Medya Manipülasyonunun Borsa İstanbul'a Etkileri; Küçük Yatırımcıya Boğa Tuzağı

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 24, 28.06.2025

Alper İşleyen

Öz

Bu çalışma, temelde medyanın borsalara, hisse senedi seçimlerine, bireysel küçük yatırımcılara ve haberlere erişimdeki eşitsizliklerin etkilerini tartışmayı amaçlamaktadır. Bu amaçla bu çalışmada, Türkiye'de 2019 yılında yapılan yerel seçimler döneminde, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlık seçiminin tekrar edilmesi kararında medyada yer alan haber başlıklarını bireysel küçük yatırımcıların nasıl algıladığı, yatırımlarını nasıl yönlendirdikleri ve seçimin tekrar edilmesi kararından, seçimin tekrar edildiği tarihe kadar geçen 7 haftalık süreçteki Borsa İstanbul'un performansı örnek olay alarak incelenmektedir. Bu araştırma içerisinde Türkiye'de 2019 yılında yapılan yerel seçimler döneminde, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlık seçiminin tekrar edilmesi kararının alındığı tarihten, seçimin tekrar yapıldığı 7 haftalık süreçte Borsa İstanbul'daki beş endeksin performansı ortaya konulmuştur. Ayrıca söz konusu dönem yatırım yapmış 10 bireysel küçük yatırımcı ile yarı yapılandırılmış derinlemesine mülakat tekniği ile görüşme yapılmıştır. Araştırmanın bulgularına göre; medya, hisse senedi piyasasını ve bireylerin yatırım kararlarını etkilemektedir. Ayrıca 2019 yılında İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimlerinin tekrar edilmesi kararı Borsa İstanbul'un performansını etkilemiştir. Ancak diğer yandan seçimin tekrar edilmesi kararının bireysel küçük yatırımcılara olan etkisi tartışmalıdır. Bu çalışma kapsamında; gazetecilerin yurttaşların çıkarlarını koruyacak haberler yapması, haberlerde kamu yararını gözetmesi, haber ajanslarının ücretli abonelik sistemini sınırlaması, haberlere tüm yurttaşların anında erişiminin sağlanması ve öğrencilere ilköğretim seviyesinden itibaren finansal okur yazarlık ve medya okur yazarlığı eğitimlerinin tüm eğitim hayatı boyunca verilmesi tavsiye edilmiştir. Bu araştırma, iletişim perspektifinden borsa ve finansal piyasalar alanına Türkçe literatüre katkı sağlamayı ve bu alanda yapılacak başka çalışmalar için araştırmacıları teşvik etmeyi amaçlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Borsa , medya ve borsa , küçük yatırımcı , ekonomi gazeteciliği.

Etik Beyan

Makale tezden üretilmiştir.

Effects of News Media Manipulation on Borsa Istanbul (Istanbul Stock Exchange): Bull Trap for Small Investor

Öz

This study aims to discuss the effects of media inequalities on access to stock markets, stock choices, individual small investors, and news media. In line with this purpose, in the period of local elections held in Turkey in 2019, some aspects, such as how individual small investors perceived the news headlines in the news media in the decision to re-run the Istanbul Metropolitan Municipality mayoral election, how they steered their investments, and Borsa İstanbul's performance in the seven weeks from the decision to repeat the election to the date of the re-election are analyzed as a case in this study. In this research, during the local elections held in Turkey in 2019, the performance of five indexes in Borsa Istanbul in the seven weeks from the date of the decision to repeat the Istanbul Metropolitan Municipality Mayoral election to the date of the re-election has been presented. In addition, interviews were conducted with ten individual small investors who had invested in the period above, using the semi-structured in-depth interview technique. According to the research findings, the news media affect the stock market and individuals' investment decisions. In addition, the decision to re-run the İstanbul Metropolitan Municipality elections in 2019 affected Borsa İstanbul's performance.
On the other hand, the impact of the re-election decision on individual small investors is controversial. Within the scope of this study, it has been recommended that journalists should make news that will protect the interests of citizens, that they should Look after the public interest in the news, that news agencies should limit the paid subscription system, that all citizens should have instant access to the news, and that financial literacy and media literacy education should be given to students throughout their education life, starting from the primary education level. This research aims to contribute to the Turkish literature on the stock market and financial markets from the perspective of communication sciences and encourage researchers to further studies in this field.

Anahtar Kelimeler

Stock market , news media and stock market , small investor , financial journalism.

Kaynakça

• Adaklı, G. (2006). Türkiye'de Medya Endüstrisi: Neoliberalizm Çağında Mülkiyet ve Kontrol İlişkileri. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Akın, B. (2017). Yap Gitsin. İstanbul: Mona Kitap
• Aytaçlı, B. (2012). Durum Çalışmasına Ayrıntılı Bir Bakış. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 1-9.
• Bakker, G. (2015). Paying for Chrisis News: The Dilemmas of News Organizations. The Media and Financial Crises: Comparative and Historical Perspectives. Edits. Schifferes, S., Roberts, R. London, and New York: Routledge. 187-200.
• Chomsky, N., Herman, S. E., Peterson, D., Podor, J. (2004). Medyanın Kamuoyu İmalatı: Medyanın Tekelleşmesi Kitlelerin Yönlendirilişi ve Zorunlu İtaat. Çev. A. Köymen, E. Kalak, H. Alpmen, I. Esendemir. İstanbul Chivi Yazıları Yayınevi.
• Çelenk, S. (2005). Televizyon Temsil Kültür: 90'lı Yıllarda Sosyokültürel İklim ve Televizyon İçerikleri. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Delort, J. Y., Arunasalam, B., Milosavljevic, M., Leung, H. (2009). The Impact of Manipulation in Internet Stock Message Boards. Preprint Submitted to Elsevier, October 30, 1-19.
• Dyck, A., ve Zingales, L. (2003). The Buble and the Media. İçinde Corporate Governance and Capital Flows in a Global Economy, Ed. Cornelius, P. & Kogut, B. (83-102), New York: Oxford University Press.
• Erdoğan, İ., ve Alemdar, K. (2002). Öteki Kuram. Ankara: Erk Yayınları
• Erdoğan, İ. (2008). Haber Çerçeveleme: Kuram ve Tipoloji. Marmara İletişim Dergisi, 13(3), 35-52.
• Golding, P., ve Murdock, G. (2008). İdeoloji ve Kitle İletişim Araçları: Belirlenim Sorunu. İçinde, Medya Popüler Kültür ve İdeoloji. Der. Levent Yaylagül ve Nilüfer Korkmaz, Ankara: Dipnot Yayınları.
• Hansen, J., Schmidt, C., Strombel, M. (2004). Manipulation In Political Stock Markets-Preconditions and Evidence. Applied Economics Letters, 11: 459-463.
• Herman, E. S. (2004). Medyada İkiyüzlülük Propaganda Çağında Haberleri Deşifre Etmek Ek: Çiftesöylem Sözlüğü. Çev. N. Nirven. İstanbul: Çiviyazıları Yayınevi.
• İşleyen, A. (2021). Türkiye'de Ekonomi Temalı Yayın Yapan Televizyon Kanallarının Borsa İstanbul'da İşlem Gören Şirket Hisselerinin Gündemini Belirlemesine Yönelik Bir İnceleme. Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi, 6, 57-80.
• Larson, A. K. (2017). Donald Trump's Twitter and His Influence on the Media: A Study of How Political Social Media Accounts Impact Press Coverage. University of Washington, Communication Mentored Project, 1-40.
• Oberlechner, T., ve Hocking, S. (2004). Information Sources, News and Rumors in Financial Markets: Insights Into the Foreign Exchange Market. Journal of Economic Psychology, 25, 407-424.
• Özdemir, M. (2010). Nitel Veri Analizi: Sosyal Bilimlerde Yöntembilim Sorunsalı Üzerine Bir Çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323-343.
• Özsoy, A. (2011). Televizyon ve İzleyici Türkiye'de Dönüşen Televizyon Kültürü ve İzleyici. Ankara Ütopya Yayınevi.
• Saraç Çeliker, D. (2018). Domuz Gribi Haberlerinde Çerçeveleme: Hürriyet Gazetesi Örneği. Global Media Journal TR Edition, 8(16), 161-185.
• Shiller, R. J. (2000). Irrational Exuberance. New Jersey: Princeton University Press.
• Shiller, R. J. (2008). The Subprime Solution. How Today's Global Financial Crisis Happened, and What to Do about It. New Jersey: Princeton University Press.
• Strauss, N. (2019). Financial Journalism in Today's High-Frequency News and Information Era. Journalism Studies, 20(2), 274-291.
• Subaşı, M., ve Okumuş, K. (2017). Bir Araştırma Yöntemi Olarak Durum Çalışması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 419-426.
• Theil, S. (2013). The Media and Markets: How Systematic Misreporting Inflates Bubbles, Deepens Downturns and Distorts Economic Reality. Shorenstein Center on Media, Politics and Public Policy, Discussion Paper Series, D-86, 1-28.
• Tversky, A., ve Kahneman, D. (1973). Avability: A Heuristic for Judging Frequency and Probability. Cognitive Psychology, 5, 207-232.
• Uluç, G. (2003). Küreselleşen Medya: İktidar ve Mücadele Alanı Olanaklar-Sorunlar-Tartışmalar. İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınevi.
• Wolfers, J., ve Zitzewitz, E. (2004). Prediction Markets. Journal of Economic Perspectives, 18(2), 107-126.
• Yaylagül, L. (2008). Kapitalizm ve Kitle İletişimi. İçinde, Medya Popüler Kültür ve İdeoloji. Der. Levent Yaylagül ve Nilüfer Korkmaz. Ankara: Dipnot Yayınları.