Kıbrıs’ta İngiliz Taç Kolonisi, Böl-Yönet Ve İslamcılık Politikaları Ve Rum İsyanları Karşısında Kıbrıs Türk Milli Uyanışının Temelleri 1925-1931

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 14, 25 - 43, 01.06.2018

Ergenekon Savrun

Öz

Türkiye’nin ayrılmaz bir parçası olan Kıbrıs adası Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküş dönemlerinde Rus tehdidi yüzünden 1878 yılında İngiltere’ye kiralanmıştı. Daha sonra İngiltere, Birinci Dünya Savaşı’nı bahane ederek Kıbrıs’ı ilhak ettiğini açıkladı. 1925 yılında ise Crown Colony yani Taç Kolonisi olarak Sömürge Vali sistemi uygulanmaya başlandı. İngilizlerin bu oldubitti tutumundan kötü anlamda en çok Kıbrıs Türkleri etkilenmiştir. İngiliz yönetiminin ‘böl-yönet’ sistemi adada yaşayan Rumlara daha fazla imtiyaz tanımış ve her geçen gün Kıbrıs Türklerinin yasal ve milli hakları ellerinden alınmaya başlanmıştır. Daha da kötüsü Kıbrıs Rumlarının Enosis faaliyetleri neticesinde gelişen siyasi olaylardır. Kıbrıs Türkü bu dönemde hem İngiliz sömürge yönetiminin hem de saldırgan Kıbrıs Rumlarının arasında kalmış ve milli mücadele ruhunun da ilk tohumları yine bu dönemde atılmıştır

Anahtar Kelimeler

İngiliz Taç Kolonisi, Enosis, Kıbrıs Türk Milli Uyanışı

THE BRITISH CROWN COLONY, DIVIDE AND RULE, AND ISLAMIC POLITICS AND NATIONAL MOVEMENTS ESSENTIALS OF THE CYPRIOT TURKS AGAINTS THE GREEK CYPRIOT RIOTS 1925-1931

Öz

Cyprus, where is an inseparable part of the Turkey, is politically rented to the Great Britain in 1878, because of the Russian threat. Later on, the Britain annexed the Cyprus on the excuse that the First World War. In 1925, they used Crown Colony system. Turkish Cypriots were most affected side by that British attitude. The British’ divide and rule system gave a lot of benefits to the Greek Cypriots, and every and each day legal and national rights of the Cypriot Turks were taken by their hands. Even worst was that the Greek Cypriots’ Enosis movements led some political chaos. Cypriot Turks were between the British Crown Colony, and the Greek Cypriots aggressive attitudes. And these situations made the first steps of the Cypriot Turks National Movements

Anahtar Kelimeler

British Crown Colony, Enosis, the Cypriot Turkish National Movements Essentials

Kaynakça

• Alasya, Halil Fikret, Kıbrıs Tarihi ve Kıbrıs’ta Türk Eserleri, 2. Baskı, Ankara, 1964.
• Akgün, Sibel, “Meclis-i Milli’den Ulusal Kongre’ye Kıbrıs Türk Halkının Kongre Yönetimi ile Örgütlenme Hareketleri,” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 7, Sayı 34, Ekim 2014.
• Alçıtepe, Mehmet Ali Galip, İngiliz Sömürge Yönetimine Karşı Kıbrıs Türklerinin Milli Eğitim Alanında Verdikleri Mücadele Üzerine Bir Çalışma, Üçüncü Uluslararası Kıbrıs Araştırmaları Kongresi, Gazimağusa, KKTC, 13-17 Kasım 2000, Yay. Haz. İsmail Bozkurt, ss. 379-388.
• Altan, Mustafa Haşim, Belgelerle Kıbrıs Türk Vakıflar Tarihi 1571-1974, Cilt 2, Lefkoşa, 1986.
• An, Ahmet, Dinsel Toplumdan Ulusal Topluma Geçiş Süreci ve Kıbrıs Türk Liderliğinin Oluşması (1900-1942), Galeri Kültür Yay., Lefkoşa, 1997, s.73; Harid Fedai, “1930 Seçimleri Sonrası”, Yeni Kıbrıs Dergisi, Mayıs 1986, ss. 30-45.
• Çevikel, Nuri, Kıbrıs’ta Osmanlı Mirası (1570-1960), İstanbul, 2006.
• Debeş, Taçgey, Sir Ronald Storr’un Anıları, KKTC, 1993.
• Fedai, Harid, Kıbrıs’ta Masum Millet Olayı, KKTC Turizm ve Kültür Bakanlığı Yay., İstanbul, 1986.
• Gazioğlu, Ahmet C.,İngiliz İdaresinde Kıbrıs I (1878-1960) Statü ve Anayasa Meselesi, Ekim Basımevi, İstanbul, Eylül, 1960.
• Gazioğlu, Ahmet C.,İngiliz İdaresinde Kıbrıs III. (1951-1959), Enosis’e Karşı Taksim ve Egemenlik, Bu Günlere Gelmek Kolay Olmadı (2), Kıbrıs Araştırma ve Yayın Merkezi (CYREP), Nisan 1998.
• Göktürk, Turgay Bülent, “Rumların Kıbrıs’taki Enosis İsteklerinin Şiddete Dönmesi:1931 İsyanı; Öncesi ve Sonrası”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, The Journal of Modern Turkish History Studies, VII/16-17, 2008/Bahar/Güz, ss.335- 363.
• Göktürk, Turgay Bülent, “Rum Ortodoks Kilisesi’nin Kıbrıs’ta Karar Alma Sürecine Etkisi”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, (ÇTTAD), Journal of Modern Turkish History Studies XV/30, (2015 Bahar/Spring), (Etkisi), ss. 295-345.
• Gürel, Şükrü Sina, Kıbrıs Tarihi (1878-1960), Kolonyalizm, Ulusçuluk ve Uluslararası Politika 1, Kaynak Yay., Ankara, Kasım,1984.
• Hakeri, Bener Hakkı, Başlangıcından 1878’e dek Kıbrıs Tarihi, Ankara, 1993.
• Hill, George H.,A history of Cyprus IV, Cambridge University Press, Cambridge,1952.
• İsmail, Sabahattin, İngiliz Yönetiminde Türk-Rum İlişkileri ve İlk Türk-Rum Kavgaları, Kıbrıs Türk Mücahitler Derneği, Lefkoşa, 1997.
• İsmail, Sabahattin, 100 Soruda Kıbrıs Sorunu, Lefkoşa, 1992.
• İzzet Öztoprak, “Kıbrıs’ta 1931 İsyanı ve Yankıları”, Kıbrıs Araştırmaları Dergisi, Cilt 3, Sayı 3, 1997,ss.312-333.
• Keser, Ulvi, Kıbrıs’ta Türk-Yunan Fırtınası (1940-1950-1960-1970), 1. Baskı, Boğaziçi Yay., İstanbul, 2008.
• Laptalı, Hüseyin, “Kıbrıs’ta Bitmeyen Soykırım”, I. Uluslararası Kıbrıs Sempozyumu Sempozyum Bildiri Kitabı, Ankara, 2009, ss.123-133.
• Roland, Sir Storrs, Orientations, London, 1937.
• Savrun, Ergenekon, 1960 ve 1974 Yılları Arasında Türkiye ve İngiltere’nin Karşılaştırmalı Kıbrıs Politikaları, Hipokrat Yayınları, Ankara, 2017.
• Tofallis, Kypros, A History of Cyprus, London, 2002.
• Torun, Şükrü, İngiltere, Yunanistan Arasında Kıbrıs’ın Politik Durumu, İstanbul,1959.
• Toynbee, Arnold, Cyprus, British Empire and Greece, Survey of International Affairs, London, 1931.
• Tuncer, Hüner, Kıbrıs Sarmalı, Nasıl Bir Çözüm?,Kaynak Yay., İstanbul, 2012.
• TC. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivleri
• BCA 030.10.254.712.44.
• BCA 030.10.109.727.4.