SEÇİLMİŞ GÜVEN ENDEKSLERİ, VIX VE CDS PRİMLERİNİN BÜYÜMEYE ETKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 18, 83 - 97, 31.12.2020

Aynur Süsay Ayşe Ergin Ünal

Öz

Çalışmanın amacı seçilmiş güven endeksleri, Volatilite Endeksi (Korku Endeksi - VIX) ve Kredi Temerrüt Takası (CDS) ile büyüme arasındaki nedensellik ilişkisinin Türkiye için incelenmesidir. Bu bağlamda analizde, Şubat 2014 - Aralık 2019 dönemi Ekonomik Güven Endeksi, Finansal Hizmetler Güven Endeksi, VIX, CDS primleri ve büyümeyi temsilen Sanayi Üretim Endeksi kullanılmış ve değişkenlere Toda -Yamamoto nedensellik testi uygulanmıştır. Birim kök testlerindeki durağanlık sınaması ardından yapılan nedensellik testinde, Ekonomik Güven Endeksi ve büyüme arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi tespit edilmiş ancak CDS primleri ve büyüme arasında bir nedensellik ilişkisi tespit edilememiştir. Ayrıca çalışmanın diğer bulguları, VIX’ ten büyümeye doğru tek yönlü ilişkinin olduğunu ancak Finansal Hizmetler Güven Endeksi ve büyüme arasında bir nedensellik ilişkisinin olmadığı yönündedir. Söz konusu bulgulardan özellikle CDS ve büyüme arasında olmayan nedensellik ilişkisi, Türkiye ekonomisinde analiz döneminde yaşanan büyümenin farklı ekonomik temellere dayanmasından kaynaklanmaktadır. Diğer yandan çalışmada Ekonomik Güven Endeksindeki artışın, piyasada olan endişeyi azaltması ve artan yatırımlarla desteklenmesinin ekonomik büyümeyi artıracağı beklentisi bulgularla desteklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Büyüme, Volatilite Endeksi (VIX), Ekonomik Güven Endeksi, Finansal Hizmetler Güven Endeksi, CDS Primleri, Toda - Yamamoto Nedensellik Testi

Kaynakça

• Adriana, D. (2014). “Revisiting the relationship between unemployment rates and shadow economy. A Toda-Yamamoto approach for the case of Romania”, Procedia Economics and Finance, 10, 227 – 236.
• Afshar, T., Arabian, G., Zomorrodian, R. (2007). Stock return, consumer confidence, purchasing managers index and economic fluctuations. Journal of Business & Economics Research (JBER), 5(8).
• Arısoy, İ. (2012). Türkiye Ekonomisinde İktisadi Güven Endeksleri ve Seçilmiş Makro Değişkenler Arasındaki İlişkilerin VAR Analizi. Maliye Dergisi, 162, 304-315.
• Augustin, P., Subrahmanyam, M.G., Tang, D.Y., Wang, S. Q. (2016), “Credit Default Swaps: Past, Present, and Future”, Annual Review of Financial Economics, 8, 175-196.
• Blanco, R., Brennan, S., Marsh, I. W. (2005). “An Empirical Analysis of The Dynamic Relation Between Investment-Grade Bonds and Credit Default Swaps”, The Journal of Finance, LX (5), 2255 – 2281.
• Çağlar Bektaş, N., Babuşçu, Ş. (2019). “VIX Korku Endeksi ve Cds Primlerinin Büyüme ve Döviz Kuruna Etkisi, Türkiye Örneği”, Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 97 – 111.
• Çevikalp, S. (2017). “Finansal Hizmetler Güven Endeksini Etkileyen Faktörlerin Analizi”, Ekonomi, Yönetim ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(2), 31- 40.
• Danacı, M. C., Şit, M., Şit, A. (2017). “Kredi Temerrüt Swaplarının (CDS’lerin) Büyüme Oranıyla İlişkilendirilmesi: Türkiye Örneği”, Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 67-78.
• Demirgil, B. (2019). Ekonomik Büyümede Güven Faktörünün Etkisi: Türkiye Örneği. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(3), 155-163.
• Dickey, D. A., W. A. Fuller (1979), “Distribution of The Estimators for Autoregressive Time Series with A Unit Root”, Journal of the American Statistical Association, 74, 427–431.
• Dickey, D. A., W. A. Fuller (1981), “Distribution of The Estimators for Autoregressive Time Series with A Unit Root”, Econometrica, 49, 1057-72.
• Dilber, İ., Yalçınkaya, M. H., Şeker, N. (2018). “Finansal Hizmetler Güven Endeksi”, Sosyoekonomik Boyutları ile İnovasyon Manisa Celal Bayar Üniversitesi Yayınları, 19-26.
• Durgun Kaygısız, A. (2019). “Türkiye’de Tüketici ve Reel Kesim Güven Endeksi ile Seçilmiş Makro Değişkenler Arasındaki İlişki: 2010 - 2018”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 17(1), 314 - 332.
• Ersan, İ., Günay, S. (2009). “Kredi Riski Göstergesi Olarak Kredi Temerrüt Swapları (CDSs) ve Kapatma Davasının Türkiye Riski Üzerine Etkisine Dair Bir Uygulama”, Bankacılar Dergisi, 71, 3- 22.
• Evci, S. (2019). “Ekonomik Güven Endeksi ile Yatırım Araçları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Toda - Yamamoto Yaklaşımı”, İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(4), 2893 - 2901.
• Fountain, R. L., Herman, J. R., Rustvold, D, L. (2008), “An Application of Kendall Distributions and Alternative Dependence Measures: SPX vs. VIX”, Insurance: Mathematics and Economics, 42(2) 469–472.
• Fukuyama, F., (1998). Güven - Sosyal Erdemler ve Refahın Yaratılması. Çev: Ahmet Buğdaycı, Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Gazel, S. (2017). “Bist Sınai Endeksi ile Çeşitli Metaller Arasındaki İlişki: Toda-Yamamoto Nedensellik Testi”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(52), 287 – 299.
• Golinelli, R., Parigi, G. (2003). What is This Thing Called Confıdence? A Comparative Analysis of Consumer Confidence Indices in Eight Major Countries, 1- 21, (Çevrimiçi) Erişim adresi: https://www.bancaditalia.it/pubblicazioni/temi-discussione/2003/2003-0484/tema_484_03.pdf (Erişim Tarihi: 19.07.2020).
• Görmüş, S., Güneş, S. (2010). “Consumer Confıdence, Stock Prices and Exchange Rates: The Case of Turkey”, Applied Econometrics and International Development, 10(2), 103 - 114.
• İskenderoğlu, Ö., Akdağ, S. (2017). “Finansal Hizmetler Güven Endeksinin Geçerliliğinin İncelenmesi: Türkiye Örneği”, Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3(4), 625 - 633.
• Karabıyık, L., Anbar, A. (2006). “Kredi Temerrüt Swapları ve Kredi Temerrüt Swaplarının Fiyatlandırılması”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 31.
• Kasmaoui, K., Mughal, M., Bouoiyour, J. (2018). “Does Trust Influence Economic Growth? Evidence from the Arab World”, Economics Bulletin, 38(2), 880 - 891.
• Kılcı, E. N. (2017). “CDS Primleri ile Ülke Kredi Riski Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi”, Türkiye Örneği, Maliye ve Finans Yazıları, (108), 71 - 86.
• Kırca, M., Yıldız, Ü. (2020). “Türkiye için Kredi Risk Primi (CDS) ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Zamanla Değişen Nedensellik İlişkileri”, Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 5(10), 17 - 24.
• Baum, C. F., Wan, C. (2010). “Macroeconomic Uncertainty and Credit Default Swap Spreads”, Applied Financial Economics, 20, 1163 – 1171.
• Kıyılar, M., Akkaya, M. (2016). Davranışsal Finans. Literatür Yayınları, İstanbul.
• Kliber, A. (2011). “Sovereign CDS Instruments in Central Europe-Linkages and Interdependence”, Dynamic Econometric Models, 11, 111 – 128.
• Matsusaka, J. ve A. Sbordone, “Consumer Confidence and Economic Fluctuations”, Economic Inquiry, 1995, 33(2), pp. 296 - 318.
• Öner, H. (2018). “Altın, Petrol, Döviz Kuru, Faiz ve Korku Endeksi Arasındaki İlişki Üzerine Bir Çalışma”, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 10(19), 396 – 404.
• Öner, H. (2019). “Korku Endeksi ile Gelişmekte Olan Ülke Tahvil Piyasaları Arasındaki İlişkinin Ampirik Analizi”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 21(1); 140 - 154.
• Özpınar, Ö., Özman, H., Doru, O. (2018). “Kredi Temerrüt Takası (CDS) ve Kur-Faiz İlişkisi: Türkiye Örneği”, Bankacılık ve Sermaye Piyasası Araştırmaları Dergisi, 2(4), 31 - 45.
• Öztürk, S., Pehlivan, Ö. S. (2020). “Türkiye'de Demokrasi ve Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları İlişkisi: Toda-Yamamoto Nedensellik Analizi (1974 - 2018)”, Balkan Journal of Social Sciences / Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 9(17).
• Phillips, P. C. B., Perron, P.; (1988), “Testing for a Unit Root in Time Series Regressions”, Biometrika, 75, 335 - 346.
• Sadeghzadeh, K., Elmas, B. (2018). “Makroekonomik Faktörlerin Hisse Senedi Getirilerine Etkilerinin BIST’de Araştırılması”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 80, 205 - 230.
• Safina, D. (2015). “Trust and Economic Growth in Russian Society”, Procedia Economics and Finance, 24, 563 – 567.
• Sarıtaş, H., Nazlıoğlu, E. H. (2019). “Korku Endeksi, Hisse Senedi Piyasası ve Döviz Kuru İlişkisi: Türkiye İçin Ampirik Bir Analiz”, Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(4), 542 - 551.
• Tang, D. Y., Hong Y. (2010). "Market Conditions, Default Risk and Credit Spreads", Journal of Banking & Finance 34(4), 743 - 753.
• Toda, H. Y., Yamamoto, T. (1995). “Statistical Inferences in Vector Autoregressions with Possibly Integrated Processes”, Journal of Econometrics, 66, 225 ‐ 250.
• Tunalı, H., Özkan, İ. E. (2016). “Türkiye’de Tüketici Güven Endeksi ve Tüketici Fiyat Endeksi Arasındaki İlişkinin Ampirik Analizi”, İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi, 3(2), 54 - 67.
• Tüzün, O., Eren Ceylan, I. (2018). “Finansal Hizmetler Güven Endeksi ile Kredi Temerrüt Takası (CDS) Arasındaki Nedensellik İlişkisi”, Business and Organization Research (International Conference), 12th - 14th September 2018, Safranbolu / Karabuk.
• Utaka, A., “Confidence and Real Economy - The Japanese Case”, Applied Economics, 2003, 35(3), 337-342.
• Yalçıner, K., Tanrıöven, C., Bal, H., Aksoy, E. E., Kurt, Ç. (2011). Finansal Teknikler ve Türev Araçlar, Detay Yayıncılık, Ankara.