TRAVMA SONRASI STRES TANI ÖLÇEĞİ TÜRKÇE FORMU’NUN GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 22, 24 - 42, 30.12.2022

Sedat Işıklı

Öz

Mevcut çalışmanın amacı, travmatik yaşam olayına maruz kalmış kişilerde TSSB tanısı ve travmatik stres şiddet düzeyini belirlemek amacıyla DSM-IV tanı ölçütlerine göre Foa vd. (1997) tarafından geliştirilen ve öz-değerlendirme tarzında bir ölçek olan Travma Sonrası Stres Tanı Ölçeğinin Türkçe Formunun psikometrik yapısının incelenmesidir. Çeviri ve geri-çeviri işlemlerinden sonra Travma Sonrası Stres Tanı Ölçeği (TSSTÖ) Türkçe Formu oluşturulmuştur. Ölçeğin geçerlik sınaması için travma yaşantısı olan kişilerde ortaya çıkması muhtemel ruhsal sorunları ölçmeyi amaçlayan psikolojik ölçme araçları kullanılmıştır. Bu bağlamda katılımcıların depresif belirti düzeyini belirlemek için Beck Depresyon Ölçeği, yaşanmış travmatik olaya bağlı gelişen stres tepki düzeyini belirlemek için Olay Etkisi Ölçeği-R formu, anksiyete düzeyini belirlemek için Beck Anksiyete Ölçeği ve psikiyatrik belirti düzeyini belirlemek için de Kısa Semptom Envanteri kullanılmıştır. Çalışmaya en az bir tane travmatik yaşam olayı bildiren 34’ü kadın, 56’sı erkek olmak üzere 90 kişi katılmıştır. Ölçeğin yapı geçerliğini sorgulamak için yapılan faktör analizi sonucu büyük ölçüde orijinal ölçeğin 3 faktörlü yapısını desteklemiştir. Ölçeğin diğer psikolojik ölçme araçlarıyla gösterdiği ve ölçüt bağıntılı geçerliği sınamak için elde edilen korelasyon katsayıları tatmin edici düzeyde bulunmuştur. TSSTÖ’nün alt faktör ve tüm maddeleri için elde edilen iç tutarlılık ve madde-toplam test puanı katsayıları ölçeğin güvenirliği için kanıt oluşturmuştur. Tüm bu sonuçlar TSSTÖ Türkçe Formunun travmatik yaşantısı olan kişilerde travma sonrası stres tepkilerini geçerli ve güvenilir bir biçimde ortaya koyabildiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

TSSB, Tanı, Ölçek Uyarlama, Geçerlik-Güvenirlik Çalışması, PTSD, Diagnosis, Scale Adaptation, Validity and Reliability Study

VALIDITY AND RELIABILITY STUDY FOR THE TURKISH FORM OF THE POSTTRAUMATIC DIAGNOSTIC SCALE

Öz

The aim of the present study was to examine the psychometric properties of the Turkish form of the Posttraumatic Diagnostic Scale (PDS), a self-assessment scale developed by Foa et al. (1997) according to DSM-IV diagnostic criteria in order to determine the diagnosis of PTSD and the severity levels of traumatic stress in people exposed to traumatic life events. After the translation and back-translation processes, the Turkish Form of the PDS was created. Psychological measurement tools aiming to measure the psychological problems likely to occur in people who experienced trauma were used for the validity test of the scale. The Beck Depression Inventory was used to determine the level of depressive symptoms, the Impact of Event Scale-R was used to determine the level of traumatic stress reaction due to the traumatic event, the Beck Anxiety Inventory was used to determine the level of anxiety, and the Brief Symptom Inventory was used to determine the level of psychiatric symptoms. The study included 90 participants, 34 women and 56 men, who reported at least one traumatic life event. The results of the factor analysis conducted to examine the construct validity of the scale largely supported the three-factor structure of the original scale. The correlation coefficients obtained to test the criterion-related validity of the scale with other psychological measurement tools were found to be satisfactory. The internal consistency and item-total correlation coefficients obtained for all items and sub-factors of the PDS provided evidence for the reliability of the scale. All these results indicate that the Turkish version of the PDS can validly and reliably reveal posttraumatic stress reactions in people with traumatic experiences.

Anahtar Kelimeler

PTSD, Diagnosis, Scale Adaptation, Validity and Reliability Study

Kaynakça

• Åkerblom, S., Perrin, S., Rivano Fischer, M., & McCracken, L. M. (2017). The impact of PTSD on functioning in patients seeking treatment for chronic pain and validation of the posttraumatic diagnostic scale. International journal of behavioral medicine, 24(2), 249-259.
• American Psychiatric Association (APA). (1994). Diagnostic and statistical manual of mental disorders, 4th Ed., Washington DC: American Psychiatric Association.
• American Psychiatric Association (APA). (2000). Diagnostic and statistical manual of mental disorders DSM-IV-TR (4th ed., text rev.). Washington, DC: American Psychiatric Association
• American Psychiatric Association (APA). (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-5) (5th ed.). Washington, DC: American Psychiatric Publishing.
• Beck AT, Epstein N, Brown G, Steer RA (1988) An inventory for measuring clinical anxiety: Psychometric properties. J Consult Clin Psychol, 56: 893-897.
• Brewin, C. R., Andrews, B. & Valentine, J. D. (2000). Meta-analysis of risk factors for posttraumatic stress disorder in trauma-exposed adults. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 68, 748-766
• Derogatis, L. R. (1992). The brief symptom inventory (BSI): Administration, scoring, and procedures manual=II. Clinical Psychometric Research Inc.
• Dragan, M., Lis-Turlejska, M., Popiel, A., Szumiał, S., & Dragan, W. Ł. (2012). The validation of the Polish version of the Posttraumatic Diagnostic Scale and its factor structure. European Journal of Psychotraumatology, 3(1), 18479. DOI: 10.3402/ejpt.v3i0.18479
• Ehlers, A., & Clark, D. M. (2000). A cognitive model of posttraumatic stress disorder. Behaviour Research and Therapy, 38, 319-345.
• Foa, E. B., Cashman, L., Jaycox, L. & Perry, K. (1997). The validation of a self-report measure of posttraumatic stress disorder: The Posttraumatic Diagnostic Scale. Psychological Assessment, 9, 445-451.
• Griesel, D., Wessa, M., & Flor, H. (2006). Psychometric qualities of the German version of the Posttraumatic Diagnostic Scale (PTDS). Psychological Assessment, 18(3), 262-268.
• Güneş, H. (2001). Gender differences in distress levels, coping strategies, stress related growth and factors associated with psychological distress and perceived growth following the 1999 Marmara earthquake. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hearn, M., Ceschi, G., Brillon, P., Fürst, G., & Van der Linden, M. (2012). A French adaptation of the Posttraumatic Diagnostic Scale. Canadian Journal of Behavioural Science/Revue canadienne des sciences du comportement, 44(1), 16-28.
• Hisli, N. (1988). Beck Depresyon Ölçeği’nin bir Türk örnekleminde geçerlilik ve güvenilirliği. Psikoloji Dergisi, 6, 118-122.
• Horowitz, M., Wilner, N., & Alvarez, W. (1979). Impact of Event Scale: A measure of subjective stress. Psychosomatic Medicine, 41, 209-218.
• Işıklı, S. (2006). Travma sonrası akut stres bozukluğu olan bireylerde semantik ve epizodik duyusal kayıt işleyişi ve çalışma belleği arasındakı ilişkiler. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Uygulamalı Psikoloji Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Itoh, M., Ujiie, Y., Nagae, N., Niwa, M., Kamo, T., Lin, M., Hirohata, S. & Kim, Y. (2017). The Japanese version of the Posttraumatic Diagnostic Scale: Validity in participants with and without traumatic experiences. Asian Journal of Psychiatry, 25, 1-5.
• Karancı, A. Aker, A. T., Işıklı, S., Gül, E. Güzel, H. Y., ve Erkan, B. B. B. (2012). Türkiyede Travmatik Yaşam Olayları ve Ruhsal Etkileri. İstanbul:Matus Basımevi
• Rothbaum, B. O., Foa, E. B., Riggs, D. S., Murdock, T. B. & Walsh, W. (1992). “A prospective examination of posttraumatic stress disorder in rape victims” Journal of Traumatic Stress, 5, 455-475.
• Savaşır, I. (1994). Ölçek uyarlamasındaki sorunlar ve bazı çözüm yolları. Türk Psikoloji Dergisi, 9(33), 27-32.
• Şahin, N. H., & Durak, A. (1994). Kısa semptom envanteri (BSI): Türk gençleri için uyarlaması. Türk Psikoloji Dergisi, 9, 44-56.
• Taylor, S., Kuch, K., Koch, W. J., Crockett, D. J. & Passey, G. (1998). The structure of posttraumatic stress symptoms. Journal of Abnormal Psychology, 107, 154-160.
• Ulusoy M, Şahin N, Erkman H (1998) Turkish Version of The Beck Anxiety Inventory: psychometric properties. J Cognitive Psychotherapy: Int Quaterly, 12, 28-35
• Weiss, D. & Marmar, C. (1997). The Impact of Event Scale - Revised. In J. Wilson & T. Keane (Eds), Assessing Psychological Trauma and PTSD. New York: Guildford.