Yeşil İnsan Kaynakları Yönetimi Ve Çevresel Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 2, 63 - 80, 02.12.2025

Mahire Kaya

Öz

Yeşil insan kaynakları yönetimi uygulamaları çalışanların çevre konusundaki farkındalığını artırarak onların çevresel örgütsel vatandaşlık davranışı sergilemelerine zemin hazırlamaktadır. Bu bağlamda çalışmanın amacı, yeşil insan kaynakları yönetimi ve çevresel örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Bu araştırmada veriler nicel araştırma yönteminden yararlanılarak anket tekniği ile toplanmıştır. Araştırma verileri yeşil insan kaynakları yönetimi uygulamalarını benimseyen bir imalat işletmesindeki çalışanlardan toplanmıştır. Araştırma modelini test etmek için SPSS istatistik programı kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre, yeşil insan kaynakları yönetimi ve çevresel örgütsel vatandaşlık davranışı arasında pozitif ve anlamlı yönde bir ilişki olduğu saptanmıştır. Yeşil insan kaynakları yönetimi uygulamalarının işletmeye entegre edilmesi ve çalışanların çevresel örgütsel vatandaşlık davranışının nasıl artırılacağı konusunda yöneticilerin farkındalığının artması, işletmeler için sürdürülebilirlik, rekabet avantajı ve operasyonel verimlilik açısından büyük önem taşımaktadır. Çevreye duyarlı uygulamalar, işletmelerin doğal kaynakları verimli kullanmasını sağlayarak maliyetleri düşürecek, aynı zamanda marka itibarını güçlendirecektir. Çalışanların gönüllü olarak sergilediği çevre dostu davranışlar (örneğin, enerji tasarrufu, atık azaltma), iş süreçlerini iyileştirecek ve yasal uyum risklerini minimize edecektir. Özellikle genç ve çevre bilinci yüksek nesiller için çekici bir işveren olmayı kolaylaştırarak yetenekli çalışanları cezbedecektir. Yeşil insan kaynakları uygulamaları ve çevresel örgütsel vatandaşlık davranışı, kısa vadede mali avantajlar sunan, uzun vadede işletmelerin sürdürülebilir büyümesini destekleyen stratejik bir yatırım olarak değerlendirilebilir.

Anahtar Kelimeler

Yeşil İnsan Kaynakları Yönetimi , Çevresel Örgütsel Vatandaşlık Davranışı , Yeşil Yönetim , Örgütsel Çevre

The Relatıonshıp Between Green Human Resources Management And Envıronmental Organızatıonal Cıtızenshıp Behavıor: A Research On Manufacturıng Industry Employess

Öz

Green human resources management practices aim to enhance employees' awareness of environmental issues and thereby create a foundation for the demonstration of environmentally responsible organizational citizenship behavior. In this context, the purpose of this study is to examine the relationship between green human resources management and environmentally responsible organizational citizenship behavior. In this study, data were collected through the survey method, which is a quantitative research approach. The data were obtained from employees working in a manufacturing company that has adopted green human resources management practices. The SPSS software was used to test the research model. According to the findings of the study, there is a positive and statistically significant relationship between green human resources management and environmentally responsible organizational citizenship behavior. Integrating green human resources management practices into organizational processes and increasing the awareness of managers regarding how to enhance employees’ environmentally responsible organizational citizenship behavior are of great importance for sustainability, competitive advantage, and operational efficiency. Environmentally conscious practices allow organizations to utilize natural resources efficiently, thereby reducing costs and strengthening brand reputation. Environmentally friendly behaviors that employees exhibit voluntarily—such as conserving energy and reducing waste—can improve work processes and minimize the risks associated with legal compliance. Furthermore, such practices may enhance an organization's attractiveness as an employer, especially among younger generations who are more environmentally conscious, thus facilitating the recruitment and retention of talented employees. Green human resources management practices and environmentally responsible organizational citizenship behavior can be regarded as a strategic investment that provides short-term financial benefits while supporting the sustainable growth of organizations in the long term.

Anahtar Kelimeler

Green Human Resource Management , Environmental Organizational Citizenship Behavior , Green Management , Organizational Environment

Kaynakça

• Ahmad, S., (2015). Green Human Resource Management: Policies and practices. Cogent Business & Management, 2(1),1-13.
• Anwar, N., Mahmood, N. H. N., Yusliza, M. Y., Ramayah, T., Faezah, J. N., & Khalid, W. (2020). Green Human Resource Management for organisational Citizenship behaviour towards the Environment and environmental performance on a university campus. Journal of Cleaner Production, 256, 120-401.
• Bassam K., & Mujeeb Rahman AP., (2016). Green HRM-A Tool of Sustainable Development. International Journal for Scientific Research& Development, 4(10), 2321-0613.
• Boiral O. & Paille P., (2012). Organizational citizenship behaviour for the environment: Measurement and validation. Journal of Business Ethics, 109, 431-445.
• Boiral, O., (2009). Greeningthe Corporation Through Organizational Citizenship Behaviors. Journal of Business Ethics, 87(2), 221-236.
• Chopra, M., (2022). Green Human Resource Management Conceptual Framework. International Journal of Innovations & Research Analysis, 2(4), 170-174.
• Çevik, O., & Özkan,M. (2023). SPSS İle İstatistiksel Analizler. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Daily, B.F., Bishop, J.W., & Govindarajulu, N. (2009), ‘A Conceptual Model for Organizational Citizenship Behavior Directed Towardthe Environment’. Business & Society, 48(2), 243–256.
• Demir Uslu, Y., Altun, U., & Yılmaz, E. (2022). Sağlık İşletmeleri Açısından Yeşil İnsan Kaynakları Yönetimi İşlevlerinin Bulanık AHS Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Yönetim Ve Ekonomi Dergisi, 29(3), 603-621.
• Deshwal, P., (2015). Green HRM: An Organizational Strategy Of Greening People. International Journal of Applied Research, 1(13): 176-181.
• Dumont, J., Shen, J., Deng, X., (2017). Effects of green HRM practices on employee work place Green behavior: the role of psychological Green climate and employee Green values. Human Resource Management, 56 (4), 613-627.
• Elharari, A. M. A. (2023). Çevresel Örgütsel Vatandaşlık Davranışında Yeşil İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamalarının Rolü [Yayımlanmış doktora tezi, Kastamonu Üniversitesi], Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• George, D. & Mallery, P. (2016). IBM SPSS Statistics 23 Step by Step: A simpleguide and Reference. Routledge: New York.
• George, D., & Mallery, P. (2023). SPSS for Windows Step by Step: Asimple Guide and Reference 11.0 Update. Person Education, INC, United States of America.
• Haden, S. S. P., Oyler, J. D. & Humphreys, J. H. (2009). Historical, practical, and theoretical perspectives on Green management: An exploratory analysis. Management Decision, 47(7), 1041-1055.
• Hosain, M. D. & Rahman, M. D. (2016). Green Human Resource management: A theoretical overview. IOSR Journal of Business and Management (IOSR-JBM), 18(6), 54-59.
• Huda, M. N., Nawangsari, L. C. & Sutawidjaya, A. H., (2021). The factors that influence organizational citizenship behaviour for the environment. International Review of Management and Marketing, 11(3), 85-95.
• Kanbur, E., & Kanbur, A., & Özdemir, B. (2022). Çevresel Örgütsel Vatandaşlık Davranışı: Bir Ölçek Uyarlama Çalışması. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 13 (30).
• Karasar, N., (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi(24. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kesen , M., & Öselmiş, M. (2021). Yeşil İnsan Kaynakları Yönetimi Ölçeği(YİKYÖ): Türkçe’ye Uyarlama, Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması. Uluslar arası Yönetim, İktisadi ve İşletme Dergisi, 1 (4), 1231-1256.
• Luu, T. T., (2019). Green Human Resource Practices and Organizational Citizenship Behavior for the Environment: The Roles of Collective Green Crafting and Environmentally Specific Servant Leadership. Journal of Sustainable Tourism, 1-30.
• Mandip, G., (2012). Green HRM: People Management Commitment to Environmental Sustainability. Research Journal of Recent Sciences, 1, 244-252.
• Mathapati, C. M., (2013). Green HRM: A strategic facet. Tactful Management Research Journal, 2(2), 1-6.
• Mostafa B. A., & Saleh R. S. (2023). The Relationship between Green Human Resource Management Practices and Organizational Citizenship Behavior. International Business Research,16(4), 15-26.
• Naing L., Winn, T., & Rusli B. N., (2006) Practial issues in calculating the sample size for prevalence studies. Medical Statistics Archives of Orofacial Sciences, 1, 9-14.
• Opatha H. H. D. N. P. &Arulrajah A A., (2014). Green Human Resource Management: Simplified General Reflections. International Business Research, 7(8), 104-105.
• Öselmiş, M. (2020). Yeşil İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamaları; Literatür Taraması Ve Bir Ölçek Uyarlama Çalışması [Yüksek Lisans Tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi], Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Öztırak, M. (2023). Yeşil İnsan Kaynakları Yönetiminin Yeşil Örgütsel Davranışa Etkisinde Çalışan Koçluk İlişkisinin Aracı Rolü. Business & Management Studies: An International Journal, 11(3), 861-879.
• Paille P., Boiral, O. & Chen Y., (2013). Linking environmental management practices and organizational citizenship behaviour for the environment: A social exchange perspective. The International Journal of Human Resource Management, 24(18), 3552-3575.
• Renwick, D. W., Redman, T., & Maguire, S. (2012). Green Human Resource Management: A Reviewand Research Agenda. International Journal of Management Reviews, 15, 1-14.
• Robertson, J. L. ve Barling, J. (2017). Toward a new measure of organizational environmental citizenship behavior. Journal of Business Research, 75, 57-66.
• Shah, M. (2019). Green human resource management: Development of a valid measurement scale. Business Strategy and the Environment, 28(5), 771-785
• Silvester, Y., Sarip, A., & Hassan, M. A. (2019). The Relationship between Green HRM Practices and Organizational Citizenship Behavior toward Environment (OCBE). In Journal of Management and Operation Research 1(18).
• Zikmund, W. G. (1997). Business Research Methods, 5. Edition, The Dryden Press, Orlando.