DEVELOPMENTS IN CENTRAL BANK BALANCE SHEET AND RESERVES, SEPTEMBER 2021-SEPTEMBER 2023

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 109 - 142, 31.12.2023

Fikret Kartal

https://doi.org/10.57085/ufebud.1405368

Öz

CBRT deviated from its traditional central banking based on inflation targeting and embarked on a new path in 2021. Decreases in the policy interest rate starting in September 2021 is considered the beginning of non-traditional policies. The aim of this study is to explain how the analytical balance sheet of the CBRT and reserves evolved during the period of non-traditional policies from September 2021 to June 2023 and the period of the initiation of the return to traditional policies from June to September 2023. The ability to manage FX assets and liabilities and direct TL liquidity are evaluated through the development of the assets-liabilities and changes in reserves. The results of the study indicate that the share of foreign assets in assets decreased sharply, causing erosion in asset quality, and losses occurred in reserves. The share of FX assets in the balance sheet decreased from 87.6% to 69.5%, and the share of FX liabilities decreased from 74.7% to 71.6%. Despite an estimated $74 billion in foreign exchange inflows due to the exchange rate protected deposit accounts, gross reserves decreased by USD 13.5 billion, net reserves by USD 20 billion, net reserves excluding swaps by USD 11.5 billion, and net reserves after swaps and the exchange rate protected deposit accounts by USD 85.8 billion during the period from September 2021 to June 2023.Banking sector profitability.

Anahtar Kelimeler

CENTRAL BANK BALANCE SHEET, ANALYTİCAL BALANCE SHEET, FOREIGN EXCHANGE RESERVES, BANKİNG SECTOR, CENTRAL BANKING, CBRT, EXCHANGE RATE PROTECTED DEPOSİT, MONETARY POLICY

TCMB BİLANÇOSU VE REZERVLERİN GELİŞİMİ, EYLÜL 2021-EYLÜL 2023

Öz

TCMB, izlemekte olduğu enflasyon hedeflemesine dayalı geleneksel merkez bankacılığından yeni bir güzergâha 2021 yılında yönelmiştir. Politika faizinin enflasyon gelişmelerinden bağımsız olarak düşürülmeye başlandığı Eylül 2021 ayı geleneksel olmayan politikaların başlangıcı kabul edilmektedir. Çalışmanın amacı; farklı politikaların izlendiği Eylül 2021-Haziran 2023 dönemi ve geleneksel politikalara dönüşün başlatıldığı Haziran-Eylül 2023 döneminde TCMB analitik bilançosunun ve rezervlerin hangi yönde şekillendiğini açıklamaktır. Aktif-pasif gelişimi ve rezervlerdeki değişim üzerinden döviz varlık ve yükümlülüklerin yönetilme gücü ve TL likiditeyi yönlendirebilme kabiliyeti değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonuçları, incelenen dönemde dış varlıkların bilanço payının keskin şekilde azalarak aktif kalitesinde aşınmaya neden olunduğu ve rezervlerde kayıp yaşandığını göstermektedir. Bilançoda dış varlıkların payı %87,6’dan %69,5’a, döviz yükümlülüklerinin payı %74,7’den %71,6’ya gerilemiştir. Eylül 2021-Haziran 2023 döneminde, KKM hesapları kaynaklı tahmini 74 milyar USD’lik döviz girişine rağmen, brüt rezervler 13,5 milyar USD, net rezervler 20 milyar USD, swap hariç net rezervler 11,5 milyar USD, swap-KKM sonrası net rezervler 85,8 milyar USD azalmıştır.

Anahtar Kelimeler

MERKEZ BANKASI BİLANÇOSU, ANALİTİK BİLANÇO, REZERVLER, BANKACILIK SEKTÖRÜ, MERKEZ BANKACILIĞI, TCMB, KKM, PARA POLİTİKASI

Kaynakça

• Ardıç, H. (2004). 1994 ve 2001 Yılı Ekonomik Krizlerinin, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Bilançosunda Yarattığı Hareketlerin İzlenmesi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Muhasebe Genel Müdürlüğü, Uzman Yeterlilik Tezi.
• Atlantic Council (2023). Monetary Policy Hub. https://www.atlanticcouncil.org/monetary-policy-hub/#:~:text=The%20Big%204%20Central%20Banks,functioning%20of%20global%20financial%20markets;%20. Erişim Tarihi: 05.12.2023.
• Bagus, P. ve Howden, D. (2016). Central Bank Balance Sheet Analysis. Munich Personal RePEc Archive, Paper No: 79801.
• Bailey, A., Bridges, J., Harrison, R., Jones, J. ve Mankodi, A. (2020). The Central Bank Balance Sheet as a Policy Tool: Past, Present and Future. The Bank of England, Staff Working Paper No. 899.)
• Bayraktar Daştan, C., Baday Yıldız, E. ve Berber, M. (2020). TCMB Bilanço Parasal Büyüklüklerinin Ekonomik Büyüme veya Enflasyon Üzerinde Etkisi Var mı?, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 34(4), 1455-1472. BDDK. Haftalık Bankacılık Sektörü Verileri. http://www.bddk.org.tr/BultenHaftalik. Erişim Tarihi: 01-10.12.2023.
• Berriel, T.C. ve Mendes, A. (2015). Central Bank Balance Sheet, Liquidity Trap, and Quantitative Easing. Econstor Working Paper, No: 638.
• Blyth, M. (2012). The Last Days of Pushing on a String. Harvard Business Review, 07.08.2012, https://hbr.org/2012/08/the-last-days-of-pushing-on-a, Erişim Tarihi: 15.11.2023.
• Brightman, C. (2015). What's Up? Quantitative Easing and Inflation. Research Affiliates, https://www.researchaffiliates.com/publications/articles/364_whats_up_quantitative_easing_and_inflation. Erişim Tarihi: 30.11.2023.
• Caruana, J. (2012). Why Central Bank Balance Sheets Matter. BIS Papers, No.: 66, 2-9. Chen, Q. ve Filardo, A.J., He, D. ve Zhu, F. (2012). International Spillovers of Central Bank Balance Sheet Policies, BIS Paper, No. 66, 230-274
• Durre, A.C. J. ve Pill, H. (2012). Central Bank Balance Sheets as Policy Tools. BIS Paper, No: 66. 193-223. FED (2023). Credit and Liquidity Programs and the Balance Sheet. https://www.federalreserve.gov/monetarypolicy/bst_recenttrends.htm. Erişim Tarihi: 05.12.2023.
• FED of Minneapolis (2023). Consumer Price Index. https://www.minneapolisfed.org/about-us/monetary-policy/inflation-calculator/consumer-price-index-1913-. Erişim Tarihi: 05.12.2023.
• Göğebakan Önder, N.A. (2008). Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Temel Bilanço Büyüklükleri ve Enflasyonun Açıklanmasındaki Göreli Önemi, 1990 – 2007. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Muhasebe Genel Müdürlüğü, Uzman Yeterlilik Tezi.
• Kara, A. (2012). Küresel Finansal Krizde Merkez Bankalarının Bilanço Yönetimi Kapsamında Türkiye Örneği ve Alternatif Yöntemler. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Muhasebe Genel Müdürlüğü, Uzman Yeterlilik Tezi.
• Kartal, F. (2022). Yeni ve Geleneksel Para Politikası 1. Cilt: Temel, Tasarım ve Teori. 1. Basım. İstanbul: Efe Akademi Yayınevi.
• Marks, H. (2020). Ekonomilerde ve Piyasalarda Dalgaları Yönetmek. 2. Baskı. İstanbul: Scala Yayıncılık.
• Marquette Associates (2021). Will Skyrocketing Money Supply Boost Inflation? https://www.marquetteassociates.com/research/skyrocketing-money-supply-inflation/. Erişim tarihi: 20.11.2023.
• Rule, G. (2015). Understanding the Central Bank Balance Sheet. The Bank of England, Centre for Central Banking Studies Handbook No:32.
• Serdengeçti, S. (1997). TCMB Vaziyeti ve Anlamı. TCMB Yayını.
• Statista (2023). FED Balance Sheet Timeline. https://www.statista.com/statistics/1121448/fed-balance-sheet-timeline/. Erişim Tarihi: 05.12.2023.
• TCMB (2019). 100 Soruda Merkez Bankacılığı. TCMB Yayını.
• TCMB (2018). Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Döviz Rezerv Yönetimi. TCMB Yayını.
• TCMB (2016). Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Bilançosu ve Analitik Bilanço-Örnek Uygulamalar ve Bilanço Yansımaları. TCMB Yayını.
• TCMB (2013a). Enflasyon ve Fiyat İstikrarı. TCMB Yayını.
• TCMB (2013b). Parasal Aktarım Mekanizması. TCMB Yayını.
• TCMB (2006). Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Bilançosu Açıklamalar, Rasyolar ve Para Politikası Yansımaları. TCMB Yayını.
• TCMB. İstatistiki Veriler. http://evds.tcmb.gov.tr/cbt.html. Erişim Tarihi: 01.11.2023-10.12.2023.
• TCMB. Merkez Bankası Bilanço Verileri, https://evds2.tcmb.gov.tr/. Erişim Tarihi: 01.11.2023-10.12.2023.
• TCMB. Herkes İçin Ekonomi, Enflasyon Hesaplayıcı. https://herkesicin.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/ekonomi/hie/icerik/enflasyon+hesaplayici. Erişim Tarihi: 06.12.2023.
• TCMB. Piyasa Katılımcıları Anketi. https://evds2.tcmb.gov.tr/. Erişim Tarihi: 03.12.2023.
• TCMB. https://www.tcmb.gov.tr/. Erişim Tarihi: 01.11.2023-10.12.2023.
• TÜİK. Enflasyon ve Fiyat İstatistikleri, https://data.tuik.gov.tr/. Erişim Tarihi: 06.12.2023.
• Wen, Y. ve Arias, M.A. (2014). What Does Money Velocity Tell Us about Low Inflation in the U.S.? FED of St. Louis, https://www.stlouisfed.org/on-the-economy/2014/september/what-does-money-velocity-tell-us-about-low-inflation-in-the-us. Erişim Tarihi: 20.11.2023.