TO BE OR NOT TO BE A CITIZEN IN ANCIENT GREECE: THE TWO FACES OF THE POLIS

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 24, 23 - 34, 31.12.2023

Rabia Burçin Yavuz

https://doi.org/10.58635/ufuksbedergi.1405935

Öz

Today, it can be said that politics is theoretically constructed from reference points related to certain concepts and values. Undoubtedly, modernization is a milestone in this construction journey. In this direction, firstly, the “rebirth” of the Renaissance has been related to the revival of some concepts and values of Ancient Greek and Roman culture, and the modernization that the Renaissance opened the door to has pointed to a process in which concepts such as democracy and citizenship, within the framework of the secularization of power, have come to the forefront. Hence, when one speaks of democracy or citizenship, Ancient Greece is exemplified as an ideal paradigm. It can be said that the main reason why Ancient Greece has become a reference point is the competent political units, namely the city-states or poleis. In the Ancient Greek poleis, unlike other city-states, all citizens were given a say in state governance, thereby sanctifying the polis as the unique unit where citizens could realize themselves. In this manner, the Ancient Greek city-states emerge as a social form where the citizen and the polis are identified with each other. However, as idealized political units, the poleis have a different side consisting of those deprived of politics so that a good citizen, a good society, and a good state can be formed. In this context, it can be said that the second, less-discussed face of the polis is the essential element in the “success” of the polis.

Anahtar Kelimeler

Polis, Democracy, Citizenship, Non-Citizens, Isegoria

ANTİK YUNAN’DA YURTTAŞ OLMAK YA DA OLMAMAK: POLİSİN İKİ YÜZÜ

Öz

Günümüzde kuramsal olarak siyasetin, birtakım kavram ve değerlere ilişkin referans noktalarından inşa edildiği söylenebilir. Kuşkusuz, inşa serüveninde modernleşme, bir milat olarak karşımızda durmaktadır. Bu doğrultuda, öncelikle, Rönesans’ın “yeniden doğuş”u Antik Yunan ve Roma kültürüne dair birtakım kavram ve değerlerin canlandırılması ile ilgili olmuş, Rönesans’ın kapıyı açtığı modernleşme ise iktidarın dünyevileşmesi çerçevesinde demokrasi, yurttaşlık gibi kavramların ön plana çıktığı bir sürece işaret etmiştir. Böylece demokrasi ya da yurttaşlıktan söz edildiğinde Antik Yunan karşımızda ideal bir örnek olarak belirmektedir. Antik Yunan’ın bir referans noktası haline gelmesinin başlıca sebebinin, yetkin siyasal birimler olan kent devletleri yani polisler olduğu söylenebilir. Antik Yunan polislerinde, diğer kent devletlerinden farklı olarak, tüm yurttaşların devlet yönetimine ilişkin söz sahibi olması sağlanmakta, bu suretle polis, yurttaşların kendilerini gerçekleştirebilecekleri biricik birim olarak kutsallaştırılmaktadır. Bu sayede Antik Yunan kent devletleri, yurttaş ve polisin özdeşleştiği bir toplumsal biçim olarak karşımıza çıkmaktadır. Ne var ki idealleştirilen siyasal birimler olarak polislerin, siyasetten mahrum edilenlerden oluşan farklı bir yüzü bulunur ki iyi yurttaş, iyi toplum ve iyi devlet oluşabilsin. Bu bağlamda, polisin çok konuşulmayan ikinci yüzünün, polisin “başarı”sındaki esas unsur olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Polis, Demokrasi, Yurttaşlık, Yurttaş Olmayanlar, Isegoria

Kaynakça

• Ağaoğulları, M. A. (2013). Kent devletinden imparatorluğa. İmge Kitabevi.
• Akgün, E. (2012). Antik Yunan’da yurttaşların özgürlüğünün temeli olarak demokrasi. V. Çelgin ve E. Akyürek Şahin (Ed.), Eskiçağ Yazıları II içinde (s.53-66). Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Arendt, H. (2009). İnsanlık durumu. B. S. Şener (Çev.). İletişim Yayınları.
• Aristoteles (1993). Politika. M. Tunçay (Çev.). Remzi Kitabevi Yayınları.
• Aristoteles (2013). Atinalıların devleti. Ari Çokona (Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Arslan, A. (2006). İlkçağ felsefe tarihi. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Atayman, V. (2005). Platon. V. Atayman (Ed.), Sokrates’in Savunması içinde (s. 5-74). İstanbul: Bordo-Siyah Yayınları.
• Finley, M. I. (1959). Was Greek civilization based on slave labour?. Historia: Zeitschrift für Alte Geschihte, H.2, 145-164.
• Homeros (2008). Odysseia. A. Erhat-A. Kadir (Çev.). Can Yayınları.
• Jones, A. H. M. (1956). Slavery in the Ancient World. The Economic History Review, 9(2), 185-199.
• Mansel, A. M. (2004). Ege ve Yunan tarihi. Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Platon (2005). Sokrates’in savunması. C. Çetinkaya (Çev.). Bordo-Siyah Yayınları.
• Platon (2010). Devlet. S. Eyüboğlu ve M. A. Cimcoz (Çev.). Türkiye İş bankası Kültür Yayınları.
• Ranciere, J. (2007). Siyasalın kıyısında. A. U. Kılıç (Çev.). Metis Yayınları.
• Schlaifer, R. (1936). Greek theories of slavery from homer to aristotle. Harvard Studies in Classical Philology, 47, 165-204.
• Senett, R. (2008). Ten ve taş: Batı uygarlığında beden ve şehir. T. Birkan (Çev.). Metis Yayınları.
• Şenel, A. (1995). Siyasal düşünceler tarihi. Bilim ve Sanat Yayınları.
• Tridimas, G. (2023). Choice of slavery ınstitutions in ancient Greece: Athanian chattels and spartan helots. Journal of Institutional Economics, 19, 820-836. https://doi.org/10.1017/S174413742300019X
• Vlassopoulos, K. (2011). Greek Slavery: From domination to property and back again. Journal of Hellenic Studies, 131, 115-130. https://doi.org/10.1017/S0075426911000085
• Wood, E. M. (2013). Yurttaşlardan lordlara: Eskiçağdan ortaçağa batı siyasi düşüncesinin toplumsal tarihi. O. Köymen (Çev.). Yordam Kitap.
• Yalçınkaya, A. (2015). Yunan uygarlığı içinde polis ve siyaset. M. Ali Ağaoğulları (Ed.), Sokrates’ten Jakobenlere Batı’da Siyasal Düşünceler içinde (s.19-90). İletişim Yayınları.