Enderunlu Fâzıl'ın Kaside Nazım Şekliyle Yazdığı Akrostiş Bir Tarih Manzumesi

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 2, 76 - 87, 30.11.2024

Talip Çukurlu

https://doi.org/10.62605/ufb.1577001

Öz

Klasik Türk edebiyatının 18. yüzyılda yetiştirdiği önemli şahsiyetlerden biri Enderunlu Fâzıl’dır. Fâzıl daha çok Defter-i Aşk, Zenânnâme, Hûbânnâme, Çengînâme isimli eserleriyle ön plana çıkarılmış bir şahsiyettir. Fâzıl’ın Dîvân’ı üzerinde yeterince çalışma yapılmamış olması ve bahsi geçen eserlerin ön plana çıkarılması, onun edebî şahsiyeti ve yeteneği hakkında eksik bilgilerin ortaya çıkmasına ve yanlış yorumlar yapılmasına neden olmuştur.
Bu çalışmada Enderunlu Fâzıl Dîvânı üzerine yapılan çalışmalarda yer almayan, Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivinde bulunan kaside nazım şekliyle yazılmış bir tarih manzumesi incelenecektir. Bu manzume aynı zamanda her bir mısraın başındaki harflerin bir cümle oluşturması bakımından akrostiş bir şiir özelliği de göstermektedir. İlk defa bu çalışma ile gün yüzüne çıkan bu manzume edebiyat âlemine katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

III. Selim, Tarih Manzumesi, Enderun Hazine Odası, Topkapı Sarayı

Enderunlu Fâzıl’s an acrostic isopsephic poem written by ode verse

Öz

One of the important personalities of classical Turkish literature in the 18th century is Enderunlu Fâzıl. Fâzıl is a person who has been brought to the forefront with his works titled Defter-i Aşk, Zenânnâme, Hûbânnâme, Çengînâme. The fact that Fâzıl has not been sufficiently studied on Dîvân and the emphasis on the mentioned works led to the emergence of incomplete information about his literary personality and ability and misinterpretations.
In this study, a isopsephic poem written in the form of ode verse in the Ottoman archives of the State Archives, which is not included in the studies conducted on Enderunlu Fâzıl Dîvân, will be examined. This poem also shows an acrostic poetry feature in terms of making a sentence of the letters at the beginning of each verse. For the first time with this work, this verse will provide a skillery for the literary world.

Anahtar Kelimeler

III. Selim, Isosephic Poem, Enderun Treasury Room, Topkapı Palace

Kaynakça

• Beyhan, E. (2021). Enderunlu Fâzıl Divanı (Metin-İnceleme). (Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği Programı, İzmir.
• Çukurlu, T. ve Düzenli, M. B. (2021). “Enderunlu Fâzıl Dîvânı’ndaki Tarih Manzumeleri Üzerine Bir İnceleme”, Littera Turca Journal Of Turkish Language and Literature, C. 7, S. 2, s. 266-287.
• Çukurlu, T. ve Düzenli, M. B. (2021). “Enderunlu Fâzıl’ın Gemi ve Denizcilikle İlgili Tarih Manzumesi”, SocialSciencesStudiesJournal, C. 7, S. 92, s. 5554-5563.
• Çukurlu, T. ve Düzenli, M. B. (2021). “Tarih Düşürme Türlerine Ek: Enderunlu Fâzıl’ın “Tarih-i Nev-İcad”ları”, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Y. 13, S. 27, s. 308-327.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi, TSMA.E.0360-11.
• Elmalı, H. (2001). Kaside. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (24), 562-564.
• Ertuğ Tarım, Zeynep (2022). Topkapı Sarayı,Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi,
• https://islamansiklopedisi.org.tr/topkapi-sarayi [E.T. 16.10.2024].
• Orhonlu, Cengiz (1998). Hazine, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (17), 130-133.
• Pala, İ. (2001). Kaside. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (24), 564-566.
• Yanartaş, Y. (1997). Enderunlu Fâzıl Divanı (1-117 Yaprak) Metin-İndeks. (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi