ÖZNEL SAĞLIK DURUMUNUN BELİRLEYİCİLERİ: MUHİT SAĞLIĞI, FİZİKSEL SAĞLIK ALGISI VE RUHSAL İYİLİK HALİ

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 165 - 185, 31.12.2022

Mehmet Selim Uzden , Mehmet Nurullah Kurutkan

Öz

Bu çalışmanın amacı, öznel sağlığı (ÖS) etkileyen unsurların (muhit sağlığı (MS), ruhsal iyilik hali (RİH) ve fiziksel sağlık algısı (FSA)) etkileme derecesini tespit etmektir. İkinci bir amaç ise öznel sağlık dâhil olmak üzere yukarda sayılan üç sağlık durumunun toplam hizmet alma sayısına etkisini incelemektir. Analizlerde kullanılan veriler, TÜİK tarafından yayınlanan Türkiye Sağlık Araştırması 2019 mikro verilerinden elde edilmiştir. Veriler öznel sağlık durumunu yansıtmaktadır. 15985 kişinin öznel sağlık verileri ile analizler geçekleştirilmiştir. Analiz sonuçlarına göre MS’nın ÖS’a olan etkisinde fiziksel sağlık algısının ve ruhsal iyilik halinin aracılık rolünün bulunduğu tespit edilmiştir. Ayrıca fiziksel sağlık algısı değişkenindeki bir düzeylik değişme, öznel sağlıktaki kötüleşme düzeyini 4,6 kat arttırmaktadır. Ruhsal iyilik hali değişkenindeki bir düzeylik değişme öznel sağlıktaki kötüleşme düzeyini 13,5 kat arttırmaktadır. Muhit sağlığındaki bir düzeylik değişme öznel sağlıktaki kötüleşme düzeyini 1,14 kat arttırmaktadır. Sağlık politikası belirleyicilerinin, öznel sağlığın kalitesini iyileştirmeye yönelik stratejiler tasarlarken yukarıda sıralanan bulgular doğrultusunda uygulanabilir alternatif araçlar geliştirmeleri önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Öznel Sağlık, Muhit Sağlığı, Ruhsal İyilik Hali, Fiziksel Sağlık Algısı, Türkiye Sağlık Araştırması

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

---

Kaynakça

• Açıkel, C. H., & Kılıç, S. (2014). Tıbbi araştırmalarda istatistik teknik seçimi. Journal of Mood Disorders, 4(3), 136-41.
• Arı, A. & Onder, H. (2013). Farklı Veri Yapılarında Kullanılabilecek Regresyon Yöntemleri. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 28(3), 168-174
• Craig Hospital Research Department. (2001). Craig Hospital Inventory of Environmental Factors (Chıef) Manual (Version 3.0). Englewood, Co: Craig Hospital.
• Çağır, G., & Gürgan, U. (2010). Lise ve Üniversite Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanım Düzeyleri İle Algılanan İyilik Halleri ve Yalnızlık Düzeyleri Arasındaki İlişki. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(24), 70-85.
• Dolan, P., & White, M. P. (2007). How Can Measures Of Subjective Well-Being Be Used To İnform Public Policy?. Perspectives On Psychological Science, 2(1), 71-85.
• Eker, D., Arkar, H. Ve Yaldız, H. (2001). Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeğinin Gözden Geçirilmiş Formunun Faktör Yapısı, Geçerlik Ve Güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 12(1), 17-25.
• Elliott, J., Gale, C. R., Parsons, S., Kuh, D., & HALCyon Study Team. (2014). Neighbourhood cohesion and mental wellbeing among older adults: a mixed methods approach. Social Science & Medicine, 107, 44-51.
• Ercan, U. (2021). Hanehalklarının İletişim Ve Bilgi Teknolojilerine Erişimi: Bir Poisson Regresyon Analizi. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (35), 402-422.
• Gencer, N. (2018). Öznel İyi Oluş: Genel Bir Bakış. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 2621-2638.
• Guite, H. F., Clark, C., & Ackrill, G. (2006). The İmpact Of The Physical And Urban Environment On Mental Well-Being. Public Health, 120(12), 1117-1126.
• Hayta, Y. (2016). Bireylerin Kent Seçimlerini Etkileyen Faktörler: İzmir Örneği Üzerinden Bir İnceleme. Itobiad: Journal Of The Human & Social Science Researches, 5(8).
• Kalfa, V. R., & Çakır, E. (2020). Öğrencilerin Okudukları Bölümlerinden Duydukları Memnuniyeti Etkileyen Faktörlerin Sıralı Lojistik Regresyon Analizi ile Belirlenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(5), 1413-1424.
• Kocayörük, E., Altıntaş, E., Şimşek, Ö. F., Bozanoğlu, İ., Ve Çelik, B. (2018). Üniversite Öğrencilerinin Zaman Perspektifli İyi-Oluş Düzeyleri: Kümeleme Analizi İncelemesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(3), 551.
• Koçyiğit, H., Aydemir, Ö., Ölmez, N., Ve Memiş, A. (1999). Kısa Form-36 (Kf36)’Nın Türkçe Versiyonunun Güvenirliliği Ve Geçerliliği. İlaç Ve Tedavi Dergisi,12(2), 102-106.
• Kurçer, M. A., Ve Özbay, A. (2011). Koroner Arter Hastalarında Uygulanan Yaşam Tarzı Eğitim Ve Danışmanlığının Yaşam Kalitesine Etkisi. Anatolian Journal Of Cardiology/Anadolu Kardiyoloji Dergisi, 11(2).
• La Placa, V., McNaught, A., & Knight, A. (2013). Discourse on wellbeing in research and practice. International Journal of Wellbeing, 3(1).
• Lai, S., Zhou, Y., & Yuan, Y. (2021). Associations Between Community Cohesion And Subjective Wellbeing Of The Elderly İn Guangzhou, China—A Cross-Sectional Study Based On The Structural Equation Model. International Journal Of Environmental Research And Public Health, 18(3), 953.
• Malkoç, A. (2011). Quality of life and subjective well-being in undergraduate students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 15, 2843-2847.
• Mamacı, M.(2019). Duygusal Emek Ve İyi Oluş Modeli Perma Arasındaki İlişkide Psikolojik Sermayenin Rolü. Doktora Tezi, İstanbul Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• McCauley, D., Gorter, J. W., Russell, D. J., Rosenbaum, P., Law, M., & Kertoy, M. (2013). Assessment of environmental factors in disabled children 2–12 years: development and reliability of the Craig Hospital Inventory of Environmental Factors (CHIEF) for Children–Parent Version. Child: Care, Health and Development, 39(3), 337-344.
• Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2001). On Happiness And Human Potentials: A Review Of Research On Hedonic And Eudaimonic Well-Being. Annual Review Of Psychology, 52(1), 141-166.
• Salar, S., Günal, A., Pekçeti, S., Huri, M., Mehr, B. K., Katırcıbaşı, G., Ve Uyanık, M. (2018). Yaşlılarda Aktivite, Çevre Ve Yaşam Memnuniyeti İlişkisi. Ergoterapi Ve Rehabilitasyon Dergisi, 4(2), 89-96.
• Scheier, M. F., & Carver, C. S. (1985). Optimism, Coping, And Health: Assessment And Implications Of Generalized Outcome Expectancies. Health Psychology, 4(3), 219.
• Seligman, E. P. M. (2011). Flourish: A Visionary New Understanding Of Happiness And Well-Being. Simon & Schuster.
• Sprangers, M. A., De Regt, E. B., Andries, F., Van Agt, H. M., Bijl, R. V., De Boer, J. B., & De Haes, H. C. (2000). Which Chronic Conditions Are Associated With Better Or Poorer Quality Of Life?. Journal Of Clinical Epidemiology, 53(9), 895-907
• Steptoe, A., Deaton, A., & Stone, A. A. (2015). Subjective Wellbeing, Health, And Ageing. The Lancet, 385(9968), 640-648.
• Şahin, A. N. (2018). Yetişkin Bireylerde Psikobiyotik Özellik Gösteren Probiyotik Besinlerin Tüketimi Ve Mental Sağlık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Master's Thesis, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Tuzgöl Dost., M. (2005). Öznel İyi Oluş Ölçeği'nin Geliştirilmesi: Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması. Türk Psikolojik Danışma Ve Rehberlik Dergisi, 3(23), 103- 111
• Uğur, T. (2018). Bir Üniversite Hastanesinde Aile Hekimliği Polikliniklerine Başvuran Hastaların Beden Kitle Indeksi Ve Depresyon Düzeyleri Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi. Doctoral Dissertation, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Tıp Fakültesi.
• Uyar, M.(2017). Çalışanlarda Bireysel Sağlığın Yönetimi Açısından Bireysel İyilik Halinin Ve Sağlık Risklerinin Değerlendirilmesi. İstanbul Medipol Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, İstanbul
• Ware Je Jr, Sherbourne C.D (1992). The Mos 36 İtem Short Form Health Survey (Sf-36). I Conceptual Framework And İtem Selection. Med Care ; 30: 473-483.
• Yılmaz, V., & Dalbudak, Z. İ. (2018). Araci Değişken Etkisinin İncelenmesi: Yüksek Hızlı Tren İşletmeciliği Üzerine Bir Uygulama. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 14(2), 517-534.
• Yüzüak, A. V. (2017). Fen Bilimleri Öğretmen Adaylarının Sürdürülebilir Davranışlarının Planlanmış Davranış Teorisi Temelinde Değerlendirilmesi. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.