İKİ GÖÇMEN YAZAR: ROTH VE NABOKOV’UN ROMANLARINDA, GÖÇMENLİK DUYGUSU

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 18, 63 - 82, 31.12.2020

Hasan Yurdakul , İbrahim Hakan Dönmez

Öz

İnsanlık tarihinde göç ve göçmenlik farklı gerekçelerle de olsa daima var olmuştur. Bu nedenle kültürün taşıyıcı unsurlarından olan edebi yapıtlarda pek çok kez göçmenlik konusunun ele alınmış olması şaşırtıcı değildir. Göçmenlikle ilgili çalışmaların daha çok göçmeni nesne olarak ele aldığı göz önünde bulundurulduğunda, göçmeni bir özne olarak ele alıp onun bakış açısını içinde barındıran göçmen edebiyatçıların eserleri ayrı bir öneme sahiptir. Göçmenlik kültürünü anlamak, göçmenlerin duygu durumları hakkında fikir sahibi olmak ve göç sorununu daha insani boyutuyla ele alan sosyolojik analizler yapmayı sağlayacak içgörü zenginliği kazanmak açısından bu eserlere yönelmek değer taşımaktadır. Bu çalışmada kendileri de bizzat göçmenlik duygusunu deneyimlemiş olan iki tanınmış yazar olan Joseph Rothve Vladimir Nabokov’un göç temalı eserleri göçmenlik bağlamında nitel analizle ele alınmıştır. Joseph Roth Rusya’dan Amerika’ya göç etmek zorunda kalan bir Yahudi ailesinin yaşamını ele aldığı “Eyüp” (Hiob) romanında sık sık, roman kahramanı olan göçmenin duygu dünyasını dile getirmiştir. Rusya’dan Avrupa’ya sonra da Amerika’ya göç etmek zorunda kalan Nabokov da neredeyse her romanında olduğu gibi “Yetenek” romanında Almanya’daki kendi göçmenlik deneyimlerini ve duygu dünyasını roman kahramanı üzerinden dile getirmiştir. Bu romanlarda bir göçmenin duygu dünyasında başat olarak kendini gösteren öfke, özlem ve umut gibi duyguları örnekler üzerinden ortaya konmaya çalışılmış ve göçmenlik kültürünü şekillendiren unsurlar değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

göçmen, göçmen edebiyatı, roth, Nabokov

Kaynakça

• Ak, E. (2016). Rusçaya “elveda” romanı. https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/ruscaya-elveda-romani-581260
• Aslan, K. (2011). Kerem Aslan’dan, Nabokov’un “Konuş, Hafıza” Adlı Kitabı Üzerine Bir Yazı. edebiyathaber.net. https://www.edebiyathaber.net/kerem-aslandan-nabokovun-konus-hafiza-adli-kitabi-uzerine-bir-yazi/
• Bahtin, M. (2001). Karnavaldan Romana Edebiyat Teorisinden Dil Felsefesine Yazılar (S. Irzık, Ed.; C. Soydemir, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Baudrillard, J. (2015). Şeytana Satılan Ruh Ya Da Kötülüğün Egemenliği (O. Adanır, Çev.; 3.Baskı). Doğubatı Yayınları.
• Bauman, Z. (2017). Kimlik (1.Baskı). Heretik Yayıncılık.
• Bauman, Z. (2018). Kapımızdaki Yabancılar (E. Barca, Çev.; 1.Baskı). Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z., & Lyon, D. (2018). Akışkan Gözetim (3.Baskı). Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z., & Mazzeo, R. (2019). Edebiyata Övgü (A. E. Pilgir, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Berger, J. (2018). Sanatla Direniş (A. Biçen, Çev.). Metis Yayınları.
• Berger, J., & Mohr, J. (2018). Yedinci Adam. Metis Yayınları.
• Bois, B. D. (2016). Siyah İnsanların Savaşmaları. Içinde L. Ünsaldı, (Ed.), & N. C. Akın (Çev.), Yabancı Bir İlişki Biçimi Olarak Ötekilik (1.Baskı, ss. 1-27). Heretik Yayıncılık.
• Brooks, P. (2016). Psikanaliz ve Hikâye Anlatıcılığı (H. D. Atay & H. Atay, Çev.). Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Castles, S., & Miller, M. J. (1998). The Age Of Mıgratıon International Population Movements in the Modern World (2.Baskı). Macmıllan.
• Chambers, L. (2014). Güç, Kültür, Kimlik (İ. Türkmen & M. Beşikçi, Çev.; 2.Basım). Ayrıntı Yayınları.
• Çalişkan, S. (2019). Adrian Paci’nin Eserlerinde Göç ve Kimlik Olgusu. Journal of Social Sciences / Sosyal Bilimler Dergisi, 9(17), 13-21.
• Danacı, Ç. (2018). V. Nabokov’un (Maşenka, Sebastian Knight’ın Gerçek Yaşamı, İşaretler Ve Semboller) Eserlerinde Altı Rakamı. Molesto: Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 1(1), 1-8.
• Demircan, B. (2020). Politik Söylem ve İktidar: Kamusal Söylemi Üreten, Denetleyen ve Yöneten İktidar Yapıları, Çolpan Kitap.
• Depeli, G. (2010). Görsellik ve Kültürel Bellek İlişkisi: Göçmenin Evi. Kültür ve İletişim, 13(2), 1-39.
• Garfinkel, H. (2016). Başarılı Bir İtibarsızlaştırma Töreninin Koşulları. Içinde L. Ünsaldı (Ed.), & B. Mengü (Çev.), Yabancı Bir İlişki Biçimi Olarak Ötekilik (ss. 107-117). Heretik Yayıncılık.
• Genç, K. (2014). Konuş Hafıza—Vladimir Nabokov. dipnotkitap. http://dipnotkitap.net/BIYOGRAFI/Konus_Hafiza.htm
• Giddens, A. (2012). Sosyoloji (1.Baskı). Kırmızı Yayınları.
• Goffman, E. (2014). Damga: Örselenmiş Kimliğin İdare Edilişi Üzerine İdare Edilişi Üzerine Notlar (Ş. Geniş, L. Ünsaldı, & S. N. Ağırnaslı, Çev.; 1.Baskı). Heretik Yayıncılık.
• Görgün, M. (2017). Kürselleşme Sürecinde Göçmen İlişkileri Ağının Önemi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(Göç Özel Sayısı), 13317-1327.
• Habip, B. (2019). Kültür ve Psikanaliz Sinema, Edebiyat ve Güncelin Psikanalizi. Yapı Kredi Yayınları.
• Haliloğlu, N. (2014). Vladimir Nabokov’un Eserlerinde Hafıza Mekanları. Bilim ve Sanat Vakfı Bülteni, 84, 71-92.
• Hall, S. (1987). Minimal Selves. Içinde L. Appignanesi (Ed.), Identtity: The Real Me Post-Modernism and the Question of Identity (ss. 44-47). ICA Documents 6.
• Hoggart, R. (1966). Literature and Society. The American Scholar, 35(2), 277-289.
• Karpat, K. H. (2010). Osamanlı’dan Günümüze Etnik Yapılanma ve Göçler (B. Tırnakçı, Çev.; 1.Baskı). Timaş Yayınları.
• Kurzban, R., & Leary, M. R. (2001). Evolutionary Origins of Stigmatization: The Functions of Social Exclusion. Psychological Bulletin, 127(2), 187-208.
• Lee, E. S. (1966). A Theory of Migration. Demography, 3(1), 47-57
• Manning, P. (2005). Mıgratıon In World Hıstory (1.Baskı). Routledge.
• Michaud, G. (2012). Bir Disiplin Olarak Edebiyat Sosyolojisinin Kurulması. Içinde K. Alver (Ed.), & H. Uçan (Çev.), Edebiyat Sosyolojisi (ss. 53-65). Hece Yayınları.
• Morrison, T. (2019). Ötekinin Kökenleri (C. Demirdöğdü, Çev.). Sel Yayıncılık.
• Nabokov, V. (2011). Konuş Hafıza (Y. Yavuz, Çev.). İletişim Yayınları.
• Nabokov, V. (2018). Yetenek (S. Gürses, Çev.). İletişim Yayınları.
• Oktay, M. (2020, Ocak 21). Yahudi Trajedisinin Alegorik Anlatısı. https://www.avlaremoz.com/2020/01/21/yahudi-trajedisinin-alegorik-anlatisi/
• Özcan, D. E. (2016). Çağdaş Göç Teorileri Üzerine Bir Değerlendirme. İş ve Hayat, 2(4), 183-215.
• Park, Robert. E. (2016). İnsan Göçü ve Marjinal İnasan. Içinde L. Ünsaldı (Ed.), & K. Eren (Çev.), Yabancı (1.Baskı). Heretik Yayıncılık.
• Poloma, M. (2011). Çağdaş Sosyoloji Kurmları (H. Erbaş, Çev.; 4.Baskı). Palme Yayıncılık.
• Rıtzer, G. (2008). Modern Sosyoli Kuramları (H. Hülür, Çev.; 7.Baskı). Deki Yayınları.
• Roth, J. (2019). Eyüp (F. Gürbüz, Çev.). Alfa Yayınları.
• Rüstemov, K. (2017). Nabokov’un Göçmen Oyunları. https://oggito.com/icerikler/nabokovun-gocmen-oyunlari/44916
• Sağlam, S. (2006). Türkiye’de İç Göç Olgusu ve Kentleşme. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, 5(5), 33-44.
• Schıller, N. G., & Basch, L. (1995). From Immıgrant To Transmıgrant: Theorızıng Transnatıonal Mıgratıon. Anthropological Quarterly, 68(1), 48-63.
• Sennet, R. (2014). Yabancı Sürgün Üzerine İki Deneme (T. Birkan, Çev.; 1.Baskı). Metis Yayınları.
• Simmel, G. (2016). Yabancı. Içinde L. Ünsaldı (Ed.), & K. Eren (Çev.), Yabancı Bir İlişki Biçimi Olarak Ötekilik (1.Baskı, ss. 27-35). Heretik Yayıncılık.
• Şimşek, D. (2016). Ulusaşırı Kimlikler Londra’da Kıbrıslı Türk, Kürt ve Türk Göçmen Çocukları (1.Baskı). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Toros, A. (2008). Sorunlu Bölgelerde Göç. Global Strateji Enstitüsü.
• Türkyılmaz, A., Çay, A., Avşar, Z., & Aksoy, M. (1998). Doğu ve Güneydoğu Anadolu’dan Terör Nedeniyle Göçeden Ailelerin Sorunları. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı.
• Üründü, H. (2010). Joseph Roth’un Hıob Romanında Değişim Yansımaları. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28, 151-164.
• Yurdakul, H. (2020). Göçmenlik Damgası Medyada Göçmenin Anlamsal Kurulumu. Astana Yayınları.