SOSYAL VATANDAŞLIK VE YAPILABİLİRLİKTEN YOKSUNLUK BAĞLAMINDA TÜRKİYE’DE SOSYAL HAKLARIN İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 2, 60 - 77, 27.12.2023

Dilek Topçu Mumlu

Öz

Çeşitli sebeplerle dezavantajlı durumda bulunan bireylerin toplumsal yapıda var edilmesini ve güçlenmesini sağlayacak hak edinimlerinin anayasal güvencede sağlanması, insan hakları bağlamında evrensel ve ulusal yasal düzenlemelerin konusu haline gelmektedir. İnsan haklarının gerçekleştirilmesinde temel üstün norm olan anayasanın sosyal haklar bakımından incelenmesi ve halka en yakın yerel yönetim birimleri olarak tanımlanan belediyelerin yasal çerçevesinin ‘’Sosyal Vatandaşlık’’ ve ‘’Yapılabilirlikten Yoksunluk’’ teorisi çerçevesinde yasal zeminde incelenmesi çalışmanın temel amacıdır. Çalışmada nitel araştırma yöntemi, doküman analizi tekniği kullanılarak 1982 Anayasası, 5393 sayılı Belediye Kanunu ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu sınırları çizilen kuramsal temelde incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Hak, Sosyal Vatandaşlık, Yapılabilirlikten Yoksunluk

Kaynakça

• Akdoğan, Y. (2006). "Sosyal Belediyecilik", Yerel Siyaset Dergisi, Sayı 3, Erişim adresi, http://www.yerelsiyaset.com/v4/sayfalar.php?goster=ayrinti&id=251.
• Alper, Y. (2019). "Küreselleşme Ve Küreselleşmenin Sosyal Sorunları", Sosyal Politika (Ed.Aysen Tokul, Yusuf Alper), Dora Yayınları, Bursa, 25-70.
• Topcuoğlu, R. ve Akbaş, E. (2009). "Küreselleşme Sürecinde Daralan Sosyal Haklar ve Türkiye'de Sosyal Hizmet Sunumunda Yaşanan Dönüşümün Kuramsal ve Politik Çerçevesi", 1. Uluslararası Sosyal Haklar Sempozyumu Bildiri Kitabı, Akdeniz Üniversitesi Yayınları, Antalya, 175-181.
• Aygen, M. (2014).“Sosyal Belediyecilik Üzerine Bir İnceleme”, Fırat Üniversitesi Harput Araştırma Dergisi, 1(1), 173-192.
• Berkün S. (2017). "Türkiye'de Sosyal Belediyecilik Anlayışı", E-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 9(2), 582-598.
• Buğra, A. (2005). "Yoksulluk ve Sosyal Haklar", Sivil Toplum Geliştirme Merkezi Raporu, Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Forumu, İstanbul.
• Buğra, A.;Keyder, Ç. (2006). Sosyal Politika Yazıları, İletişim Yayınları, 1. Baskı, İstanbul.
• Bozkır Serdar, A.(2019)."Sosyal Politika Kavramı, Tarihsel Gelişimi Ve Türkiye'de Sosyal Politika", Sosyal Politika (Ed.Aysen Tokul, Yusuf Alper), Dora Yayınları, Bursa, 1-24.
• Doğan, N. (2015). "Küreselleşme Bağlamında Sosyal Haklar ve Türkiye", Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(40) 658-673.
• DPT (2000), Özel İhtisas Komisyon Raporu, DPT Yayını, Ankara.
• Karakılçık, Y. (2013). Yeni Yerel-Bölgesel Politikalar Işığında Yerel Yönetimler, Seçkin Yayınevi, Ankara.
• Kesgin, B. (2008). Yoksulluğa Yerel Müdahale -Sosyal Belediyecilik- Karşılaştırmasında Eminönü ve Beşiktaş Belediyeleri Örnekleri, Marmara Üniversitesi, BE, Dokkesgtora Tezi, İstanbul.
• Kesgin, B. (2016). “Sosyal Hizmet ve Sosyal Yardımda Büyükşehir Belediyeleri İle İlçe Belediyeleri Arasında Nasıl Bir Dağılım Yapılabilir?”,Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(3), 447-462.
• Metin, B. (2014). "Yoksullukla Mücadeleye İnsan Hakları Açısından Bakmak: Amartya Sen Kapasite Yaklaşımı Temelinde Bir Değerlendirme", Journal of YasarUniversity, 9(36),6261-6380.
• Öztürk, H. ve Gül, H. (2012). “Sosyal Belediyecilik Sosyal Devlete ve Sosyal Haklara Bir Alternatif Olabilir Mi?”, IV. Sosyal Haklar Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 205-220.
• Pektaş, E. K. (2010), “Türkiye’de Sosyal Belediyecilik Uygulamaları ve Temel Sorunlar”, Akademik İncelemeler Dergisi, 5(1), 4-22.
• Sarıipek, D.B. (2006). "Sosyal Vatandaşlık ve Günümüzde Yaşadığı Dönüşüm: Aktif Vatandaşlık (Sosyal Politika Açısından Bir Değerlendirme)", Çalışma ve Toplum Dergisi,2, 67-95.
• Schutter, O. 2010).Avrupa Sosyal Şartı: Avrupa İçin Yeni Bir Sosyal Anayasa, Avrupa Konseyi Yayını, Erişim adresi, https://www.anayasa.gov.tr/media/3681/avrupasosyalsarti2.pdf.
• Şahin, L. ve Öztürk, M. (2008)."Küreselleşme Sürecinde Sivil Toplum Kuruluşları ve Türkiye'deki Durum",Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi,54,3-29.
• Şenkal, A. 2006)."Sosyal Politika ve Sosyal Vatandaşlık: Kölelikten Sosyal Vatandaşlığa (Avrupa Birliği Sosyal Vatandaşlık Örneği)", Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 50 (Nevzat Yalçıntaş'a Armağan Özel Sayısı), 225-258.
• Şenkal, A. ve Doğan, M. (2012). "Sosyal Politika ve Sosyal Haklar; Vatandaş Haklarının Yeniden Kavramsallaştırılması Arayışı", Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17), 63-80.
• Tokol, A. 2017). Endüstri İlişkileri Ve Yeni Gelişmeler, Dora Yayınevi, Bursa.
• Tuna, G. (2009). "Sosyal Hakların Analizi", 1.Uluslararası Sosyal Haklar Sempozyumu Bildiri Kitabı, Belediye-İş Sendikası Yayını, Ankara,134-140.
• Zencirkıran, M. (2001). Küreselleşme: Sorunlar ve Çözüm Yollar, Bilgi Toplum Dergisi, 1(3), https://dergipark.org.tr/tr/pub/isguc/issue/25516/269122
• Resmi Gazete, (1982), 17863, 1982 Anayasası, Erişim adresi, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2709.pdf
• Resmi Gazete, 2004). 25531. 5216 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu, Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5216.pdf
• Resmi Gazete, 2005). 25874. 5393 Sayılı Belediye Kanunu, Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5393.pdf