Okul İklimi Özelliklerinin Öğrencilerin Okuryazarlık Düzeyleri Üzerine Etkileri: PİSA 2018 Verileri İncelemesi

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 153 - 161, 31.12.2024

Muammer Yüksel

https://doi.org/10.47770/ukmead.1511848

Öz

Bu çalışmanın amacı öğrenciler tarafından algılanan okul özelliklerinin öğrencilerin okuma becerileri, fen ve matematik okuryazarlıkları üzerinde etkili olan değişkenlerin belirlenmesi ve olası etkilerine yönelik önerilerin sunulmasıdır. Araştırmanın amacından yola çıkılarak PISA 2018 uygulamasından Türkiye örneklemi üzerinden elde dilen veriler kullanılmıştır. Öncelikle veriler incelenmiş ve analize hazır hala getirilmiştir. Değişkenlerin okuryazarlık düzeyleri üzerinde etkili olup olmadıklarının belirlenmesi için yapısal eşitlik modellemesi (YEM) kullanılmıştır. Okuryazarlık düzeyleri üzerinde etkili olduğu düşünülerek araştırmaya dahil edilen okul özellikleri; okula verilen değer, başarısızlık korkusu, öğrenme hedefleri, okul aidiyeti, okulun rekabetçi ortamı, okulda zorbalığa maruz kalma ve okulda algılanan işbirliği değişkenleridir. Yapılan analizler sonucunda her üç okuryazarlık düzeyinde benzer değişkenlerin anlamlı olduğu belirlenmiştir. Her üç okuryazarlık düzeyinin; okul iklimini yansıtan benzer değişkenler tarafından yordandığı belirlenmiştir. Bu değişkenler başarısızlık korkusu, hedef yönelimi, okulun rekabetçi ortamına yönelik algı, zorbalığa maruz kalma ve okulun işbirlikçi ortamına yönelik öğrenci algısı değişkenleridir.

Anahtar Kelimeler

PİSA, okuryazarlık., okul iklimi

Effects of School Climate Characteristics on Students' Literacy Levels: PISA 2018 Data Review

Öz

The aim of this study is to determine the variables that affect the school characteristics perceived by students on students' mathematics, science and reading literacy and to present suggestions for their possible effects. Based on the purpose of the research, data obtained from the PISA 2018 application on the Turkish sample was used. Structural equation modeling (SEM) was used to determine whether the variables had an impact on literacy levels. School characteristics included in the research as they are thought to be effective on literacy levels; The variables are the value given to school, fear of failure, learning goals, school belonging, competitive environment of the school, attitude towards bullying and perceived cooperation at school. As a result of the analyses, it was determined that similar variables were significant at all three literacy levels. All three literacy levels; It was determined that it was predicted by similar variables reflecting the school climate. These variables are fear of failure, goal orientation, perception of the school's competitive environment, exposure to bullying, and student perception of the school's collaborative environment.

Anahtar Kelimeler

PISA, school climate, literacy.

Kaynakça

• Akman, Y. (2010). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin şiddet ve okul iklimi algıları arasındaki ilişki. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Anderman, L. H., & Leake, V. S. (2007). The interface of school and family in meeting the belonging needs of young adolescents. In S. B. Mertens, V. A.
• Anderson, J. R. (1982). Acquisition of ccognitive skills. Psychological Review, 89, 369-406. https://doi.org/10.1037/0033-295X.89.4.369
• Arslan, Ö. (2019). 2012 ve 2015 yılları Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı (PISA) verilerine göre okul iklimi ile ilişkili olan öğrenci ve öğretmen faktörlerinin değişimi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Bektaş & Nalçacı, (2013). Okul iklimi ile öğrenci başarısı arasındaki ilişki, Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, (4) 13, 1-13. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/90041
• Bellici, N. (2015). Ortaokul öğrencilerinde okula bağlanmanın çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 48-65. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/17047
• Blum, R. W. (2005). A case for school connectedness. Educational Leadership, 62, 16-20.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Yayıncılık.
• Çüm, B. & Çüm, S. (2022). Öğrencilerin akran zorbalığına maruz kalma sıklıkları ile cinsiyetleri, okulu/dersleri asma ve okula geç kalma davranışları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,24(2), 352-362. https://doi.org/10.17556/erziefd.8275267
• De Castella, K., Byrne, D., & Covington, M. (2013). Unmotivated or motivated to fail? A crosscultural study of achievement motivation, fear of failure, and student disengagement. Journal of Educational Psychology, 105(3), 861–880. https://doi.org/10.1037/a0032464
• Ellis, T. I. (1988). School climate. Reasearch Roundup, 4(2), 3-6.
• Ertem, H. Y. (2021). Examination of Turkey’s PISA 2018 reading literacy ores within student-level and hool-level variables. Participatory Educational Research (PER), 8(1), 248-264. http://dx.doi.org/10.17275/per.21.14.8.1
• Fraenkel, J.R., Wallen, N.E. & Hyun, H.H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th edt.). McGram-HillCompanies.
• Gök, R. & Ceyhan İdem, B. (2022). Okul ikliminin ilkokul ve ortaokul öğretmenlerinin motivasyonuna etkisi. Asya Studies-Academic Social Studies / Akademik Sosyal Araştırmalar, 6(22), 1-12. https://doi.org/10.31455/asya.1210359
• Gürhan, N. (2017). Her yönü ile akran zorbalığı. Türkiye Klinikleri, 2, 175-181.
• Hagerty, B. M., Williams, R. A., Coyne, J. C., & Early, M. R. (1996). Sense of belonging and indicators of social and psychological functioning. Archives of psychiatric nursing, 10(4), 235-244. https://doi.org/10.1016/s0883-9417(96)80029-x
• Isakson, K., & Jarvis, P. (1999). The adjustment of adolescents during the transition into high school: A short-term longitudinal study. Journal of Youth and Adolescence 28, 1–26. https://doi.org/10.1023/A:1021616407189
• Kalaycı, Ş. (2009). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (4. Baskı). Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Karabay, E., Yıldırım, A., & Güler, G. (2015). Yıllara göre PISA matematik okuryazarlığının öğrenci ve okul özellikleri ile ilişkisinin aşamalı doğrusal modeller ile analizi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(36), 137-151.
• Karadağ, E., Baloğlu, N., Korkmaz, T. & Çalışkan, N. (2008). Eğitim kurumlarında örgüt iklimi ve örgüt etkinlik algısı arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(3), 63-71. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1494966
• Karakaya, M. & Sevgi, S. (2023). Matematik okuryazarlığının PISA 2018 öğrenci verilerine göre incelenmesi, Turkish Journal of Educational Studies, 10(3), 315-329. https://doi.org/10.33907/turkjes.1284033
• Karasar, N. (2005) Bilimsel araştırma yöntemleri. Nobel Yayıncılık.
• Kasap, Y., Doğan, N. & Köroğlu, M. (2022). Lojistik regresyon yöntemi ile farklı başarı düzeyindeki ülkelerin PISA başarı düzeylerini etkileyen önemli değişkenlerin incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(3), 590-599. https://doi.org/10.17556/erziefd.1151452
• Kester, V. M. (1994). Factors that affect African-American students' bonding to middle school. The Elementary School Journal, 95(1), 63-73. https://psycnet.apa.org/doi/10.1086/461790
• Kurumanoğlu, M. & Aksoy, N. (2021). Sınıf öğretmenlerinin öğrenciler arası rekabete ilişkin görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 54(3), 721-746. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1560781
• Linnenbrink-Garcia, L., & Fredricks, J. A. (2008). Developmental perspectives on achievement motivation: Personal and contextual influences. In J. Y. Shah & W. L. Gardner (Eds.), Handbook of motivation science (pp. 448–464). The Guilford Press.
• Ma, L., Luo, H., & Xiao, L. (2021). Perceived teacher support, self-concept, enjoyment and achievement in reading: A multilevel mediation model based on PISA 2018. Learning and Individual Differences, 85. https://doi.org/10.1016/j.lindif.2020.101947.
• OECD. (2019a). PISA 2018 Results (Volume II): Where All Students Can Succeed. Paris, France: OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/b5fd1b8f-en
• OECD. (2019b). PISA 2018 Results (Volume III): What School Life Means for Students’ Lives, Paris, France: OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/acd78851-en.
• Öner, S. (2007). Ortaöğretim kurumlarında görevli öğretmenlerin okul yönetimine katılma düzeyleri ile örgüt iklimi arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Özdemir, S., Sezgin, F., Şirin, H., Karip, E. & Erkan, S. (2010). İlköğretim okulu öğrencilerinin okul iklimine ilişkin algılarını yordayan değişkenlerin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 213-224. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/87427
• Özgenel, M., Çalışkan Yılmaz, F., & Baydar, F. (2018). Shool climate as a predictor of secondary school students’ school attachment. Eurasian Journal of Educational Research, 78, 87-116. https://doi.org/10.14689/ejer.2018.78.5
• Özkal, N. (2000). İşbirlikli öğrenmenin sosyal bilgilere ilişkin benlik kavramı, tutumlar ve akademik başarı üzerindeki etkileri. [Yayınlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Özkan, Y. & Güvendir, M. (2014). Öğrencilerin sosyo-ekonomik özellikleri ile matematik başarıları arasındaki ilişki: PISA ve ÖBBS karşılaştırması. International Online Journal of Educational Sciences, 6(3), 776-789.
• Routt, M. L. (1996). Early experiences that foster connectedness. Dimensions of Early Childhood, 24(4), 17-21.
• Sarı, M. (2012). Sense of school belonging among elementary school students. Çukurova University Faculty of Education Journal, 41(1), 1-11. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/46471
• Sezgin, F., & Kılınç, A. Ç. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgüt iklimine ilişkin algılarının incelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(3), 743-757. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/76972
• Stevens, J. P. (2009). Applied multivariate statistics for the social sciences (5th Ed.) Routledge.
• Şişman, M. & Turan, S. (2004). Dünyada eğitim ve yöneticilerin yetiştirilmesine ilişkin başlıca yönelimler ve Türkiye için çıkarılabilecek bazı sonuçlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(1), 13-26. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/256429
• Tattum, D., & Tattum, E. (1992). Social education and personal development. London: David Fulton.
• Tobin, C., & Duncan, J. (2007). Peer victimization among adolescent females: A literature review of the significant causes and consequences associated with relational aggression. Alabama Counseling Association Journal, 33(1), 20-23. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ901587.pdf
• Torresa, L. L., Johnesb, J., Elliottc, C., & Polod, C. (2021). The effects of competition and collaboration on efficiency in the UK independent school sector. Economic Modelling, 96, 40-53. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2020.12.020
• Tuominen-Soini, H., Salmela-Aro, K., & Niemivirta, M. (2012). Achievement goal orientations and academic well-being across the transition to upper secondary education, Learning and Individual Differences, 22(3), 290-305. https://doi.org/10.1016/j.lindif.2012.01.002.
• Uysal, İ., & Eren, A. (2021). ‘Eğri bir aynada doğruyu görmek’: PISA 2018 öğrenci başarısının doğrusal olmayan bir çerçevede incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(3), 923-978. https://doi.org/10.19171/uefad.932207
• Yenidünya, A. (2005). Lise öğrencilerinde rekabetçi tutum, benlik saygısı ve akademik başarı ilişkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Yenipınar, Ş. & Yıldırım, K. (2022). Okul etkililiğiyle ilişkilerindeki eğilim bağlamında öğrencilerin okula devamsızlığı ve bireysel gereksinimlerini karşılama: PİSA 2012-2015-2018 döngüsündeki verilerin ikincil analizi, Trakya Eğitim Dergisi, 12(2), 896-910. https://doi.org/896-910. 10.24315/tred.943342
• Yıldırım, İ. E. (2017). İstatistiksel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, Y., Şahin, M. G., & Sezer, E. (2017). PISA 2012 Türkiye örnekleminde okul özelliklerinin matematik okuryazarlığına etkisi. Elementary Education Online, 16(3), 1093-1100.