Çocuk Edebiyatında Fantastik Kurgu İnceleme Teorisi; Bilgin Adalı’nın “Zaman Bisikleti” Adlı Serisi

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 2, 220 - 237, 30.11.2025

Esma Dumanlı Kadızade , Ulviye Gizem Ünal

https://doi.org/10.62605/ufb.1680363

Öz

Fantastik kurgu, çoğu zaman reel ve irreel evrenlerde şekillenen, kahramanın tılsımlı bir nesne aracılığıyla irreel evrende çıktığı yolculuklarda bireysel dönüşümünü gerçekleştirdiği kurgusal bir türdür. Bilgin Adalı’nın Zaman Bisikleti adlı serisinde kahramanlar, zaman bisikleti aracılığıyla reel evren ile irreel evren arasında çoklu geçişler yaşar. Çalışma, nitel araştırma yöntemi temelinde yürütülmüş; veri toplama aracı olarak da doküman inceleme tekniğinden yararlanılmıştır. Betimsel nitelikteki inceleme, Prof. Dr. Esma Dumanlı Kadızade tarafından geliştirilen fantastik kurgu inceleme teorisi çerçevesinde gerçekleştirilmiştir. Eser, teoride yer alan “kararsızlık”, “kaçış ve uzaklaşma”, “yolculuk”, “zaman ve mekân”, “düş”, “tılsımlı nesneler” ve “kişiler” kodları doğrultusunda değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda, seride “kişiler”, “tılsımlı nesne”, “yolculuk”, “uzam” ve “kaçış ve uzaklaşma” kodlarına yer verildiği; buna karşın “düş” ve “kararsızlık” kodlarının bulunmadığı tespit edilmiştir. Bu eksiklik fantastik kurgu yapısını kısmen zayıflatmakla birlikte, Zaman Bisikleti serisinin fantastik tür kapsamında değerlendirilebileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Fantastik kurgu , Zaman Bisikleti , Bilgin Adalı , Çocuk edebiyatı

Fantasy Fiction Analysis Theory in Children's Literature; Bilgin Adalı's "Time Bicycle" Series

Öz

Fantasy fiction is a literary genre shaped by the fusion of real and unreal worlds, in which the protagonist usually embarks on a journey from reality to an alternate realm through the help of a magical object. This shift in setting enables readers to escape the real world and immerse themselves in a fantastical experience. In Bilgin Adalı’s Time Bicycle series, the protagonists travel into the realm of fantasy using a time-traveling bicycle. This study adopts a qualitative research design and utilizes document analysis as the data collection tool. The series is examined within the framework of the fantasy fiction theory developed by Prof. Dr. Esma Dumanlı Kadızade, through the descriptive research method. The work is analyzed based on the codes outlined in the theory: “indecision”, “escape and departure”, “journey”, “time and space”, “dream”, “magical objects”, and “characters”. The findings indicate the presence of the codes “characters”, “magical objects”, “journey”, “space”, and “escape and departure”, while the “dream” and “indecision” codes are absent. Although this absence slightly weakens the structure of the fantasy fiction, the series is still found to fit within the boundaries of the genre.

Anahtar Kelimeler

Fantasy fiction , Time Bicycle , Bilgin Adalı , Children

Kaynakça

• Adalı, B. (2021a). Geçmişten gelen konuklar. (41. Basım). İstanbul: Can Çocuk Yayınları.
• Adalı, B. (2021b). Zaman bisikleti. (61. Basım). İstanbul: Can Çocuk Yayınları.
• Adalı, B. (2021c). Zamanda kaza. (31. Basım). İstanbul: Can Çocuk Yayınları.
• Ağan, S. (2017). Susanna Tamaro’nun ‘atla bart!’ isimli çeviri çocuk romanında fantastik kurgu. Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi (Çedar), 1(1), 31-41.
• Dilidüzgün, S. (2018). Çağdaş çocuk yazını-yazın eğitimine atılan ilk adım (3. baskı). İzmir: Tudem Yayınları. Dumanlı Kadızade (2025) “Fantastik kurgu inceleme teorisi” Çocuk Edebiyatı, (Editör; Uslu Üstten, Aliye; Koyuncu İsa) Alfa Yayınları, Ankara, s.150-163
• Dumanlı Kadızade, E & Esmer, R. (2019). Mavisel Yener’in “çılgınlar sınıfı” seri romanlarında fantastik kurgu, Journal of International Social Research, 12(66), 84-107.
• Günay, D., & Çalık, A. (2019). İnovasyon, icat, teknoloji ve bilim kavramları üzerine. Journal of University Research, 2(1), 1-11.
• İnan Kaya, G. (2016). Eğitimde merak ve ilgi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(25), 103 114.
• Todorov, T. (2017). Fantastik (çev. N. Öztokat), İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Tolkien, J. R. R. (1947). On fairy-stories. Retrieved from https://archive.org/details/on-fairy-stories_202110/mode/2up
• Türk Dil Kurumu. (2025). Güncel Türkçe sözlük. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr (Erişim tarihi: 17.04.2025)
• Yalçınkaya, İ. (1988). Karain mağarasının Anadolu iskân tarihindeki yeri ve önemi. Erdem, 4(10), 39-52.
• Yaman, İ. D. (2015). Orta paleolitik dönem’de Karain Mağarası e ve b gözleri arasındaki bağlantı. Adalya, 18, 16–51.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.