Ortaokul Öğrencilerinin Bilim-Sözde Bilim Algılarının Kavram Karikatürleri Aracılığıyla İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 2, 72 - 85, 31.12.2023

Latife Nur Canan , Oktay Aslan

https://doi.org/10.47770/ukmead.1283435

Öz

Ortaokul öğrencilerinin bilim-sözde bilim ayrımı konusundaki algılarının ortaya çıkarılması amaçlanan bu araştırmaya Konya ilinde kırsal bölgedeki bir ortaokulda öğrenim gören 127 ortaokul öğrencisi katılmıştır. Veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından geliştirilen Bilim-Sözde Bilim Konulu Kavram Karikatürü Testi (BSK-KKT) ve yarı yapılandırılmış görüşmeler kullanılmıştır. BSK-KKT’de söz konusu bağlam üzerinde hazırlanmış olan kaşık bükme, şifalı taşlar, levitasyon ve iridoloji temalı karikatürler bilimsellik kriterlerinden bilimsel yöntem, test edilebilirlik, tekrarlanabilirlik ve özel kaynaklara dayanmama kriterleri üzerine vurgu yapmaktadır. BSK-KKT uygulandıktan sonra örneklem içerisinden seçilmiş 13 öğrenci ile yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler nitel tekniklerle analiz edilmiştir. BSK-KKT’de öğrencilerin yanıtlarının gruplandırıldığı analiz tablosu, görüşmelerin analizinde ise betimsel analiz kullanılmıştır. Araştırmanın bulguları incelendiğinde ortaokul öğrencilerinin bilim-sözde bilim ayrımı konusunda naif fikirleri olduğu ve bu konuda önemli eksikliklerin olduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Fen Eğitimi, Bilim, Sözde Bilim, Bilim-Sözde Ayrımı

Examination Of Middle School Student’s Perceptions Of Science-Pseudoscience Trough Concept Cartoons

Öz

The objective of this study is to reveal perceptions of secondary school students on science-pseudoscience distinction. 127 secondary school students from a secondary school in the rural district of Konya, participated in the study. In order to examine the science-pseudoscience perceptions of the students, data were collected with Concept Cartoon Test on Science-Pseudoscience (CCTSP) developed by the researcher and semi-structured interviews. In this context at CCTSP, spoon bending, healing stones, levitation and iridology themes cartoons emphasize scientific methods from scientific criteria, testability, reproducibility and non-reliance on specific sources. After CCTSP being applied, semi-structured interviews were conducted with 13 students selected from the sample. The data obtained were analyzed by qualitative data. At CCTSP, analysis table where students' responses grouped and descriptive analysis was used for the analysis of the interviews. When the findings of the study are examined, it was revealed that secondary school students had naive ideas about science-pseudoscience distinction and there were important deficiencies in this subject.

Anahtar Kelimeler

Science Education, Pseudoscience, Science-Pseudoscience Distinction

Kaynakça

• Abd-El-Khalick, F. (2001). Embedding nature of science instruction in pre-service elementary courses: Abandoning Scientism, But.. Journal of Science Teacher Education, 12(3), 215-233.
• Afonso, A. S. and Gilbert, J. K. (2010). Pseudo-science: A meaningful context for assessing nature of science. International Journal of Science Education, 32(3), 329–348.
• Ağlarcı, F. ve Kabapınar, F. (2016). Kimya öğretmen adaylarının bilime ve sözde bilime ilişkin görüşlerinin geliştirilmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 248-286.
• Arık, M. ve Akçay, B. (2018). Argümantasyonun öğrencilerin bilimi sözde-bilimden ayırma becerilerinin geliştirilmesi üzerine etkisi. Özgün Araştırma Dergisi, 8 (1), 41-60.
• Ayvacı, H. Ş. ve Bağ, H. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının bilim sözde-bilim ayrımına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 539-566.
• Bell, R. L. ve Lederman, N. G. (2003). Understandings of the nature of science and decision making on Science and technology based issues. Science Education, 87, 352– 377.
• Büyüköztürk, Ş. (2005). Anket geliştirme. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(2), 133- 148.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri (19.Baskı). Ankara: Pegem Akademi
• Chin, C. and Teou, L. (2009). Using concept cartoons in formativeassessment: scaffolding students’ argumentation. International Journal of Science Education, 31 (10), 1307-1332.
• Çetinkaya, E. (2012). Bilim sözde-bilim ayrımı tartışmasının ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin bilimsellik algıları ve akademik bilgi düzeylerine etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul
• Çetinkaya, E. K., Şimşek, C. L., ve Çalışkan, H. (2013). Bilim ve sözde-bilim ayrımı için bir ölçek uyarlama çalışması. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 31-43.
• Çınar, M. ve Köksal, N. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının bilime ve bilimin doğasına yönelik görüşleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 43-57.
• Çoban, G. Uo. (2009). Modellemeye dayalı fen öğretiminin öğrencilerin kavramsal anlama düzeylerine, bilimsel süreç becerilerine, bilimsel bilgi varlık anlayışlarına etkisi: 7.Sınıf Işık Ünitesi Örneği. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Deve, F. (2015). Bilim tarihi destekli ışık ünitesinin 7. sınıf öğrencilerinin bilimin doğası anlayışlarına etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Rize.
• Doğan N, ve Abd-El-Khalick, F. (2008). Turkish grade 10 students‟ and science teachers‟ conceptions of nature of science: A national study. Journal of Research in Science Teaching, 45(10), 1083-1112.
• Doğan, N., Çakıroğlu, J., Bilican, K. ve Çavuş̧, S. (2009). Bilimin doğası ve öğretimi (1.baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Eve, R. A. and Harrold, F. B. (1986). Creationism, cult archaeology, and other pseudoscientific beliefs: A study of college students. Youth and Society, 17(4), 396-321.
• Kallery, M. (2001). Early-years educators’ attitudes to science and pseudo-science: the case of astronomy and astrology. European Journal of Teacher Education, 24(3), 329-342.
• Keogh, B. and Naylor, S. (1999). Concept cartoons, teaching and learning in science: an evaluation. International Journal of Science Education, 21(4), 431- 446.
• Kılınç, E. (2010). Ortaöğretim öğrencilerinin bilimin doğası hakkındaki bilgi yapılarının kavram haritası yöntemiyle incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kutluca, A. Y. ve Aydın, A. (2016). Fen bilgisi öğretmen adaylarının öz-yeterlik inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: oluşturmacı öğretimin etkisi. Abant Izzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (1), 217-236.
• Kvale, S. (1996). Interviews: an introduction to qualitative research interviewing. California: Sage Publication.
• Losh, S. C. ve Nzekwe, B. (2011). Creatures in the classroom: preservice teacher beliefs about fantastic beasts, magic, extraterrestrials, evolution and creationism. Science and Education, 20, 473–489.
• Martin, M. (1994). Pseudoscience, the paranormal and science education. Science and Education, 3, 357-371.
• Metin, D. ve Ertepinar, H. (2016). Inferring pre-service science teachers’ understanding of science by using socially embedded pseudoscientific context. International Journal of Education in Mathematics, Science and Technology, 4(4), 340-358.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], (2013). İlköğretim Kurumları Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Neuman, W. L. (2006). Toplumsal araştırma yöntemleri nitel ve nicel yaklaşımlar. (S. Ozge, Çev.). Ankara: Yayın Odası.
• Nickell, D. S. (1992). The Pseudoscientific beliefs of high school students. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Indiana University School of Education, Bloomington.
• Ormancı, Ü. ve Şaşmaz-Ören, F. (2010). A scoring study on the use of concept cartoons drawings word association test and concept maps for assessment-evaluation purposes. International Conference on New Horizons in Education, Famagusta, North Cyprus.
• Ormancı, Ü. ve Şaşmaz Ören, F. (2011). Assessment of concept cartoons: an exemplary study on scoring. Procedia Social and Behavioral Sciences, 15, 3582–3589.
• Preece, P. F. and Baxter, J. H. (2000). Scepticism and gullibility: the superstitious and pseudoscientific beliefs of secondary school students. International Journal of Science Education, 22, 1147-1156.
• Sagan, C. (1995). Karanlık bir dünyada bilimin mum ışığı. (M. Göktepeli, Çev.). Ankara: TÜBİTAK Popüler Bilim Yayınları.
• Saka, M. Ve Sürmeli, H. (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sözde bilimsel senaryolarda bilimin doğası kullanımı. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2),504-525.
• Shermer, M. (1997). Why people believe weird things: pseudoscience, superstition and other confusions of our time. New York: W. H. Freeman. Sperandeo-Mineo , R. M. (1999). Epistemological beliefs of physics teachers about the nature of science and scientific models. in M. Komorek, Behrendt, H. , Dahncke, H. , Duit, R. , Graeber, W. , Kross, A., (Eds.) Research in Science Education - Past, Present, and Future ( pp. 250-252), Kiel: IPN Kiel
• Talbot, A. L. (2010). Students conceptions of the Nature of Science. Yaynlanmamış Yükseklisans Tezi, Arizona State University, Arizona.
• Tavşancıl, E. ve Aslan, E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. Epsilon Yayınevi: Istanbul.
• Toz, N. (2012). Fizik Öğretmenlerinin bilimin doğası hakkındaki görüşlerinin bazı değişkenlere göre değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
• Tseng, Y. C., Tsai, C. Y. Hsieh, P. Y., Hung, J. F. and Tuang, T. C. (2014). The relationship between exposure to pseudoscientific television programmes and pseudoscientific beliefs among taiwanese university students. International Journal of Science Education, 4(2), 107–122.
• Turgut, H. (2009). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının bilimsel, sözde-bilimsel ayrımına yönelik algıları. Eğitim ve Bilim Dergisi, 34 (154), 50-68.
• Turgut, H., Eş, H., Bozkurt Altan, E. ve Bozkurt Altan, N. (2016). Okul öncesi öğretmen adaylarının bilim, sözde-bilim algıları. International Online Journal of Educational Sciences, 8 (1), 150-169.
• Tutar, H. (2014). Bilim ve sözde bilim (1.baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Türk Dil Kurumu [TDK], (2006, 26 Eylül). Bilim. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5 910d9f3d09c20.03084816 Erişim tarihi: 04/04/2017
• Uslu, F. (2011). Bilimselliğin kriteri ve sınırları problemi -bilim, bilim Olmayan ve sahte Bilim-. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10(19), 5-35.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Wang, J. W. and Lin, W. Y. (2005). Explanation effect in superstitious thinking. Chinese Journal of Psychology, 47(1), 39–60.