özdemir, M., ve Karaboğa, M. T. (2021). Middle school student‟s digital game addictions and social tendencies, E-International Journal of Educational Research, 12(5), 17-35.
• Sherry, J. L. (2001). The effects of violent video games on aggression a meta-analysis. International Human Communication, 27, 409-431.
• Şimsek, B., Hanayoğlu T., ve Bozdağ, B.(2023). Ortaöğretim öğrencilerinin dijital oyun bağımlılığı ve internet oyunları oynama bozukluğu düzeylerinin incelenmesi. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 7(1),16-27.
• Tabachnick, B. G., ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.), Boston: Allyn and Bacon.
• Türk Dil Kurumu (TDK) (2018). Güncel Türkçe sözlük. https://sozluk.gov.tr/. Erişim: 12.11.2023.
• Uğurlu, T. T., Şengül, C. B., ve Şengül, C. (2012). Bağımlılık psikofarmakolojisi.
• Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar Dergisi, 4(1).
• Yılmaz, B. (2008). İlköğretim 6. ve 7. sınıf öğrencilerinin bilgisayara yönelik bağımlılık gösterme eğilimlerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi. International Educational Technology Conference, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Yılmaz, S. (2013). Spor yapan ve yapmayan ortaöğretim öğrencilerinin empatik eğilimleri ile saldırganlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Young, K. S. (2009). Understanding online gaming addiction and treatment issues for adolescents. The American Journal of Family Therapy, 37(5), 355–372.