SIMILAR THEMES IN TURKISH-PERSIAN MYTHOLOGY

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 14, 26.11.2021

Osman Özer Mahmut Polat

https://doi.org/10.29228/filolojibengu.1

Öz

There will be positive similarities and aspects in the mythology and cultures of ancient nations and in terms of meanings. Turkish and Persian communities are two ancient nations that are in constant influence for various reasons throughout their history. It can be seen that there are similar, common elements and themes in the cultures and beliefs of Turkic and Iranian tribes who have lived together in close and common geographies for long centuries. Both millets were affected, and this effect became a team that was expected to have common mythological details. The elements related to the partners among the Turks in the current system are discussed. There may be similarities with the Persians with different belief systems in common with the whole, with a geographical region.

Anahtar Kelimeler

Myth, mytology, Türkish, Iranian

TÜRK-FARS MİTOLOJİSİNDE TEMA ÖRTÜŞMESİ

Öz

Kadim milletlerin mitoloji ve kültürlerinde mitolojik dini unsur ve anlayışlar işlev açısından birbirine benzerlik ve ortak yönler taşımaktadır. Türk ve Fars toplulukları tarihi süreç içerisinde çeşitli sebeplerle sürekli etkileşim halinde olmuş iki kadim millettir. Uzun asırlar boyunca yan yana, birlikte yakın ve ortak coğrafyalarda yaşamış Türkî ve İrani kavimlerin kültürlerinde mitoloji ve inanışlarında benzer, ortak öğe ve temaların olduğu yapılan incelemede görülmektedir. Her iki millet birbirini etkilemiş, bu etkilenme süreci ortak birtakım mitolojik unsurlara sahip olmaları sonucunu doğurmuştur. Mevcut çalışmada Türklerle Farslar arasında bulunan bazı mitolojik unsurlar ele alınmıştır. Farslarla Türklerin farklı inanç sistemi içerisinde olmalarına karşın ortak, komşu bir coğrafyada yaşamaları bu benzerliklerin kaynağı olabilir.

Anahtar Kelimeler

Mit, mitoloji, Türk, İran.

Kaynakça

• Alıcı, M. (2012). Kadim İran’da Din, İstanbul: Ayışığı Yayınları.
• Altungök, A. (2015). Eski İran’da Din ve Toplum, İstanbul: Hikmetevi Yayınları
• Anabasis, K. (2019). Onbinlerin Dönüşü, 4. Baskı, İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Arian, A.(1389). Negarehayi Ahurayi, Neşr Movc, Tahran.
• Attar, Feridüddin. Mantık Al-Tayr, (2019) Çev. Abdülbaki Gölpınarlı, XII. Baskı, İstanbul, İş Bankası Yayınları.
• Aydın, E. (2014). Orhon Yazıtları, 2. Baskı, Konya: Kömen Yayınları.
• Aydın, M. (2017). Dinler Tarihine Giriş, 8. Baskı, Konya: Literatürk Yayınları.
• Balcı, M. (2016). Taşa Kazınmış Sözler, İslam Öncesi Fars Öğüt Edebiyatı, İstanbul: Büyüyen Ay Yayınları.
• Beyani, Ş. (1390). Tarih İran Bastan 2, Kutub Ulum İnsani Danişgahha, 7. Baskı, Tahran.
• Boratav, P.N.(2012). Türk Mitolojisi, Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
• Boyce, M. (1393). Menabi Mektup Dini Zertoşti, Çev. Şima Caferi-Dehaghi, Dairetül Maarif Bozorg İslami,Tahran.
• Boyce, Mary- Zoroastrians, Asker Bahrami, İntişarat Faknus, 11. Baskı, Tahran.
• Curtis, V. S. (2016). İran Mitleri, Çev. Fatma Esra Aslan, Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Çakan, A. (2019). Dede Korkut Hikâyeleri V. Baskı, İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Çelik, A. (2019). Âlemin ve Âdemin Dört Ana Unsuru: Garib-Name’de “Anasırı-ı Erbaa Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, C.2, S.1, ss. (312-339)
• Çınar, B, (2009). Şeyh Galibin Hüsnü Aşk Mesnevisinde Felekler, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi Sayı 39, (777-792),
• Erzurum Demirci, N. (2005). Geleneksel Türk Kültüründe Yükselme Motifleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Dustkhah, Celil (1392). Avesta 1-2, İntişarat Morvarid, 7. Baskı, Tahran.
• Duymaz, A. (1998). Anadolu ve Balkan Türklerinin Halk Anlatmalarında Mitolojik Bir Kuş: Zümrüdü Anka, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt: 1 Sayı: 1 Yıl: 1998 s. 91-97.
• Firdevsi (1967). Şehname Çev. Necati Lügal, Kenan Akyüz Ankara: MEB yayınları.