Çocukların Dijital Oyun Bağımlılığı Eğilimleri ve Dijital Oyunda Uygulanan Ebeveyn Stratejileri Hakkındaki Veli Görüşleri

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 1, 11 - 20, 30.06.2025

Emin Ertekin , Ömür Çoban

https://doi.org/10.47770/ukmead.1541010

Öz

Yapılan araştırmalar, erken çocukluk dönemindeki çocukların günde en az iki saatini dijital oyunlar oynayarak geçirdiklerini ortaya koymaktadır. Bilinçsiz ve belli kurallara bağlı kalmaksızın oynanan dijital oyunların bağımlılığa neden olabileceği ve bu süreçte ebeveynlerin süreci yönetme konusunda bilgi ve stratejilerinin yeterli olmadığı da araştırmalarda tespit edilen bir diğer husustur. Bu doğrultuda bu araştırmanın amacı, okul öncesi çocukların dijital oyun bağımlılığı eğilimleri ve dijital oyunda uygulanan ebeveyn stratejileri hakkındaki veli görüşlerinin incelenmesidir. Araştırma 2022-2023 eğitim öğretim yılında Minik Kalpler Anaokulu velileri ile yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubu tipik örnekleme yöntemiyle belirlenmiştir ve araştırmanın çalışma grubunu 36 öğrenci velisi oluşturmaktadır. Fenomenolojik desende yürütülen araştırmada, veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Hazırlanan sorular ile yüz yüze görüşmeler yapılmış aynı zamanda 8 veli ile odak grup görüşmesi yapılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre okul öncesi öğrencilerin dijital oyun bağımlılığı konusunda en fazla hayattan kopma davranışı sergiledikleri, velilerin ise en fazla aktif rehberlik stratejisi uyguladıkları görülmüştür. Velilerin dijital oyun bağımlılığı ile başa çıkabilmeleri için onlara aktif ebeveyn rehberlik stratejileri uygulama konusunda derinlemesine eğitimler verilmelidir. Alan araştırmacıları ise aktif ebeveyn rehberlik stratejileri uygulama konusunda etkili bir eğitim programı geliştirebilir ve bu stratejilerin etkililiğini araştırabilirler. timler verilmelidir. Bununla birlikte okul müdürlerine aktif ebeveyn rehberlik stratejileri uygulama konusunda verilecek eğitimlerle farkındalık kazandırılmalıdır. Alan araştırmacıları ise aktif ebeveyn rehberlik stratejileri uygulama konusunda etkili bir eğitim programı geliştirebilir ve bu stratejilerin etkililiğini araştırabilirler.

Anahtar Kelimeler

Dijital oyun , dijital oyun bağımlılığı , ebeveyn , strateji

Parent Views on Children’s Digital Game Addiction Tendencies and Parental Strategies Applied in Digital Gaming

Öz

The extant research demonstrates that children in the early childhood phase engage in digital gaming for a minimum of two hours per day. Furthermore, the research indicates that unstructured and rule-free digital gaming can potentially lead to addiction. In this regard, the objective of this study is to examine the prevalence of digital game addiction tendencies among preschool children and the strategies employed by their parents to address their engagement with digital games. The research was conducted with the parents of Minik Kalpler Kindergarten during the 2022-2023 academic year. The research group was selected using the convenient sampling method and consisted of 36 parents. In the research, using a phenomenological design, a semi-structured interview form was employed for both face-to-face interviews and focus group interviews with eight parents. The findings of the study indicated that preschool students exhibited the most dissociation from life behavior in terms of digital game addiction and parents employed the active guidance strategy the most. Parents should be provided with comprehensive training on effective parenting strategies. Researchers in this field can develop an effective training programme on the implementation of these strategies and investigate their efficacy.

Anahtar Kelimeler

Digital game , digital game addiction , parents , strategy

Kaynakça

• Alter, A. (2018). Karşı konulmaz- bağımlılık yapıcı teknolojinin yükselişi ve bizim ona esir edilişimiz. (çev. D. İrengün). Paloma. (Orijinal çalışmanın basım tarihi 2017).
• Anderson, C. A., Shibuya, A., Ihori, N., Swing, E. L., Bushman, B. J., Sakamoto, A., ... Saleem, M. (2010). Violent video game effects on aggression, empathy, and prosocial behavior in eastern and western countries: A meta-analytic review. Psychological Bulletin, 136(2), 151–173.
• American Psychiatric Association (APA) (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Washington, DC. https://cdn.website ditor.net/30f11123991548a0af708722d458e476/files/uploaded/DSM%2520V.pdf sayfasından 23.12. 2022 tarihinde erişim sağlanmıştır.
• Aydoğdu-Karaaslan, İ. (2015). Dijital oyunlar ve dijital şiddet farkındalığı: Ebeveyn ve çocuklar üzerinde yapılan karşılaştırmalı bir analiz. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(36), 806-818.
• Bağatarhan, T. (2023). Digital game addiction tendency and problem behaviors in preschool Children. E-International Journal of Educational Research, 14(5), 179-193.
• Balaban-Dağal, A., ve Bayındır, D. (2019). Validity and reliability study of effects of digital games in early ages scale. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 9(4), 979-1000. doi: 10.14527/pegegog.2019.031
• Balcı S.,ve Ahi, B. (2017). Mind the gap! Differences between parents’ childhood games and their children’s game preferences. Contemporary Issues in Early Childhood, 18(4), 434– 442.
• Ballard, M., Gray, M., Reilly, J., ve Noggle, M. (2009). Correlates of video game screen time among males: Body mass, physical activity, and other media use. Eating Behaviors, 10, 161–167.
• Başal, H. A. (2007). Geçmiş yıllarda Türkiye’de çocuklar tarafından oynanan çocuk oyunları. Uludağ Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 243-266.
• Baysak, E., Kaya, F. D., Dalgar, İ., ve Candansayar, S. (2016). Online game addiction in a sample from Turkey: Development and validation of the Turkish version of game addiction scale. Bulletin of Clinical Psychopharmacology, 26(1), 21-31.https://doi.org/10.5455/bcp.20150502073016
• Bektaş, M. (2018). Davranışsal bağımlılık: Tanımı, türleri ve sınıflandırılması. H. Ateş ve A. Koçak (Ed.), Bir kamu politikası olarak- bağımlılıkla mücadele içinde (147- 159). Nobel Akademi.
• Bilgi, A. (2005). Bilgisayar oyunu oynayan ve oynamayan ilköğretim öğrencilerinin saldırganlık, depresyon ve yalnızlık düzeylerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Bilgin Ülken, F., ve Kılınç, F. (2018). Çocukların çevrimiçi ortamda karşılaştıkları risk türleri ile aracılık uygulamaları arasındaki ilişki. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(1), 124-145.
• Brito, R., Francisco, R., Dias, P., ve Chaudron, S. (2017). Family dynamics in digital homes: The role played by parental mediation in young children’s digital practices around 14 Europeancountries. Contemporary Family Therapy, 39, 271–280. doi:10.1007/s10591-017-9431-0
• Budak, K.S. (2020). Okulöncesi dönem çocukları için dijital oyun dijital oyun bağımlılık eğilim ölçeğinin ve dijital oyun ebeveyn rehberlik stratejileri ölçeğinin geliştirilmesi, problem davranışlarla ilişkisinin incelenmesi (Yayımlanmmaış Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Budak, K. S., ve Işıkoğlu, N.(2022). Dijital oyun bağımlılık eğilimi ve ebeveyn rehberlik stratejileri ölçeklerinin geliştirilmesi. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 55(3), 693-740.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2019). Bilimsel araştırma yöntemleri (16. b.). Pegem Akademi.
• Chaudron, S., DiGioia, R., ve Gemo, M. (2018). Young children (0-8) and digital technology - A qualitative study across Europe. Jrc Science for Policy Report. doi: 10.2760/294383
• Creswell, J. (2014). Araştırma deseni. (S. Demir, Çev.) Eğiten Kitap.,
• Çokluk, Ö., Yılmaz, K., ve Oğuz, E. (2011). Nitel bir görüşme yöntemi: Odak grup görüşmesi. Kuramsal Eğitim bilim, 4 (1), 95-107.
• Darvesh, N., Radhakrishnan, A., Lachance, C. C., Nincic, V., Sharpe, J. P., Ghassemi, M., ... ve Tricco, A. C. (2020). Exploring the prevalence of gaming disorder and Internet gaming disorder: A rapid scoping review. Systematic Reviews, 9, 1-10.
• Emiroğlu İlvan, T., ve Ceylan, R. (2023). Predicting preschool children’s digital play addiction tendency during Covid-19 pandemic: Regarding the mother-child relationship, and child-and family-related factors. Education and Information Technologies, 28(12), 15687-15716.
• Erdoğan, S., ve Baran, G. (2008). A study on the opinions of parents regarding television watching habits of their children in the four-six age group. The Social Sciences, 3(3), 245–248.
• Fullerton, S., Taylor, A. W., Grande, E. D., ve Berry, N. (2014) Measuring physical inactivity: Do current measures provide an accurate view of ‘‘sedentary’’ video game time ?. Journal of Obesity,1-5. http://dx.doi.org/10.1155/2014/287013
• Gentile, D. (2009). Pathological video-game use among youth ages 8 to 18: A national study. Psychological Science, 20 (5), 594-602. http://dx.doi.org/10.1111/j.1467- 9280.2009.02340
• Glesne, C. (2014). Nitel araştırmaya giriş. (4. bas.). (A. Ersoy, ve P. Yalçınoğlu, Çev.)Anı.
• Gaming in Turkey (2023). Türkiye oyun sektörü raporu 2023. https://www.turkiyeoyunsektoruraporu.com/tr/ adresinden 01.10.2024 tarihinde erişim sağlanmıştır.
• Goodwin, K. (2018). Dijital dünyada çocuk büyütmek- teknolojiyi doğru kullanmanın yolları. (çev. T. Er). İstanbul: Aganta Kitap Yayınevi. (Orijinal basım tarihi 2018)
• Griffiths M. D. (2009). Online computer gaming: Advice for parents and teachers. Education and Health, 27(1), 3-6.
• Güzen, M. (2021). Covid-19 pandemiöncesi ve pandemi sürecinde 4-6 yaş çocuklarının dijital oyun bağımlılık eğilimleri ve ebeveyn rehberlik stratejilerinde görülen farklılıkların incelenmesi.(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Hastings, E. C., Karas, T. L., Winsler, A., Way, E., Madigan, A., ve Tyler, S. (2009). Young children’s video/computer game use: Relations with school performance and behavior. Issues in MentalHealthNursing, 30, 638–649. doi:10.1080/01612840903050414
• Işıkoğlu-Erdoğan, N. (2019). Dijital oyun popüler mi ? ebeveynlerin çocukları için oyun tercihlerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 46, 1- 17. doi:10.9779/pauefd.446654
• Kanak, M., ve Özyazıcı, K. (2018). An analysis of somevariablesinfluencingparentalattitudestowardstechnologyandapplicationuseanddigitalgameplayinghabits in the preschool period. Inonu University Journal of the Faculty of Education, 19(2), 341-354. doi: 10.17679/inuefd.369969
• Konca, A. S. (2019). Investigating the social interactions between parents and young children during digital activities at home. (Unpublished masterthesis). Middle East Technical University The Graduate School of Social Sciences.
• Lawrence, S. M. (2018). Preschool children and ipads: Observations of social interactions during digital play. Early Education and Development, 29(2), 207-228. doi: 10.1080/10409289.2017.1379303.
• Lemmens, J.S., Valkenburg P.M., ve Peter, J. (2009). Development and validation of a game addiction scale for adolescents. Media Psychology, 12(1), 77-95.
• Lincoln, Y.S., ve Guba, E.G. (1985). Naturalisticinquiry. Sage.
• Livingstone, S., ve Helsper, E. (2008). Parental mediation and children’s internet use. Journal of Broadcasting& Electronic Media, 52 (4), 581-599.
• Livingstone, S., Mascheroni, G., Dreier, M., Chaudron, S., ve Lagae, K. (2015). How parents of young children manage digital devices at home: The role of income, education and parental style. EU Kids Online, LSE.
• Mustafaoğlu, R., ve Yasacı, Z. (2018). Dijital oyun oynamanın çocukların ruhsal ve fiziksel sağlığı üzerine olumsuz etkileri. Bağımlılık Dergisi, 19(3), 51-53.
• Nevski, E., ve Siibak, A. (2016). The role of parents and parental mediation on 0–3-year olds’ digital play with smart devices: Estonian parents’ attitudes and practices. Early Years, 36(3), 227-241. doi: 10.1080/09575146.2016.1161601.
• Nikken, P., ve Schols, M. (2015). How and why parents guide the media use of young children. Journal of Child and Family Studies, 24, 3423–3435. doi:10.1007/s10826-015-0144-4.
• Palaiologou, I. (2016). Children under five and digital technologies: implications for early years pedagogy. European Early Childhood Education Research Journal, 24(1), 5-24. doi: 10.1080/1350293X.2014.929876.
• Palfrey, J., ve Gasser, U. (2017). Doğuştan dijital dijital yerlilerin ilk kuşağını anlamak. (çev. N. Aydın). İstanbul Kültür Üniversitesi.
• Patton, M. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (3 bas.). (M. Bütün, ve S. B.Demir, Çev.) PegemA.
• Plowman, L., ve McPake, J. (2013). Seven myths about young children and technology. Childhood Education, 89(1), 27-33. doi: 10.1080/00094056.2013.757490
• Prensky, M. (2001). Digital natives, digital immigrants. On the Horizon, 9(5), 1–6.
• Prot, S., Anderson C.A., Gentile D.A., ve Swing, E. L. (2014) The positive and negative effects of video gameplay. In Children and media. A. Jordan, D. Romer (Eds). Oxford University Pres,109-128.
• Resnick, M. (2019). Yaşam boyu anaokulu. (çev. G. Sert, B. Çetin ve C. Aşkın).Aba. (Orijinal çalışmanın basım tarihi 2017).
• Sağlık Bakanlığı. (2018). Dijital oyun bağımlılığı çalıştayı sonuç raporu. https://dosyamerkez.saglik.gov.tr/Eklenti/30051,yenidijitalpdf.pdf?0 sayfasından 02.11.2022 tarihinde erişim sağlanmıştır.
• Sapsağlam, Ö. (2018). Okul öncesi dönem çocuklarının değişen oyun tercihleri. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 1122-1135
• Şirin, S. (2019). Yetişin çocuklar bebeklikten ergenliğe çocuk yetiştirme kılavuzu. Doğan Kitap.
• Şenol, Y., Şenol, F. B., ve Can Yaşar, M. (2024). Digital game addiction of preschool children in the Covid-19 pandemic: social emotional development and parental guidance. CurrentPsychology, 43(1), 839-847.
• TDK (2022). Tük Dil Kurumu sözlüğü. 12.12.2022 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden erişim sağlanmıştır.
• Toran, M., Ulusoy, Z., Aydın, B., Deveci, T., ve Akbulut, A. (2016). Çocukların dijital oyun kullanımına ilişkin annelerin görüşlerinindeğerlendirilmesi. Kastamonu Education Journal, 24(5), 2263-2278.
• Tuğrul, B., Ertürk, H.G., Özen-Altınkaynak, Ş., ve Güneş, G. (2014). Oyunun üç kuşaktaki değişimi. The Journal of Academic Social Science Studies, 27, 1-16.
• Valkenburg, P. M., Krcmar, M., Peeters, A. L., ve Marseille, N. M. (1999). Developing a scale to assess three styles of television mediation: “Instructive mediation”,”restrictive mediation,” and “social co-viewing.” Journal of Broadcasting & Electronic Media, 43, 52–66.
• Yalçın-Irmak, A,. ve Erdoğan, S. (2016). Ergen ve genç erişkinlerde dijital oyun bağımlılığı: güncel bir bakış. Türk Psikiyatri Dergisi, 27(2), 128-37.
• Yeliz, S., Yayan, Y., ve Yayan, E. H. (2021). COVİD-19 sürecinde çocukların oyun bağımlılığı düzeylerinin uyku ve akademik başarılarına etkisi. Bağımlılık Dergisi, 22(4), 447-454.
• Yeşilay (2020). İnternet ve oyun bağımlılığı raporu. Yeşilay. https://www.yesilay.org.tr/tr/bagimlilik/teknoloji-bagimliligi? gad_source=1&gclid=Cj0KCQjw6oi4BhD1ARIsAL6pox211sqMYKb6XYxBfDYaa5simuI4yubskkRBVSlWvepLvQsU7E3gHoaAvn_EALw_wcB adresinden 05.10.2024 tarihinde erişim sağlanmıştır.
• Yıldırım, Y. (2018). Dijital kültürde çocuk yetiştirmek.. Nisan.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde bilimsel araştırma yöntemleri. (9. Bas.). Seçkin.