ACI LİMONLAR, KIBRIS 1956 ESERİNİN TARİHSEL ELEŞTİRİSİ

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 46 - 57, 16.11.2024

Elif Arpacı

https://doi.org/10.51763/uid.1539424

Öz

Durrell’in Kıbrıs’ın Acı Limonları adlı eseri, tarihsel eleştiri yöntemi ile ele alındığında, eserde, dönemin İngiltere’sinin inşa etmeye çalıştığı Kıbrıs kimliği ve takip ettiği Kıbrıs politikası açık bir şekilde gözler önüne serilmekte; İngiltere’nin azınlık olarak önemsemediği Türk kimliğinin enosis sonrası önem kazandığı ve Türklerin siyasi haklar konusunda İngilizler tarafından desteklenmeye başladığı açıkça anlaşılmaktadır. Bu anlamda Durrell’in bu eseri salt bir edebiyat eseri olarak değil aynı zamanda döneme ışık tutan bir “not defteri” şeklinde ele alınırsa, yazarın estetik bağlamda ifade ettiği öznel fikir ve gözlemleri de dahil olmak üzere, 1950’li yıllarda İngiltere’nin Kıbrıs politikası, Rum ve Türk toplumlarına bakış açısı dahilinde, net bir şekilde anlaşılabilir.
İngiltere’nin Doğu Akdeniz politikası bağlamında Kıbrıs’ın İngiltere açısından önem kazanması sonucu İngiliz hükümeti enosis’e karşı çıkmış; enosis’in Rumlarca desteklenmeye başlaması ve EOKA’nın aktifleşmesi ile birlikte, Kıbrıs’ta yaşayan Türklerin TAKSİM hareketini destekleyerek Kıbrıs’ın Yunanistan ile birleşme fikrini engellemek istemiştir. 1953-56 yılları arasında Kıbrıs’ta bulunan Durrell’in burada yaşadıklarını hem sanatçı hem de devlet görevlisi kimliği dahilinde daha sonra kitaplaştırarak sunması, İngiltere’nin Kıbrıs politikası ve süreç içinde yaşanan gelişmeleri halkın gözüyle takip etmek açısından yararlı olmuş, yazarın hem köy hem de şehir hayatını ve insanlarını aynı anda gözlemleyerek ulaştığı fikirler, doğrudan analiz yöntemlerinin eksik kaldığı noktaları tamamlayarak, Kıbrıs’ın duygu durumuna ait psikolojik faktörlerin daha iyi anlaşılmasını sağlamış; Kıbrıs Rumlarının ve Kıbrıs Türklerinin tercihlerini yönlendiren faktörleri açıkça ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Acı Limonlar, Kıbrıs Sorunu, İngilizlerin Kıbrıs politikası, enosis, EOKA, Lawrence Durrell, inceleme, tarihsel eleştiri, yansıtma kuramı

Kaynakça

• BAŞAK, Ü. (2023). “Yunanca Kaynaklara Göre Filhelen Taburu ve Peta Muharebesi”. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 11(34), 120-150. https://doi.org/10.33692/avrasyad.1179629
• BRITTANICA. “Lawrence Durrell, British Author”. https://www.britannica.com/biography/Lawrence-Durrell. (23.08.2024).
• BRITTANICA. “Catharsis”. https://www.britannica.com/art/catharsis-criticism. (23.08.2024).
• CRAWSHAW, N. (1958). “[Review of Bitter Lemons, by L. Durrell]”. International Affairs (Royal Institute of International Affairs 1944-), 34(1), 116–117. https://doi.org/10.2307/2605958
• DURRELL, Lawrence (1957). “Bitter Lemons of Cyprus”. London, Faber & Faber.
• DURRELL, Lawrence (1957). “Acı Limonlar, Kıbrıs 1956”. Çevr. Hüseyin Aşuroğlu, Belge Yayınları, birinci baskı, Eylül 1992.
• G. C. W. (1954). “Cyprus: The Closed Issue?” The World Today, 10(9), 372–380. http://www.jstor.org/stable/40392757. (23.08.2024).
• GÜNAR, A. (2020). “Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin (Kıbrıs Cumhuriyeti’nin) Avrupa Birliği Üyeliğinin Kıbrıs Sorununa Etkisi”. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları (37), 95-118.
• KAYINTU, Ahmet (2009). “Lawrence Durrell’in Eserleri, Kişiliği ve Türkler”. Atatürk Üni., Sosyal Bilimler Enst., Eğitim Bil. Böl., Yabancı Diller Eğt. Ana Bilim Dalı, İngilizce Öğretmenliği Bilim Dalı, doktora tezi: 241723.
• KIZILYÜREK, N. (1999a) Cyprus: the Impasse of Nationalisms. Athens: Mauri Lista (in Greek).
• KIZILYÜREK, N. (1999b) Turkish Cypriots under Pressure [in Greek], Ex Iparhis, October: (36-42).
• KOUNDOURA, M. (2004). “Between Orientalism and Philhellenism: Lady Mary Wortley Montagu’s “Real” Greeks”. The Eighteenth Century, 45(3), 249–264. http://www.jstor.org/stable/41467952. (23.08.2024).
• LOIZIDES, N. G. (2007). “Ethnic Nationalism and Adaptation in Cyprus”. International Studies Perspectives, 8(2), 172–189. http://www.jstor.org/stable/44214613.
• MORAN, Berna (1972). “Edebiyat Kuramları ve Eleştiri”. İletişim Yayınları, 17. Baskı, 2008, İstanbul.
• ORTAYLI, İlber (2007). “Avrupa ve Biz”. Turhan Kitabevi, birinci baskı, 2007, Ankara.
• PENN, Virginia (1938). “Philhellenism in Europe, 1821-1828”. The Slavonic and East European Review, 16(48), 638–653. http://www.jstor.org/stable/4203426. (23.08.2024).
• PINE, Richard. “Lawrence Durrell: The Mindscape”. New York, St Martin's, 1994.
• Worldhistory (2024). Spartalı Leonidas I, https://www.worldhistory.org/trans/tr/1-336/spartali-leonidas-i/. (24.08.2024).
• ŞAHİN, İ. (2020). “Düşünceden Eyleme EOKA”. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları (37), 21-49.
• The Pol Roger Duff Cooper Prize (2024). https://duffcooperprize.org/who-we-are/. (23.08.2024).
• YEŞİLÇİÇEK, V. (2016). “Türk Dünyasına Yaklaşımı ile Siyasi ve Kültürel Bir Dezenformasyon Örneği Olarak “Acı Limonlar”ı (Kıbrıs 1956) Yeniden Okumak”. Diyalektolog- Ağız Araştırmaları Dergisi(10), 79-90.