Öz
Kökleri İslâmiyet öncesine kadar uzanan âşıklık, engin geçmişinden aldığı bilgi, birikim ve tecrübeyle canlılığını yitirmeden günümüze kadar ulaşabilen nadide geleneksel kültür hazinelerimiz arasında yer almaktadır. Âşıklar, tarihin her döneminde toplumda önde gelen isimler olarak saygınlık kazanmışlardır. Yetiştikleri bölgelerde; halk hekimi, gezgin, bilge, imam, şair ve halk kahramanı gibi çeşitli unvanlarla anılan âşıkların toplumsal yapıda bu denli ön plana çıkma sebeplerinin başında sazları ve sözleriyle toplumun sesi olmaları gelmektedir. Yaşadığı bölgenin güzelliklerini, iklimini, doğasını ele alan âşıklar, bölge halkının sıkıntılarını da kulak ardı etmemişlerdir. Halkın yaşadığı türlü sıkıntılar, doğal afetler ve savaşlar âşıklar tarafından saz ve söz ile gönülden kopan namelerle dört bir yana duyurulmuştur. Bu nedenle âşıklar yeri gelmiş milli mücadele kahramanı olmuş, yeri gelmiş devlet adamlarının millete karşı hatalı tutumlarının açığa çıkarıcısı olarak haksızlığa karşı dik bir duruş sergilemişlerdir. Âşıklık geleneğinin bu günü incelendiğinde, 21. yüzyılın getirdiği medya ve teknolojiyle beraber âşıkların icra şekilleri, mekânları ve şiirlerin muhtevası başta olmak üzere gelenekte büyük değişikliklerin yaşandığı görülmekte, âşıklık geleneğinin varlığı/kuvveti ve geleceği tartışılmaktadır. Bu tartışmalar çerçevesinde geleneğin, değişim ve dönüşüm süreçlerine temas edilerek günümüzdeki varlığıyla ilgili incelemelerde bulunulacaktır. Tüm dünyada ve ülkemizde yaşanan salgın hastalıklar nedeniyle devlet ve millet olarak yaşamakta olduğumuz bu zorlu süreçlerde çok sayıda âşığın toplumun derdiyle dertlenmesi, ortak duygu, düşünce ve gönül dünyamızı yansıtan, birlik ve beraberliğimizi pekiştiren şiirler oluşturmaları göz önüne alınarak âşıklık geleneğinin günümüzdeki durumu ele alınacaktır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Artun, E. (2019), “Âşıklık Geleneği ve Âşık Edebiyatı” Karahan Kitabevi, Adana.
- Aydın, O. (2008), “Âşık Kul Nuri Kuşluk Vaktinde”, Lazer Ofset Matbaa, Ankara.
- Başak, E. K. (2019), “Erdalî, Zeki Erdal”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
- Cerrahoğlu, M. (2011) “Âşıkların Sosyokültürel Hayattaki Yeri ve Önemi/Bir Örneklem Olarak Derdiçok”, Folklor-Edebiyat Dergisi, Cilt: 17, Sayı:67 Sayfa:143-156
- Çetin, O. (2019), “Develili Âşık Seyrani’nin Şiirlerinde Nasihat Örnekleri”, II. Uluslararası Develi-Âşık Seyrani ve Türk Kültürü Kongresi 2. Kitap, Kayseri.
- Dursun, T. (2019), “Yalçınkaya, Melih Yalçın” Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
- Karınlı, H. (2019), “Behramî, Behram Aktemur”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
- Kaya, D. (1991), “Sivas’ta Âşıklık Geleneği ve Âşık Ruhsati”, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Ankara.
- Konaklı, H. (2007), “Âşık Gül Ahmet Yiğit Hayatı, Sanatı, Şiirleri, Hikâyeleri”, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Konya.
- Öncül, K. (2018), “Gülcanî/ Ozan oğlu, Arif Gökçe”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
- Özarslan, M. (2001), “Erzurum Âşıklık Geleneği”, Akçay Yayınları, Ankara.
- Taşlıova, M. M. (2006), “Kars Sözel Hikâyeciliğinin İcra Ortamları”, Türkbilig Dergisi, 2006/11, Sayfa: 164-188.
- Taşlıova, M. M., (2006), “Elektronik Cönk Kavramı ve Türk Halkbilimin Değeri Bilinmeyen Kaynakları”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı:5, Sayfa:89- 112
- Taşlıova, M. M., (2014), “Stüdyoya Taşınan Âşıklık veya Stüdyo Tipi Âşıklığa Doğru: Sözlü <Doğal> ve Dijital <Elektronik> İcra Yapıları Üzerinde Mukayese” Türk Bilig Dergisi, 2014/27, Sayfa:79-104.
- Yıldız, N. A. ve Turan, F. A. (2016), “Türk Dünyası Âşık Edebiyatı”, Gazi Kitabeci, Ankara.
- İnternet Kaynakları
- İHA (İhlas Haber Ajansı), (2020), “Âşık Muhtardan Mahalle Sakinlerine Korona Konseri” https://www.iha.com.tr/manisa-haberleri/ozel-asik-muhtardan-mahalle-sakinlerine- korona-konseri-2575384/, Erişim Tarihi: 01.05.2020, Erişim Saati: 05.12.
- İHA (İhlas Haber Ajansı), (2020), “Âşık Veysel'in Soyundan Gelen Halk Ozanı Korona'yı Sazına Taşıdı”,https://www.iha.com.tr/eskisehir-haberleri/asik-veyselin-soyundan- gelen-halk-ozani-koronayi-sazina-tasidi-2563034/, Erişim Tarihi: 29. 04. 2020, Erişim Saati: 17.32
- İHA (İhlas Haber Ajansı), (2020), “Koronavirüse Karşı Türkü Besteledi”, https://www.iha.com.tr/sivas-haberleri/korona-viruse-karsi-turku-besteledi- 2554198/, Erişim Tarihi: 27.04.2020, Erişim Saati: 02.51.
- İHA(İhlas Haber Ajansı), (2020), “Sivaslı Ozanlar Online Konserlerle Vatandaşı Evde Tutmaya Çalışıyor”, https://www.iha.com.tr/sivas-haberleri/sivasli-ozanlar-online- konserlerle-vatandaslari-evde-tutmaya-calisiyor-2584708/, Erişim Tarihi: 03.05.2020, Erişim Saati:03.43
- İHA(İhlas Haber Ajansı), (2020), “Ünlü Şair Abdurrahman Delen’den Koronovirüs Fırsatçılarına Rapli Tepki”, https://www.iha.com.tr/balikesir-haberleri/unlu-sair- abdurrahman-delenden-korona-virusu-firsatcilarina-rapli-tepki-2561947/ Erişim Tarihi: 29.04.2020i Erişim Saati: 21.44.
- Sözcü Gazetesi, (2020), “Sağlık Çalışanlarına Şiirli Destek” https://www.sozcu.com.tr/hayatim/yasam-haberleri/saglik-calisanlarina-siirli- destek/, Erişim Tarihi: 25.04.2020, Erişim Saati: 13.10.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Dil Çalışmaları (Diğer) |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Cilt: 5 Sayı: 1 |
