DEMOKRASİ EĞİTİMİ, OKUL MECLİSLERİ PROJESİ UYGULAMALARININ VE KAZANIMLARININ YÖNETİCİ, ÖĞRETMEN VE ÖĞRENCİ GÖRÜŞLERİ BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 3, 192 - 209, 31.12.2021

Bülent Kocaman

Öz

Bu araştırma, Demokrasi Eğitimi ve Okul Meclisleri Projesinin (DEOMP) uygulandığı her eğitim kademesindeki uygulama sürecini, projenin demokratik kültür bağlamındaki işlevlerini, kazanımlarını ve projenin devamı konusundaki algıların ortaya konulmasını amaçlamaktadır. Öğrenci, öğretmen ve okul yöneticilerine araştırmacı tarafından geliştirilen anket uygulanmıştır. Asarcık ilçesinde 28 okul (birleştirilmiş sınıflar dahil) ve bu okullarda görevli 48 yönetici vardır. Öğretmen sayısı 329, öğrenci sayısı ise (ilkokul 3. sınıftan lise 12. sınıfa kadar) 2.480 kişidir. Araştırmada basit tesadüfi örneklem seçme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçları, öğrencilerin demokratik bilinç düzeylerinin yükseltilmesinin, süreçlere etkin katılım düzeylerinin artırılmasının ve okullarda söz haklarının artırılmasının gerekli olduğunu ortaya koymaktadır. Öte yandan, öğretmenlerin projenin amaçları, uygulanması ve kazanımları konusunu önemsedikleri görülmüştür. Okul yöneticileri ise proje kazanımlarının artırılması etkili ve kalıcı olması için sosyal ve kültürel etkinliklerle zenginleştirilmesi gerektiğini belirtmişlerdir. Ayrıca aile içi katılıma fırsat veren yapının demokrasinin temelini oluşturduğunu, aile ortamında demokrasi bilinç düzeyinin yükseltilmesi, rol modellerin doğru kavratılması gerektiği ifade edilmiştir. Katılımcılar, öğrencilerin demokratik bilinç düzeyini artırmaları için belirli aralıklarla öğretmen ve okul yöneticilerine hizmet içi eğitimlerle proje eğitimleri verilmesi gerektiğini belirtmişlerdir. Katılımcılar, DEOMP etkinliklerinin ve projenin Türkiye genelinde etkili ve doğru bir şekilde paylaşılması, demokratik yaşam, oy kullanma bilinci, eleştirel düşünme, hoşgörü, kişilik kazandırma, iletişim, özgüven, sorumluluk ve katılım hakkının kazanılmasında büyük önem taşıdığından mutlaka devam ettirilmesi gerektiği konusunda görüş birliği içindedir.

Anahtar Kelimeler

Okul Meclisleri Projesi, Demokrasi Eğitimi, Okul Temsilcisi, Seçim

EVALUATION OF PRACTICES AND LEARNING OUTCOMES OF SCHOOL COUNCIL PROJECT, AND DEMOCRACY EDUCATION IN THE CONTEXT OF THE VIEWS OF SCHOOL ADMINISTRATORS, TEACHERS AND STUDENTS

Öz

This research aims to reveal the implementation process of the Democracy Education and School Councils Project (DEOMP) at every educational level, the functions and achievements of the project in the context of democratic culture, and the perceptions about the continuation of the project. A questionnaire developed by the researcher was applied to students, teachers and school administrators. In Asarcık district, there are 28 schools (including multi-grade classes) and 48 administrators in charge of these schools. The number of teachers is 329, and the number of students (from the 3rd grade of primary school to the 12th grade of high school) is 2,480. Simple random sampling method was used in the study. The results of the research reveal that it is necessary to increase the democratic consciousness level of the students, to increase the level of active participation in the processes and to increase the right to voice in schools. On the other hand, it was seen that teachers care about the aims, implementation and achievements of the project. School administrators, on the other hand, stated that the project gains should be enriched with social and cultural activities to be effective and permanent. In addition, it was stated that the structure that allows participation within the family constitutes the basis of democracy, that the level of democracy awareness in the family environment should be raised and role models should be understood correctly. Participants stated that in-service trainings and project trainings should be given to teachers and school administrators at regular intervals to increase the level of democratic awareness of students. Participants agree that DEOMP activities and the project should be continued, as it is of great importance for effective and accurate sharing of the project throughout Turkey, democratic life, voting awareness, critical thinking, tolerance, personalization, communication, self-confidence, responsibility and the right to participate.

Anahtar Kelimeler

School Parliaments Project, Democracy education, School representative, Selection

Kaynakça

• Acar, A. (1999). Türkiye’de temsili demokrasi- katılma ilişkisi ve ‘seçmen’ birey profili. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 233-246.
• Bal, M. S., & Yiğittir, S. (2013). İlköğretim ve ortaöğretim öğrencilerinin demokrasi algılarının incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(14), 195-220. https://doi.org/10.14520/adyusbd.647.
• Beetham, D. & Boyle, K. (1998), Demokrasinin temelleri 80 soru ve cevap ( V. Bıçak, Çev.), Ankara: Liberte Yayınları.
• Biçer, B. (2015). Demokrasi eğitimi ve okul meclisleri projesinin öğrencilere demokratik tutumları kazandırmaya etkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27 ,1-6
• Bursalıoğlu, Z. (1999). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. (Onbirinci Baskı) Ankara: Doğuş Matbaası.
• Büyükkaragöz, S. (1998). Demokrasi ve insan hakları eğitimi. Ankara: Türk Demokrasi Vakfı.
• Çullu, M. S. & Samancı, O. (2016). Çocuk eğitiminde demokrasi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 79-84.
• Demokrasi Eğitimi ve Okul Meclisleri Yönergesi. (2004). Demokrasi Eğitimi ve Okul Meclisleri Kitapçığı. Ankara: TBMM Basımevi.
• Doğan, İ. (2001). Vatandaşlık, demokrasi ve insan hakları. (Birinci Basım). Ankara: Pegem A Yayıncılık. Durualp, E. & Doğan, İ. ( 2018 ). Sekizinci sınıf öğrencilerinin vatandaşlık algısının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 47, 291-316. https://dergipark.org.tr/tr/pub/maeuefd/article/373264
• Erbay, E. (2013). Çocukların katılım hakkı üzerine bir Türkiye değerlendirmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2(1), 38-54.
• Genç, S. Z., Güner, F., Pala, P., & Kocaoğlu, G. A. (2011). İlköğretim öğrencilerinin “Demokrasi Eğitimi ve Okul Meclisleri Projesi’ ne yönelik görüşlerin incelenmesi. Millî Eğitim, 41(192), 26-42. ttps://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/442414.
• Gömleksiz, M. N., Ülkü-Kan, A., & Cüro, E. (2010). İlköğretimde demokrasi eğitimine bir örnek: Okul öğrenci meclisleri (Elâzığ İli Örneği). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2), 123-146.
• Gözübüyük-Tamer, M. (2011). Okulların demokratik ve katılımcı öğrenim ortamlarına dönüştürülmesi (Demokratik okul yönetimi). Milli Eğitim Dergisi, 41(192), 7-24. https://dergipark.org.tr/tr/pub/milliegitim/issue/36186/406822.
• Güven, M., Çam, B., & Sever, D. (2013). Demokrasi eğitimi ve okul meclisleri projesi uygulamalarının ve kazanımlarının değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(46), 1-23.
• Jacobsen, D., Eggen, P., & Kauchak, D. (1992). Methods for teaching: A skills approach. (4thEd.). London: Macmillan.
• MEB. Millî Eğitim Temel Kanunu. (1973, 24 Haziran). T.C. Resmî Gazete, 14574. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.1739.pdf
• Millî Eğitim Bakanlığı Demokrasi Eğitimi ve Okul Meclisleri Yönergesi. (2004, Eylül). Tebliğler Dergisi, 2564.
• Şişman,M., Güleş, H., & Dönmez, A. (2010). Demokratik Bir Okul Kültürü İçin Yeterlilikler Çerçevesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,1, 167-182.
• T. C. Anayasası (1999). İstanbul: Alfa Yayınları.
• TDK (Türk Dil Kurumu). www.tdk.gov.tr
• UNICEF (2021). Çocuk haklarına dair sözleşme.https://www.unicef.org/turkey/%C3%A7ocuk-haklar%C4%B1na-dair-s%C3%B6zle%C5%9Fme
• Yanıklar, C. & Elyıldırım, Ü. Y. (2007). Demokrasi eğitimi ve pratik uygulamalar. Çoluk Çocuk Dergisi, 3, 15-22.
• Yılmaz , K. & Yıldırım, G. (2009). Demokrasi Eğitimi ve Okul Meclisleri Projesinin uygulanmasına ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 29, 187-207.