Sağlık Kurumlarında Toplam Kalite Yönetimi TKY ve Personel Performansını Etkileyen Faktörler: Bir Vakıf Üniversite Hastanesi Örneği

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 16, 13 - 41, 01.06.2019

Mehmet Lüleci Coşkun İkizler Güner Koç Aytekin

Öz

İşletmeler kurulurken ömürlerinin sonsuz olduğu düşünülerek kurulur. Günümüzde işletmelerin de her canlı gibi bir ömrü olduğu artık bilinmektedir. Hatta işletmelerin kurulma çalışmaları sırasında bu ömür hesaplanarak tahmin edilmektedir. Sağlık işletmelerinin uzun süre varlığını sürdürebilmesi de kuşkusuz iyi bir yönetim ile mümkündür. Yönetim biliminin postmodern yaklaşımlarından biri olan Toplam Kalite Yönetimi TKY , tüm işletmelerde kabul gördüğü gibi günümüzde hastanelerin de hedeflerine ulaşması ve toplam performansını geliştirmesi için benimsediği bir yönetim şeklidir. Makalede sağlık kurumlarındaki performansı etkileyen faktörler kapsamlı bir literatür çalışması sonucunda performans ölçütleri olarak ele alınmıştır. Bu çalışma ile TKY’nin uygulanması ve geliştirilmesi için alınacak önlemlerin tespit edilmesi, ileride yapılacak olan durum analizleri için öncü bulgular elde edilmesi ve hastane personelinin performansının artırılmasına yönelik bir temel oluşturulması amaçlanmıştır.TKY, işlevselliği, yönetici ve personel davranışlarına etkileri bağlamında incelenmiştir. Bu kapsamda, çalışanların motivasyonları, performansları, iç müşteri memnuniyetleri, TKY’ne olan inançları ve kurum kültürüne yönelik düşünceleri, anket yöntemiyle elde edilmiş veriler yardımıyla, istatiksel olarak değerlendirilip yorumlanmıştır

Anahtar Kelimeler

Sağlık Kurumları, Sağlık İşletmeleri, Hastane, Performans, Toplam Kalite

TOTAL QUALITY MANAGEMENT TQM IN HEALTHCARE INSTITUTIONS AND FACTORS EFFECTING PERFORMANCE OF STAFF: A FOUNDATION UNIVERSITY HOSPITAL CASE

Öz

Businesses are established as if they are absolute. Nowadays, it is obvious that like any other living organism, businesses have time to live. Even, during the preparation for the launch phase, the lifespan of the business is estimated. For healthcare enterprises to last long, undoubtedly, competent management is essential. Total Quality Management TQM , which is one of the postmodern approaches of administrative science, is adopted by hospitals as well as all other enterprises to accomplish their objectives and enhance their total performance. In this study, the factors effecting performance in healthcare enterprises that were deduced via a thorough literature review were handled as performance criteria. The aim of this study is to determine the measures that should be taken for the implementation and development of TQM, to obtain findings that will lead the future situation analyzes and to provide a basis for improving the performance of hospital staff. The functionality of TQM is examined in terms of the effects on the behavior of managers and staff. In this context, employees' motivations, performances, internal customer satisfaction, beliefs in TQM and their thoughts about corporate culture were evaluated and interpreted statistically with the help of data obtained from the survey

Anahtar Kelimeler

Healthcare Institutions, Healthcare Enterprises, Hospital, Performance, Total Quality

Kaynakça

• Akat, İ. Budak, G. (2002), İşletme Yönetimi, 4. Baskı, İzmir, Barış Yayınları.
• Akın, B. Çetin, C. ve Erol, V. (1998), Toplam Kalite Yönetimi ve ISO 9000 Kalite Güvence Sistemi, İstanbul, Beta Basım.
• Alpaslan M. (2010), Profesyonel Hastane Yönetimine Giriş, İstanbul, İletişimce.
• Aslan, Ş. Sezgin, M. (2008), Haşıloğlu, S., B.: “Özel Sağlık Kuruluşlarında Müşteri Memnuniyeti Ve Memnuniyeti Oluşturan Unsurların Araştırılması”, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (İLKE), Bahar, Sayı: 20.
• Adıner Boylu, A. Ve Paçacıoğlu, B. (2016), Yaşam Kalitesi ve Göstergeleri. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, , Cilt 8, Sayı: 15, s.137 - 150.
• Bengisu, M. (2007), “Yüksek Eğitimde Toplam Kalite Yönetimi”, Journal of Yaşar University, Vol:2, No:7, İzmir, s.747.
• Bolat, T. (2000), Toplam Kalite Yönetimi Konaklama İşletmelerinde Uygulanması, 1. Baskı, İstanbul, Beta Basım.
• Casalou, R. (1991), Total Quality Management in Healthcare, Hospital and Health Services Administrationara.
• Çakır, A. (2007), ‘’Hasta Güvenliği Kültürü İle Yönetim Sistemi Arasındaki İlişkinin Analizi’’, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Çakır, M. Piyal, B. Ve Aycan, S. (2015), Hekimlerde Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Yaşam Kalitesi: Tıp fakültesi tabanlı kesitsel bir çalışma. Ankara Medical Journal, 15(4), 209-219.
• Çetin C. Erol, V. (2001), Toplam Kalite Yönetimi ve Kalite Güvence Sistemi, İstanbul, Beta.
• Çoruh, M. (1994), “Toplam Kalite Yönetimi, Hastane Uygulamaları Gerekçeler ve Güçlükler”, Sağlık Hizmetlerinde Değişen Anlayış ve Politikalar Sempozyumu, Sağlık Sektöründe Toplam Kalite Yönetiminin Yeri”, Ankara, Haberal Eğitim Vakfı.
• Demirkan, M. (1997), “Toplam Kalite Yönetimi ve Türkiye’ de Politika Aracı Olarak Uygulanabilirliği Üzerine Bir İnceleme”, 3.Verimlilik Kongresi, MPM Yayınları No:599, Ankara.
• Donebedian, A. (1995), The Quality of Care Michigan.
• Derdiyok, T. Derdiyok, E,B. (2016), “Yöneticilerin İş Yerindeki Başarısı Açısından Çalışan Davranışlarını Etkileyen Etmenler”, Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl:5, Sayı:10, s.27-38.
• Dubrin, A. (1997), Essentials Of Management, ITP Company, 4. Baskı, Ohio, s.74.
• Efil, İsmail. (1996), Toplam Kalite Yönetimi, Bursa, Uludağ Üniversitesi Basımevi.
• Efil, İ. (2003), “Toplam Kalite Yönetimi ve Toplam Kaliteye Ulaşmada Önemli Bir Araç ISO 9000 Kalite Güvencesi Yönetimi”, 5. Baskı, İstanbul, Alfa Yayınları.
• Ersun, N.S. (1995), TKY Nedir? Ne Değildir? Nasıl oluşturulur?, Ankara, MPM Yayınları.
• Hayran, O, Uz, H. (1998), Sağlık Hizmetlerinde Toplam Kalite Yönetimi, Sağlık Hizmetleri El Kitabı, İstanbul, Yüce Yayım.
• İsmail B. (2015), Çağdaş Yönetim Yaklaşımları, İstanbul, Beta Basım.
• Juran, J. M. (1962), Quality Control Handbook, McGraw-Hill Book Company, New York.
• Juran, J. M. (1989), Juran On Leadership For Quality, The Free Press, New York.
• KalDer. (2003), EFQM mükemmellik modeli 2003, İstanbul, Kamu ve Sivil Toplum, KalDer.
• Kanbur, A. ve Kanbur, E. (2008), “Toplam Kalite Yönetiminin Mavi Yakalı İş Gören Motivasyonu Üzerindeki Etkisi Mobilya Sektöründe Amprik Bir Araştırma”,Yönetim ve Ekonomi, Cilt: 15, Sayı: 1, s.27-40.
• Karabulut, K. (2001), Yapraklı, Ş: “Sağlık Hizmetlerinde Algılanan Kalite Düzeyinin Belirlenmesi (Erzurum’da Bir Uygulama)’’, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, sayı:15.
• Kavrakoğlu, İ. (1992), Toplam Kalite Yönetimi, KalDer yayınları, İstanbul.
• Kıdak, L. (2009), Aksaraylı, M.: “Sağlık Hizmetlerinde Motivasyon Faktörleri”, Celal Baya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yıl: 7/1, s.75-94.
• Kılıç, R. Ve Keklik, B. (2012), “Sağlık Çalışanlarında İş Yaşam Kalitesi ve Motivasyona Etkisi Üzerine Bir Çalışma”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 14(2), s. 147-160.
• Kılınç, E. Paksoy, M., H. (2017), “Sağlık Çalışanlarında Performans Algı Düzeylerinin Bazı Sosyo-Demografik Değişkenlere Göre İncelenmesi”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, Cilt:20, Sayı:2, s.151-159.
• Kızılırmak, M.ve Demir, S. (2015), Hastanede Çalışan Hemşirelerde Depresyon ve Yaşam Kalitesinin İncelenmesi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 15(2), s.132-140.
• Mohammed, A.S.A. Tibek, S.R.H. Endot, I. (2013), “The Principles of Total Quality Management System In World Islamic Call Society”, Procedia – Social and Behavioral Sciences, s.325-334.
• Okutan, E. (2013), “Çalışma Hayatında Güncel Bir Sorun Olan Tükenmişlik Sendromunun Çalışanların Mesleğe Ve Çalıştıkları Kuruma İlişkin Görüşleri Perspektifinden Değerlendirilmesi”, Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl:2, Sayı:4, s.43-58.
• Öztürk, A. Gür, E. (2001), ‘‘Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerde Toplam Kalite Yönetiminin Geliştirilmesi Üzerine Bir Araştırma’’, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:7, Sayı:7, s.189-204. KAYNAKÇA
• Akat, İ. Budak, G. (2002), İşletme Yönetimi, 4. Baskı, İzmir, Barış Yayınları.
• Akın, B. Çetin, C. ve Erol, V. (1998), Toplam Kalite Yönetimi ve ISO 9000 Kalite Güvence Sistemi, İstanbul, Beta Basım.
• Alpaslan M. (2010), Profesyonel Hastane Yönetimine Giriş, İstanbul, İletişimce.
• Aslan, Ş. Sezgin, M. (2008), Haşıloğlu, S., B.: “Özel Sağlık Kuruluşlarında Müşteri Memnuniyeti Ve Memnuniyeti Oluşturan Unsurların Araştırılması”, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (İLKE), Bahar, Sayı: 20.
• Adıner Boylu, A. Ve Paçacıoğlu, B. (2016), Yaşam Kalitesi ve Göstergeleri. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, , Cilt 8, Sayı: 15, s.137 - 150.
• Bengisu, M. (2007), “Yüksek Eğitimde Toplam Kalite Yönetimi”, Journal of Yaşar University, Vol:2, No:7, İzmir, s.747.
• Bolat, T. (2000), Toplam Kalite Yönetimi Konaklama İşletmelerinde Uygulanması, 1. Baskı, İstanbul, Beta Basım.
• Casalou, R. (1991), Total Quality Management in Healthcare, Hospital and Health Services Administrationara.
• Çakır, A. (2007), ‘’Hasta Güvenliği Kültürü İle Yönetim Sistemi Arasındaki İlişkinin Analizi’’, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Çakır, M. Piyal, B. Ve Aycan, S. (2015), Hekimlerde Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Yaşam Kalitesi: Tıp fakültesi tabanlı kesitsel bir çalışma. Ankara Medical Journal, 15(4), 209-219.
• Çetin C. Erol, V. (2001), Toplam Kalite Yönetimi ve Kalite Güvence Sistemi, İstanbul, Beta.
• Çoruh, M. (1994), “Toplam Kalite Yönetimi, Hastane Uygulamaları Gerekçeler ve Güçlükler”, Sağlık Hizmetlerinde Değişen Anlayış ve Politikalar Sempozyumu, Sağlık Sektöründe Toplam Kalite Yönetiminin Yeri”, Ankara, Haberal Eğitim Vakfı.
• Demirkan, M. (1997), “Toplam Kalite Yönetimi ve Türkiye’ de Politika Aracı Olarak Uygulanabilirliği Üzerine Bir İnceleme”, 3.Verimlilik Kongresi, MPM Yayınları No:599, Ankara.
• Donebedian, A. (1995), The Quality of Care Michigan.
• Derdiyok, T. Derdiyok, E,B. (2016), “Yöneticilerin İş Yerindeki Başarısı Açısından Çalışan Davranışlarını Etkileyen Etmenler”, Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl:5, Sayı:10, s.27-38.
• Dubrin, A. (1997), Essentials Of Management, ITP Company, 4. Baskı, Ohio, s.74.
• Efil, İsmail. (1996), Toplam Kalite Yönetimi, Bursa, Uludağ Üniversitesi Basımevi.
• Efil, İ. (2003), “Toplam Kalite Yönetimi ve Toplam Kaliteye Ulaşmada Önemli Bir Araç ISO 9000 Kalite Güvencesi Yönetimi”, 5. Baskı, İstanbul, Alfa Yayınları.
• Ersun, N.S. (1995), TKY Nedir? Ne Değildir? Nasıl oluşturulur?, Ankara, MPM Yayınları.
• Hayran, O, Uz, H. (1998), Sağlık Hizmetlerinde Toplam Kalite Yönetimi, Sağlık Hizmetleri El Kitabı, İstanbul, Yüce Yayım.
• İsmail B. (2015), Çağdaş Yönetim Yaklaşımları, İstanbul, Beta Basım.
• Juran, J. M. (1962), Quality Control Handbook, McGraw-Hill Book Company, New York.
• Juran, J. M. (1989), Juran On Leadership For Quality, The Free Press, New York.
• KalDer. (2003), EFQM mükemmellik modeli 2003, İstanbul, Kamu ve Sivil Toplum, KalDer.
• Kanbur, A. ve Kanbur, E. (2008), “Toplam Kalite Yönetiminin Mavi Yakalı İş Gören Motivasyonu Üzerindeki Etkisi Mobilya Sektöründe Amprik Bir Araştırma”,Yönetim ve Ekonomi, Cilt: 15, Sayı: 1, s.27-40.
• Karabulut, K. (2001), Yapraklı, Ş: “Sağlık Hizmetlerinde Algılanan Kalite Düzeyinin Belirlenmesi (Erzurum’da Bir Uygulama)’’, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, sayı:15.
• Kavrakoğlu, İ. (1992), Toplam Kalite Yönetimi, KalDer yayınları, İstanbul.
• Kıdak, L. (2009), Aksaraylı, M.: “Sağlık Hizmetlerinde Motivasyon Faktörleri”, Celal Baya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yıl: 7/1, s.75-94.
• Kılıç, R. Ve Keklik, B. (2012), “Sağlık Çalışanlarında İş Yaşam Kalitesi ve Motivasyona Etkisi Üzerine Bir Çalışma”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 14(2), s. 147-160.
• Kılınç, E. Paksoy, M., H. (2017), “Sağlık Çalışanlarında Performans Algı Düzeylerinin Bazı Sosyo-Demografik Değişkenlere Göre İncelenmesi”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, Cilt:20, Sayı:2, s.151-159.
• Kızılırmak, M.ve Demir, S. (2015), Hastanede Çalışan Hemşirelerde Depresyon ve Yaşam Kalitesinin İncelenmesi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 15(2), s.132-140.
• Mohammed, A.S.A. Tibek, S.R.H. Endot, I. (2013), “The Principles of Total Quality Management System In World Islamic Call Society”, Procedia – Social and Behavioral Sciences, s.325-334.
• Okutan, E. (2013), “Çalışma Hayatında Güncel Bir Sorun Olan Tükenmişlik Sendromunun Çalışanların Mesleğe Ve Çalıştıkları Kuruma İlişkin Görüşleri Perspektifinden Değerlendirilmesi”, Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl:2, Sayı:4, s.43-58.
• Öztürk, A. Gür, E. (2001), ‘‘Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerde Toplam Kalite Yönetiminin Geliştirilmesi Üzerine Bir Araştırma’’, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:7, Sayı:7, s.189-204.
• Peker, Ö. (2000), “Müşteri Hizmet Kalitesinin Arttırılmasında Yeni Bir Anlayış, Toplam Kalite Yönetimi”, T.C. Ziraat Bankası Eğitim Yayınları No: 4, Ankara.
• Say Şahin, D. (2014), Önal, Ö., Pehlivan Sütlü, S.; Kılınç, A. S.ve Mutluay, D.; ‘‘Acil Servis ve Yoğun Bakımda Çalışan Hemşirelerde Yaşam Kalitesinin değerlendirilmesi”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(2), s. 81-92.
• Songür, N. Alkibay, S. (1998), ‘‘Devlet ve Özel Üniversite Personelinin Rekabet Aracı OlarakToplam Kalite Kültürüne Hazır Olma Düzeylerinin Karşılaştırılması’’, 6. Ulusal İşletmecilik Kongresi, Akdeniz Üniversitesi İİBF.
• Şimşek, M. (1998), Kalite Yönetimi, 2. Baskı, İstanbul, Alfa Yayınları.
• Şimşek, H. (2010), Toplam Kalite Yönetimi İlkeler Uygulamalar, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Şimşek, Ş. (2001), Yönetim ve Organizasyon, 6. Baskı, İstanbul, Günay Ofset, s.365- 366.
• Tekin, M. (2004), Toplam Kalite Yönetimi, 3. Baskı, Konya.
• Tengilimoğlu, D. (2015), Sağlık İşletmeleri Yönetimi, 7. Baskı, Nobel Yayın, Ankara.
• Tuncer, D. Ayhan, D. Varoğlu, D. (2007), “Genel İşletmecilik Bilgileri”, Ankara, Siyasal Kitabevi.
• Türkmen, İ. (1994), “Yönetim Bilgi Sistemleri İşletme Yönetiminde Etkinlik ve Verimlilik”, 2. Verimlilik Kongresi, Ankara, MPM Yayınları No:540.
• Yalçın, A. (2006), Doğruluk, S.: “Etkili Performans Değerlendirme İçin Gereken Becerilerin Tanımlanması, Ölçülmesi Ve Geliştirilmesi Üzerine Çukurova Bölgesinde Faaliyet Gösteren Sanayi İşletmelerinde Bir Araştırma”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:15, Sayı:2, s.345-368.
• Yenersoy, G. (1997), “Toplam Kalite Yönetimi Mükemmeli Arayış Yolculuğuna İlk adım”, 1. Baskı, İstanbul, Rota Yayınları.
• Yılmaz, S. (2015), “Özel Üniversiteler İle Devlet Üniversiterinde Görevli Akademisyenler Arasındaki Örgütsel Bağlılık Ve İş Tatmin Düzeylerinin Karşılaştırılmasına İlişkin Bir Araştırma”, Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl:4, Sayı:8, s.49-57. İnternet Kaynakları
• http://212.174.46.149/w/sb/egt/pdf/saglikhizmetlerikalite.pdf(Erişim)08.11.2016.
• http://web.uct.ac.za/depts/history/medhist.htm (Erişim) 10 Kasım 2015.
• http://www.canaktan.org/yonetim/toplam (Erişim) 27 Eylül 2016.
• http://www.kalite.saglik.gov.tr/ (Erişim) 11 Kasım 2015.
• http://www.merih.net/m1/whulkuz11.htm (Erişim) 08 Aralık 2016.
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2758958/(Erişim) 27 Aralık 2016.
• http//www.nilgunsarp.com/?p=28, (Erişim) 28 Eylül 2016.
• http://www.sitetky.com/frameset/tky/tkymak.html (Erişim) 16 Ekim 2016.
• http://www.who.int/en/ (Erişim) 19 Eylül 2015.