Bilişsel-Davranışçı Terapiye Dayalı Psiko-Eğitim Programının Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Anksiyete Düzeylerine Etkisi

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 161 - 168, 30.12.2019

Ömer Özer , Yrd. Doç. Dr. İlhan Yalçın

https://doi.org/10.47770/ukmead.788859

Cited By: 3

Öz

Bu araştırmanın amacı, bilişsel davranışçı terapiye dayalı psikoeğitim programının, üniversite öğrencilerinin sosyal anksiyete düzeyleri üzerindeki etkisinin incelenmesidir. Araştırmada ön test ve son test kontrol grupsuz yarı deneysel desen kullanılmıştır. Araştırma grubu devlet üniversitesinin psikolojik danışma ve rehberlik merkezine başvurarak, sosyal anksiyete ile başa çıkma grubuna katılan dokuz öğrenci oluşturmuştur. Tüm katılımcılara demografik bilgi formu ve Liebowitz Sosyal Anksiyete Ölçeği (LSAÖ) uygulanmıştır. Psikoeğitim programı sekiz oturum şeklinde yapılandırılmıştır. Programın hazırlanması sürecinde ilgili alanyazın taranarak grup oturumlarına ilişkin planlar hazırlanmıştır. Psikolojik danışma süreci doktora düzeyinde verilen grupla psikolojik danışma dersi kapsamında haftalık süpervizyon gözetiminde sürdürülmüştür. Grup sürecinin bitiminden üç ay sonra izleme testi uygulaması gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların ön test, son test ve izleme testinden aldıkları puanlar Freidman testi ile değerlendirilmiştir. Analiz sonuçlarına göre, bilişsel davranışçı terapiye dayalı psikoeğitim programının, bireylerin LSAÖ sosyal anksiyete ve kaçınma puanlarının azalmasında etkili olduğu, izleme çalışmasında da katılımcıların kazanımlarının devam ettiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

bilişsel davranışçı terapi, psikoeğitim, sosyal anksiyete

Kaynakça

• Aydın, A. (2006). Ergenlerde sosyal anksiyete belirtilerini azaltmaya yönelik bilişsel davranışçı bir müdahale programının etkililiğinin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Ege Üniversitesi, SBE, İzmir.
• Baltacı, Ö. ve Hamarta, E. (2013). Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Kaygı , Sosyal Destek ve Problem yaklaşımları arasındaki incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 38(167), 226–240.
• Beck, A. T., Emery, G. ve Greenberg, R. L. (2005). Anxiety disorders and phobias: A cognitive perspective. Basic Books.
• Çakır, S. (2010). Bilişsel-davranışçı yaklaşıma dayalı olarak hazırlanan sosyal kaygı başa çıkma programının öğrencilerin sosyal kaygı düzeylerine etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi, EBE, Bursa.
• Chen, J., Nakano, Y., Ietzugu, T., Ogawa, S., Funayama, T., Watanabe, N., … Furukawa, T. a. (2007). Group cognitive behavior therapy for Japanese patients with social anxiety disorder: preliminary outcomes and their predictors. BMC Psychiatry, 7, 69–79. https://doi.org/10.1186/1471-244X-7-69
• Clark, D. M. ve Wells, A. (1995). A cognitive model of social phobia. In R. G. Heimberg, M. R. Liebowitz, D. A. Hopeve F. R. Schneier (Eds.), Social phobia: Diagnosis, assessment, and treatment (pp. 69-93). New York: The Guilford Press.
• Dilbaz, N. (2000). Sosyal Anksiyete Bozukluğu : Taný, Epidemiyoloji, Etiyoloji, Klinik ve Ayırıcı tanı. Klinik Psikiyatri Dergisi, Ek-2, 3–21.
• Doğan, U. (2016). Lise öğrencilerinde problemli akıllı telefon kullanımının sosyal kaygı ve sosyal ağların kullanımına aracılık etkisi. Adıyaman Üniversitesi SOsyal Bilimler Dergisi, 8(22), 99–128.
• Edelman, R. E. ve Chambless, D. L. (1995). Adherence during sessions and homework in cognitive-behavioral group treatment of social phobia. Behavior Research and Therapy, 33(5), 573–577.
• Eren Gümüş, A. (2002). Sosyal kaygıyla başa çıkma grup programın üniversite öğrencilerinin sosyal kaygı düzeylerine etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Eriş, Y. ve İkiz, F. E. (2013). ergenlerin benlik saygısı ve sosyal kaygı düzeyleri arasındaki ilişki ve kişisel değişkenlerin etkileri. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(6), 179–193.
• Erkan, Z., Güçray, S. ve Çam, S. (2002). Ergenlerin sosyal kaygı düzeylerinin anne baba tutumları ve cinsiyet açısından incelenmesi. . . Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(10), 64–75.
• Erozkan, A. (2011). Sosyal Kaygının Kaygı Duyarlığı, Benlik Saygısı ve Kişilerarası Duyarlık Açısından İncelenmesi. Elementary Education Online, 10(1), 338–347. Erözkan, A. (2007). Üniversite Öğrencilerinin Reddedilme Duyarlıkları İle Sosyal Kaygı Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 225–240.
• Feske, U. ve Chambless, D. L. (1995). Cognitive behavioral versus exposure only treatment for social phobia: A meta-analysis. Behavior Therapy, 26(4), 695–720. https://doi.org/10.1016/S0005-7894(05)80040-1
• Gültekin, B. K. ve Dereboy, İ. F. (2011). Üniversite Öğrencilerinde Sosyal Fobinin Yaygınlığı ve Sosyal Fobinin Yaşam Kalitesi , Akademik Başarı ve kimlik oluşumu üzerindeki etkileri. Türk Psikiyatri Dergisi, 22(3), 150–158.
• Gümüş, A. E. (2006). Sosyal kaygının benli̇k saygısına ve i̇şlevsel olmayan tutumlara göre yordanması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 26(3), 63–75.
• Güz, H. ve Dilbaz, N. (2003). Sosyal Kaygı Bozukluğu ile Panik Bozukluğu Olgularının Demografik ve Bazı Klinik Özellikler Açısından Karşılaştırılması. Klinik Psikiyatri Dergisi, 6, 32–38.
• Hayward, C., Varady, S., Albano, A. M., Thıenemann, M., Henderson, L. ve Schatzberg, A. F. (2000). Cognitive-Behavioral Group Therapy for Social Phobia in Female Adolescents: Results of a Pilot Study. Journal of the American Academy of Child ve Adolescent Psychiatry, 39(6), 721–726. https://doi.org/10.1097/00004583-200006000-00010
• Heimberg, R. G., Dodge, C. S., Hope, D. A., Kennedy, C. R., Zollo, L. J. ve Becker, R. E. (1990). Cognitive behavioral group treatment for social phobia: Comparison with a credible placebo control. Cognitive Therapy and Research, 14(1), 1–23. https://doi.org/10.1007/BF01173521
• Heimberg, R. G., Liebowitz, M. R., Hope, D. A., Schneier, F. R., Holt, C. S., Welkowitz, L. A., … Klein, D. F. (1998). Cognitive behavioral group therapy vs phenelzine therapy for social phobia: 12-week outcome. Archives of General Psychiatry, 55(12), 1133–1141. https://doi.org/10.1001/archpsyc.55.12.1133
• Heimberg, R. G., Salzman, D. G., Holt, C. S. ve Blendell, K. A. (1993). Cognitive-behavioral group treatment for social phobia: Effectiveness at five-year followup. Cognitive Therapy and Research, 17(4), 325–339. https://doi.org/10.1007/BF01177658
• Hofmann, S. G. (2007). Cognitive factors that maintain social anxiety disorder: A comprehensive model and its treatment implications. Cognitive Behaviour Therapy, 36(4), 193–209. https://doi.org/10.1080/16506070701421313
• Karamustafalıoğlu, O. ve Yumrukçal, H. (2011). Depresyon ve anksiyete bozuklukları. Ş.E.E.A.H. Tıp Bülteni, 45(2), 65–74.
• Liebowitz, M. R., Heimberg, R. G., Schneier, F. R., Hope, D. A., Davies, S., Holt, C. S., … Klein, D. F. (1999). Cognitive-behavioral group therapy versus phenelzine in social phobia: Long term outcome. Depression and Anxiety, 98(May), 89–98.
• Longmore, R. J. ve Worrell, M. (2007). Do we need to challenge thoughts in cognitive behavior therapy? Clinical Psychology Review, 27(2), 173–187. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2006.08.001
• Nedim-Bal, P. ve Öner, M. (2014). The effect of social anxiety management training program on secondary school students. Journal of Educational Sciences Research, 4(1), 335–348. https://doi.org/10.12973/jesr.2014.41.17
• Ozcan, H., Subasi, B., Budak, B., Celik, M., Gurel, S. ve Yildiz, M. (2013). Ergenlik ve genç yetişkinlik dönemindeki kadınlarda benlik saygısı, sosyal görünüş kaygısı, depresyon ve anksiyete ilişkisi. Journal of Mood Disorders, 3(3), 107–113. https://doi.org/10.5455/jmood.20130507015148
• Palancı, M. (2004) Üniversite öğrencilerinin sosyal kaygı problemlerini açıklama ve gidermeye yönelik gerçeklik terapisi oryantasyonlu bir yardım modelinin geliştirilmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, SBE, Trabzon.
• Rapee, R. M. ve Heimberg, R. G. (1997). A cognitive-behavioral model of anxiety in social phobia. Behaviour Research and Therapy, 35(8), 741–756. https://doi.org/10.1016/S0005-7967(97)00022-3
• Sayan, A. (2005). Sosyal kaygıyla başa çıkma programının öğrencilerin sosyal kaygı ve depresyon düzeylerine etkisi.(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) . Gazi Üniversitesi, SBE, Ankara.
• Sertelin M. Ç. (2007). Bilişsel davranışçı yaklaşımla bütünleştirilmiş sosyal beceri eğitiminin ergenlerin sosyal kaygı düzeyine etkisi .(Yayımlanmamış doktora tezi) . İstanbul Üniversitesi, SBE, İstanbul.
• Solmaz, M., Sayar, K. ve Özer, Ö. A. (2000). Sosyal Fobi Hastalarında Aleksitimi , Umutsuzluk ve Depresyon : Kontrollü Bir Çalışma. Klinik Psikiyatri, 3(September 2016), 235–241.
• Sübaşı, G. (2007). Üniversite Öğrencilerinde Sosyal Kaygıyı Yordayıcı Bazı Değişkenler. Eğitim ve Bilim, 32(144), 4–15.
• Şimşek, H. (2011) . Sosyal beceriler grup rehberliği programının sosyal kaygı düzeyine etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) .Dokuz Eylül Üniversitesi,EBE, İzmir.
• Turan, M., Herken, H., Kaya, N. ve Kucur, R. (2000). Sosyal Fobinin Diğer Psikiyatrik Hastalıklarla Birlikteliği. Klinik Psikiyatri Dergisi, 3, 170–175.
• Türkçapar, M. H. (1999). Sosyal Fobinin Psikolojik Kuramı. Klinik Psikiyatri Dergisi, 2, 247–253.
• Vırıt, O., Akbaş, E., Savaş, H. A., Sertbaş, G. ve Kandemir, H. (2008). Gebelikte Depresyon ve Kaygı Düzeylerinin Sosyal Destek ile İlişkisi. Nöropsikiyatri Arşivi, 45, 9–13.
• Yarpuz, A. Y., Saadet, E. D. ve Şanli, H. E. (2008). Akne Vulgaris Hastalarında Sosyal Kaygı Düzeyi ve Bunun Klinik Değişkenler İle İlişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 19(1), 29–37.
• Zorbaz, O. ve Tuzgöl Dost, M. (2014). Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımının Cinsiyet, Sosyal Kaygı ve Akran İlişkileri Açısından İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 298–310.