Bağlanma Teorisive 4-6 Yaş Arası Çocuklarda Tanrı Algısı

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 51 - 74, 26.08.2019

Ayşe Aydar Behlül Tokur

https://doi.org/10.5281/zenodo.3376960

Öz

Bağlanma teorisi, tüm bebeklerin annelerine ve bakım verenlerine karşı biyolojik ve duygusal olarak bazı ihtiyaçlarla doğduklarını iddia eden Bowlby tarafından ortaya atıldığından beri birçok araştırmaya konu olmuştur. Bowlby’den itibaren bağlanma teorisi Psikoloji alanının yanı sıra özellikle Tanrı’ya bağlanmanın anlaşılmaya çalışıldığı Din Psikolojisi alanında ve güvensiz bağlanma sonucu ortaya çıkan bazı ruhsal sıkıntıları açıklamada geniş bir yelpaze sunan Patoloji alanında çalışılmaktadır. Çocukların bebeklikten itibaren geliştirdikleri bağlanma tarzları sonradan edindikleri Tanrı’ya bağlanma tarzlarını şekillendirir bu da göstermektedir ki çocuğun Tanrı’ya bağlanma tarzını anlamak için çocukta ki ilk bağlanma tarzlarını anlamak önemlidir. Doğumdan itibaren çocuğun bakım veren ile geliştirdiği ilişki, sonrasında dünyaya, dine ve Tanrı’ya olan bakış açısını da şekillendirir ve ona bir Tanrı algısı kazandırır. Bireyin edineceği Tanrı algısı sadece dini yaşantısını değil, bireyin kendilik algısını ve sosyal çevresine karşı davranışlarını da şekillendirmektedir.  Bu sebeple bağlanma ve bağlanmanın çocuktaki Tanrı imgesini nasıl şekillendirdiğini anlamak oldukça mühimdir. Bu araştırmanın ele aldığı problemler çocuklarda bağlanmanın nasıl ortaya çıktığı, nelerden etkilendiği ve sonrasında da bakım veren ile çocuğun arasında gelişen bağlanma modelinin Tanrı algısını nasıl şekillendirdiğidir. Bu bağlamda çalışma, çocukların edindikleri bağlanma deseni ile alakalı olarak Tanrı’ya bakış açılarını anlama, bunun yanı sıra din eğitimcilerine ve din eğitimi veren kurumlara bilimsel bilgi sağlama amacındadır. Araştırma için, Ankara’da bulunan Yeşil Elma Anaokulunda öğrenim gören 4-6 yaş arasında 13 kişilik öğrenci grubuna, çocukların Tanrı algılarını saptamayı amaçlayan 5 ana, 8 de yardımcı soru mülakat tekniği kullanılarak sorulmuştur. Çocukların psikolojik durumları esas alınarak mülakatlar bir görüşmeci ve bir katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. Bu araştırma yöntem bakımından nitel bir araştırma olup, elde edilen veriler klasik anlamda betimsel içerik analizi yapılarak yorumlanmaktadır. Araştırmanın bulgularına göre, kreşin muhafazakâr ailelerce tercih edildiği göz önüne alındığında sorulan soruların bir kısmının aileden duyulan kalıp cümlelerle cevaplandığı, çocuklarda olumlu ve sevgiye dayalı bir Tanrı algısının var olduğu, bunlarla birlikte yaşları dolayısıyla zihinlerinde somut bir Tanrı imgesi olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, Psikoloji, Bağlanma, Algı, Tanrı, Çocuk

Attachment Theory and Child’s Perception of God at 4-6 Ages

Öz

Attachment theory has been studied in numerous researches since it was put forward by Bowlby who had that all infants were born with biological and emotional needs toward their mothers or caregivers. Since Bowlby’s attachment theory has been taken part in several fields beside Psychology, such as Psychology of Religion in which especially the attachment to God is tried to be understood, Pathology which does give attachment theory wide coverage to explain some mental disorders derived from unsecure attachment. After the birth, the relationship between child and caregiver shapes perspective of child toward religion and God and gives him/her perception of God.The attachment patterns that children gain in their childhood form the attachment to God that they gain afterwards in their life, in that to understand children’s attachment to God, it is substantial to understand the primary attachment patterns of children. Perception of God shapes not only individual’s religious life, but also his/her behaviors toward his/her social environment and individual’s sense of self. For this reason, it is very essential to understand the attachment and how the attachment forms child’s perception of God. The problems of the study are how the attachment occurs, what it is affected by, and how the attachment pattern occurring between child and caregiver shapes child’s perception of God. In this context, the study aims to understand children’s perception of God on their attachment patterns they have acquired as well as providing scientific information for religious educators and religious education institutions. For the study, 5 main and 8 deeper questions aiming to find out children’s perception of God have been asked a study group consisting 13 children at the ages of 4-6 in Yeşil Elma Kinder Garden in Ankara by using interview technique. Interviews have been conducted with one student and one interviewer at a time regarding children’s psychological conditions. This study is a qualitative research, and the collected data have been interpreted by using descriptive analysis. According to findings of the study, it has been noted that the questions were answered with some sentence patterns which they might have heard from their families regarding that the kinder garden is mostly preferred by conservative the families, and that the children have positive-love based God perception, beside that they have a concrete God image accordingly their ages. 

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion, Psychology, Attachment, Perception, God, Child

Kaynakça

• Ayten, Ali. Psikoloji ve Din. İstanbul: İz Yayıncılık, 2017.
• Bandura Albert. “The Role of Imitation In Personality Developmen”. The Journal of Nursery Education 18/3 (1963): 1-9.
• Budak, Selçuk. Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Bilimve Sanat, 2001.
• Bartholomew, K. -Horowiz, L. M. “Attachment Styles Among Young Adults: A Test of Four-Category Model”. Journal of Personality and Social Psychology 61/2 (1991): 226-244.
• Clark, W. H.,“Çocuklukta Din”. Trans. Adil Çiftçi Murat Yıldız. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10 (1998): 183-205.
• Clark, W. Houston. The Religion of Childhood. New York: The Macmillan Comp, 1961.
• Elkind, David. “The Origins of Religion In The Child”. Review Of Religious Research 12/1 (1970): 35-42.
• Ernest Harms., “The Development Of Religious Experience In Children”. American Journal Of Sociology 50/2 (1944): 112-122.
• Esen, Eylem Özge. “Bağlanma Kuramı ve Psikopatolojiyle İlişkisi”. Academia Web Site. Accessed: 03 October 2016. https://www.academia.edu/7188168/Ba%C4%9Flanma_Kuram%C4%B1_Ve_Psikopatolojiyle_%C4%B0li%C5%9Fkisi
• Leslie, Francis - Craft, J.S.- Pyke A.. “Religious Diversity, Empathy And God Images: Perspectives From The Psychology of Religion Shaping A Study Among Aadolescents In The UK”. Journal of Beliefs & Values 33/3 (2012): 293-307.
• Fuller, A.R. Psychology and Religion: Classical Theorists and Contemporary Developments (4th ed.). SA: Rowman & Littlefield Publishers Inc., 2008.
• Grimes, Christopher. “God Image Research: A Literature Review”. Journal of Spirituality In Mental Health 9 (2007): 11-32.
• Hayta, Akif. “Anneden Allah’a: Bağlanma Teorisi ve İslam’da Allah Tasavvuru”. Değerler Eğitimi Dergisi 4/12 (2006): 29-63.
• İçmeli, Celalettin. “Çocuklukta Dini Duygu ve Düşüncenin Gelişimi”. Konuralp Tıp Dergisi 5/3 (2013): 66-75.
• Karaca, Faruk. Dini Gelişim Psikolojisi. İstanbul: Eser Ofset Matbaacılık, 2016.
• Karacoşkun, Mustafa Doğan. “Okul Öncesi Çocuklarında Dua”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/1 (2005): 101-124.
• Kesebir, Sermin – Kavzoğlu, Semine Özdoğan, Üstündağ, Mehmet Fatih. “Bağlanma ve Psikopatoloji”. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 3/2 (2011): 321-342.
• Kirkpatric, Lee. “Din Psikolojisinde Bağlanma Teorisi”. Trans. Mustafa Koç. Bilimname 10/1 (2006): 133-172.
• Korkmaz, Nuran Erdoğruca. Bağlanma, İnsan-Tanrı İlişkisi ve Psikolojik İyilik Hali. Ankara: Otorite, 2014.
• Köylü, Mustafa. “Çocukluk Dönemi Dini İnanç Gelişimi ve Dini Eğitimi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11/2 (2004): 137-154.
• Kuşat, Ali. “Bilişsel Gelişim Açısından Din Fıtrat İlişkisi”. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/12 (2012): 29-63.
• Lane, J.D. - Wellman, H.D. - Evans, E.M. “Children’s understanding of ordinary and extraordinary minds”. Child Development 81/5 (2010): 1475-1489.
• Malekpour, Mokhtar. “Effects of Attachment on Early and Later Development”. The British Journal of Development Disabilities 53/105 (2007): 81-95.
• Sutherland, Stuart (Ed.). Macmillan Dictionary Psychology. UK: Palgrove Macmillan, 1989.
• Oruç, Cemil. “Okul Öncesi Dönemde Dini Duygunun Kökenleri ve Gelişimi”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 10/3 (2010): 75-96.
• Oruç, Cemil. “Erken Çocukluk Dönemi Dini Gelişim Teorileri Bağlamında Din Eğitimi”. Turkish Studies-International Periodical for the Languages Literature and History of Turkish or Turkic 8/8 (2013): 971-987.
• Öcal, Mustafa. “Okul Öncesi ve İlköğretim Çocuklarının Allah Tasavvurları Üzerine Bir Araştırma”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13/2 (2014): 59-80.
• Ruchgy, W.J. “The Relationship of Mental Represantation of God to Levels of Mercy”. Michigian, 2004.
• Soysalı, A. Şebnem - Bodur, Şahin - İşeri, Elvan – Şenol, Selahattin. “Bebeklik Dönemindeki Bağlanma Sürecine Genel Bir Bakış”. Klinik Psikiyatri 8 (2005): 88-99.
• Talha Söylemez Blog. “Okul Öncesi 0-6 Yaş Arası İçin Din Eğitimi”. Accessed: 3 October 2016. http://talhasoylemez.blogspot.com.tr/2008/09/okul-ncesi-0-6-ya-arasi-iin-din-eitimi.html
• Sosyoloji. “Çocukluk Dönemi Dindarlığı”. Accessed: 15 October 2016. http://sosyolojisi.com/41-cocukluk-donemi-dindarligi-dindarligin-gelisimi/1601.html
• Vergote, Antoine. “Çocuklukta Din”. Trans. Erdoğan Fırat. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 22/1 (1966): 315-329.
• Wellman, H. - Cross, D. - Watson, J., “Meta-analysis of theory of mind development: The truth about false belief”. Child Development 72 (2001): 655-684.